Азаматтық құқтағы мәміле және оның маңызы

      «Шарттан  міндеттемелік, заттық авторлық немесе өзге құқықтық қатнастар туындауы мүмкін» деген ережені Қазақстан Ресмубликасының Азаматтық кодексіне кіргізу елеулі жаңалық болып табылады. Бұл ереже бұрынғы заңнамада болмаған. Ол ТМД-ға мүше басқа елдердің Азаматтық кодекстерінде жоқ.

      Азаматтық-құқықтық шартты, әдетте, міндеттемелік құқық қатнастарымен байланыстырады. Көбіне солай да. Бірақ, міндеттемелік құқық қатнастарының ауқымына зорға сиатын құқықтық қатнастар да бар. Мысалы, бірлескен қызмет туралы шарттан ортақ меншік объектісін бірлесіп иелену және пайдалану жөнінде оның қатысушылары арасында қатнастар туындайды, ал олар міндеттемелік емес заттық салыстырмалы құқық қатнастары болып табылады (ортақ меншіктің қатысушылары мен барлық басқа адамдар арасында болатын заттық абсолюттікке қарағанда).

      Шарттан авторлық қатнастар (бірлескен авторлар арасында), өнертапқыштық қатынастар (бірлескен өнертапқыштар арасында) және т.б. туындаған жағдайда осылай бағалауға болады.

      Сонымен, мәміле – бұл тектік ұғым, ал шарт-түрлік ұғым. Кез келген шарт – бұл мәміле, ал кез келген мәміле – шарт емес. Күнделікті тұрмыстағы және тіпті ресми тәжірибеде шарт басқа терминдермен де белгіленеді: келісім – шарт, тараптарыдың келісімі. Бірақ мұның бәрі – шарттар. Шарттар мәмілелердің басым бөлігін құрайды.

•  

        Тараптардың негізгі құқықтары мен міндеттерінің пайда болуы немесе тоқтатылуын осындай шартқа тәуелді етіп қойған мәміле шартпен жасалған мәміле болып табылады. Мысалы, тараптар, егер сатушы Астанаға ттұрақты тұруға көшетін болса, оның Алматыдағы пәтерін сатып алу-сату туралы уағдаласты. Бұл мән –жай (көшу немесе көшуден бас тарту) шарт болып, ал сатып алу-сату шарты – шартпен жасалған мәміле болып табылады.

      Шарт  болашаққа есептелуге тиіс. Егер тараптар өздерінің құқықтары мен міндеттерін  жүзеге асыруды осымен байланыстырған мән-жай мәміле жасалғанға дейін орын алған болса, оның қатысушылары бұл жөнінде білмеген болса да, ол мәмілеге әсер етпейді.

      Мемлекетіміздің  «Қазақстан - 2030» бағдарламасында  көрсетілгендей «Тауар рыноктарында бәсекені қорғаудың ұйымдастырушылық және құқықтық негіздерін нығайту» үшін елбасының жолдауында жазылғандай «экономика   үшін білікті   кадрлар даярлау саласында бизнеспен  білім   беру

үйесінің  бірлескен қызметі компаниялар  үшін де, тұтастай алғанда бүкіл  еліміздің мүддесі үшін пайдалы  болмақ» делінгендей жан-жақты білікті болуымыз қажет.

      Қоғамдағы келісім шарттық қатнастарды  дамыту мен жеке меншік институтын нығайту үшін қосымша заңнамалық және әкімшілік шаралар, сондай-ақ даулар мен төрелік ету рәсімдерін тәуелсіз тұрғыда қарау жүйесін дамыту қажет.

      Жұмыс бойынша менің ұсыныстарым:

• шарт жасау  барысында  азаматтық-құқықтық  қатнастардағы  барлық

     мән-жайларды нақты көрсету қажет. 

• қазіргі жағдайда  жалпы шартты нотариалды куәләндіру керек, себебі

     жақтар міндеттерін орындамаған  жағдайда  талап арызын беруге негіз

     болады. 
 

       ПАЙДАЛАНҒАН ҚАЙНАР  КӨЗДЕР ТІЗІМІ 

      1. Нормативтік құқықтық актілер. 

      1.1. Қазақстан республикасының Конституциясы  1998 жылғы өзгерістер мен толықтырулар  енгізілген. Алматы: Жеті Жарғы, 2003ж.

      1.2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. – Алматы: Жеті Жарғы, 2005ж.

      1.3. Қазақстан Республикасының «Қаржылық  лизинг туралы» Заңы 5-шілде 2000 ж.

      1.4. Қазақстан Республикасының «Банктар  және банктік қызмет туралы»  Заңы 1995ж.

      1.5. Қазақстан Республикасының Президентінің Заң күші бар Жарлығы (03.08.99ж заң). «Салық және басқа да бюджетке міндетті төлемдер туралы» №2235 24.04.95.

      1.6. Қазақстан Республикасының Президентінің  Жолдауы «Қазақстан -  2030». Алматы: ЮРИСТ, 2001.

      1.7. Қазақстан Республикасының Президентінің Жолдауы «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында» Астана, 2006 жыл 1-ші наурыз.

      1.8. Қазақстан Республикасы «Жауапкершілігі  шектеулі және қосымша жауапкершілігі  бар серіктестіктер туралы». Заң  1998 жылы 22-сәуір. 

      2. Қолданылған ғылыми әдебиеттер  

      2.1. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының  азаматтық құқығы. І том. А.,-2001.

      2.2. Азаматтық құқық. І том, Оқулық./ Жау. ред. М.К.Сулейменов, Ю.Г.Басин.  А.,-2003.

      2.3. Гражданское право Республики  Казахстан, общая часть. Учебное пособие. Том 2. Отв.ред. Тулеугалиев Г.И., Мауленов К.С., А.,-1998.

      2.4. Гражданское право РК. Общая часть.  Учебное пособие.// Под ред. Тулеугалиева  Г.И., Мауленов К.С., Сарсенбаева М.А., А.,-1999.

      2.5. Гражданское право. В 2т. Том  І. Учебник./ Отв.ред. А.Г.Калнина. А.И.Масляева. М.,-1997.

      2.6. Гражданское право. В 2т. Том  І. Учебник./ Отв.ред. Е.А.Суханов.  М.,-1998.

      2.7. Суханов Е.А. Лекция о праве  собственности М.,-1998.

      2.8. Алексеев С.С. Собственность право-социализм:  политические заметки. М.,-1989.

      2.9. Гражданское право. Сборник статей. Общая часть. Учебное пособие.  А.,-2003.

      2.10. Гражданское право Казахской  ССР. Учебное пособие. ч І. // Под ред. Басина Ю.Г. А.,-1978.

      2.11. Гражданское право. Том І. Учебник  . // Под ред. Сергеева А.П. Толстого Ю.К. М.,-1999.

      2.12. Гомола А.И. Гражданское право.  Учебник. М.,-2003.

      2.13. Грибанов В.П. Пределы  осуществления  и защиты гражданских прав. М.,-1992.

      2.14. Советское гражданское право.  Том І, М.,-1979.

      2.15. «Защита права собственности». Витрянский В.В., Суханов Е.А М.,-1992.

      2.16. Советское гражданское право.  Том І. М.,-1968.

      2.17. Гражданское право.// Под ред. Е.А.Суханов.  М.,-1993.

      2.18. Шершеневич Г.Ф. Учебник русского  гражданского права,          М.,-1995. 
 
 

      Қазақстан Республикасының Білім және ғылым   

                              министрлігі

            Балқаш көпсалалы колледжі 
 
 
 

   КУРСТЫҚ    ЖҰМЫС 

Пәні:Азаматтық  құқық

Тақырыбы:Азаматтық  құқтағы мәміле және оның маңызы