Аудит және оның түрлері

• белгіленген нормативтердің сақталуын тексерудің нәтижелеріне егер олар күтіліп отырғандардан өзгеше болса;
• аудиторлық тексеру кезінде болған қызметтің сипаттамасындағы өзгерістерге;
• аудиторлық  тексеру  барысында  туындаған,  жоспарлау  кезеңінде  белгілі

болмаған мәселелерге.

Аудиторлық тексерудің процедуралары  мен жоспары бойынша жұмысты  бітірген соң аудитор аудиттің объектісін сипаттаушы негізгі сәттерді көрсететін және аудиттің жоспарын құжат түрінде  дәлелдейтін аудиттің жоспарлануы  туралы жазба дайындайды.

Аудитті жүргізу аудиттің тобымен жүзеге асырылатын оның бағдарламасын  орындауға келіп тіркеледі. Бағдарламаның  ұстанымдары аудиторлар арасында олардың  тәжирибесі мен мамандану дәрежесіне қарай бөлінеді.

Бағдарламалар құжат ретінде  рәсімделуі керек. Оларда аудиторлық тапсырманы орындау процесіндегі ақпаратты  құжаттау мен бағалау, талдау, жинау  процедураларын белгілеу керек. Аудиттің бағдарламасы ол орындалғанға дейін  мақұлдануы қажет. Бағдарламаның кез-келген өзгерістері уақтылы бекітіліп  отырулары керек.

Ішкі аудиторлар аудиттің мақсаттарына қол жеткізу үшін сенімді, маңызды ақпараттардың жеткілікті мөлшерін жинауы керек. Олар тиісті талдау жасау мен ақпаратты бағалаудың негізінде аудиттің нәтижелерін  шығарып, қорытындыларын

берулері керек.

 

Цель аудита. При проведении обязательного  аудита перед аудитором стоит  цель - формирование и последующее выражение мнения о достоверности во всех существенных аспектах аудируемой бухгалтерской отчетности.

В процессе достижения этой цели аудитор  может решать промежуточные задачи - определять соответствие совершаемых  операций законодательству, проверять  налоговые расчеты и т.п. Однако вне зависимости от круга решаемых аудитором задач цель обязательного  аудита остается неизменной.

- Не всеми понимается и соблюдается  такой важный принцип аудита, как независимость.

Имеют место случаи, когда банки  создают “карманные” аудиторские  фирмы. Некоторые аудиторские фирмы  в погоне за сиюминутными доходами выдают за обозначенную плату любое заключение или вообще без проведения проверки, или только формально обозначив ее. Понятно, что бесконечно это продолжаться не может.

Следует иметь в виду основные обстоятельства, которые наносят ущерб независимости  аудитора либо позволяют сомневаться  в его фактической независимости. Среди них важнейшие: финансовое участие аудитора в любой форме  в делах аудируемой организации; косвенное финансовое участие (финансовая зависимость) в организации клиента через родственников, через основные и дочерние организации; возникновение аудиторской фирмы при прямом или косвенном участии банков.

 

 

 

 

Осыған орай аудиторлар клиент бизнесін жүйелі зерделеу мен жоспарлау кезеңдеріне көп уақыт бөлетін болды. Қауіп-қатері (тәуекелі) көп салаларға аудитордық жұмыстарды шоғырландыру арқылы тәуекелі төмен салаларды тексеруге кететін уақытты үнемдеуге болады. Осылармен уақыт және клиентке қызмет көрсетудің шығындарын үнемдеу тұрғысынан әлдеқайда тиімділікті қамтамасыз етуге қол жеткізеді.

Бұл арада мынаны ескеру керек, кәсіби аудит саласындағы  бизнеске мына негізгі факторлар  әсерін тигізеді:

1. Бақылау ортасы;
2. Кірістерге айла-әрекет істеу мақсатымен басқарушыларға әлеуетті қысым жасау;
3. Қатысушы тараптардың мүдделері;
4. Саладағы және экономикалық ортадағы клиенттің ұстанымы (позициясы).

 

 

2.3. Операциялық  аудит, оның түрлері

Операциялық аудит тек  бухгалтерлік ақпаратты пайдаланумен ғана шектелмейді, өйткені оның шеңберінде кәсіпорынның өндірістік, қаржылық, сатып-өткізу қызметіне, ұйымдық құрылымына, ішкі бақылау жағдайының бағалануы жүзеге асырылады. Операциялық аудитті  жүргізген кезде кәсіпорын қызметін басқару жүйесінің және есеп саясатының жүзеге асырылуының дұрыстығын бағалауға  көп көңіл бөлінеді. Операциялық  аудиттің негізгі мақсаты тұрғысынан қарағанда, яғни тиімділік пен өтімділікті  зерттеу тұрғысынан қарағанда, кәсіпорынның ішкі бақылау жүйесінің және есеп саясатының әсері мен тиімділігін  айыра білу қажеттігі туындайды.

Операциялық аудиттің түрлері. Операциялық аудитті жүргізудің тәртіптерін ашып көрсету оның түрлері мен нұсқаларын жіктеуге ықпал етеді, экономикалық әдебиеттерде операциялық аудиттің оннан көп түрі бөліп көрсетіледі: функционалдық, ұйымдастырушылық, арнайы,  экономикалық,  құқықтық,  әлеуметтік,  технологиялық,  жүйелі,  кешенді, тақырыптық, локальды, процестік, ресурстық, аймақтық, сыртқы экономикалық және т.б.

Операциялық аудиттің негізгі  үш түрі бар: функционалды, ұйымдастырушылық және арнайы.

Функционалды  операциялық аудит. Ол шаруашылы жүйесінің атқаратын қызметтерінің бір немесе бірнешеуіне қатысты болады. Функционалды аудиттің бір артықшылығы – басқарушылық қызметтің объектілері мен түрлері бойынша, оның

ішінде, менеджмент, маркетинг, есеп, бақылау және талдау мәселелері бойынша аудиторларды мамандандырады. Мысалы, дебиторлық борыштардың қозғалысы  кәсіпорынның үш атқаратын қызметін: қамтамасыз етушілік, өндірістік және сатып-өткізу қызметін қамтиды.

Ұйымдастырушылық  операциялық аудит. Ұйымдастырушылық аудитті жүргізу компанияның функционалдық және линиялық бөлімдері қызметінің реттелуі мен үйлестірілуін, жоспарлануын анықтауға мүмкіндік береді.   

Арнайы операциялық  аудит. Арнайы операциялық аудит кезінде кәсіпорын басшылығының қажеттілігін қамтамасыз ету үшін ақпарат дайындалады. Аудиттің бұл түрі көптеген мәселелерді қамтиды. Арнайы аудитті тағайындау әкімшіліктің қажеттілігімен анықталады. Операциялық аудитті, әдетте, келесі үш топтың біреуінің мамандары орындайды: ішкі аудиторлар, аудиторлық фирманың, мемлекеттік сектордың аудиторлары (ревизорлары).

 

 

 

 

 

Заключение

С переходом к рыночным отношениям экономическая жизнь в стране пополнилась множеством новых понятий  и терминов. Одним из них является понятие аудита. С появлением регулирующих документов «Временные правила аудиторской  деятельности в Республики Казахстан», постановление Правительства РК «Об утверждении нормативных  документов по регулированию аудиторской  деятельности», правил (стандартов) аудиторской  деятельности в РК, аудит в РК вышел на качественно новый этап развития. В настоящее время можно  говорить, что в Казахстане сформировался  рынок аудиторских услуг.

Во всем мире любая уважающая  себя коммерческая организация обязательно  подтверждает свою отчетность заключением  аудитора. Этим она резко увеличивает  доверие к себе со стороны потенциальных  пользователей отчетности - учредителей, инвесторов, кредиторов, банков, покупателей, поставщиков и др. А такое доверие  значит для предприятия очень  много.

В настоящее время количество фирм, оказывающих услуги по аудиту, насчитывается более 170, также услуги оказывают и независимые аудиторы, работающие как предприниматели. Но и количество потребителей данного вида услуг неуклонно возрастает, и не потому, что для некоторых он обязателен, а потому что у предприятий существует потребность в аудите.