Туризм саласындағы негізгі терминдер

2 Туризм және демалыс  орындарында туристер мен тұрғылықты  халыққа кез-келген қызмет түрін  көрсететін - тұрмыстық, мәдени-танымдық, сауда саттық және т.б. (қоғамдық  көлік тасымалы, қонақ үйлер, емханалар,  дүкендер, кинотеатрлар мен клубтар  және т.б.) мекемелер, кәсіпорындар  мен ұйымдар.

3 Туризм базасын материалды-техникалық  тұрғыдан қамтамасыздандыратын  және оған еңбек , шикізат, құрал-сайман  және жеке тұтыну тауарларын  жеткізетін, туризм саласында арнайы  мамандандырылған кадрлар даярлайтын  өндірістік мекемелер, кәсіпорындар  мен ұйымдар.

Халықаралық Ресей туризм академиясы даярлап шығарған "Менеджмент туризма" оқу құралында (М., 1996 ж) келесідей  анықтама берілген: "Туризм индустриясы - бос уақытта, адамдардың кез-келген және әр дайым өсіп тұратын демалыс  пен ойын-сауықтыруды қанағаттандыруға бағытталған мақсаттын көздейтін, салааралық және кәсіпорындар тобынан  құралған, ірі жеке дара шаруашылық комплексі".

Туризм индустриясында, тауарлар мен қызмет түрлерін өндіріп шығаратын  мекемелерге:

• қонақ үй кәсіпорындары;
• тамақтандыру мекемелері;
• көлік мекемелері;
• экскурсиялық, туристік бюролар мен агенттіктер;
• сувенир өндірумен айналысатын мекемелер;
• туризм мамандарын даярлайтын мекемелер;
• ақпараттық және жарнама қызмет агенттіктері;
• туризм саласында ғылыми-зерттеу, жобалау ұйымдары;
• туристік тауар өндіруші кәсіпорындар.

Туризм индустриясының өзіне  тән 3 ерекшелігі бар: біріншісі, туристік кәсіпорындарды ұйымдастырып, орналастыруда  ресурстарға тәуелділік, екініші, туристік тауарды өндіруде маусымдылыққа  тәуелділік, үшінші, жалпы инфрақұрылым даму деңгейінің жоғары талаптарға сәйкес келуі, соның ішінде ақпараттық және әлеуметтік.

Туризм индучтриясының негізгі  ерекшелігі - тауарды өндіру мен  сатудың бір мезетте жүргізілуі. Бұл дегеніміз, туристік қызмет (турөнім) бір жерде өндіріліп, сол жерде  пайдаланылады, тасымалдау уақыты нөльге сәйкес келеді. Оның екінші ерекшелігі, турөнім болашаққа қажет қор  ретінде өндірілмейді, болашақта  оны сатуға немесе сақтап қоюға болмайды. Сондықтан да, турөнімді дер кезінде  өндіріп, сол мезетте сатып отыру  қажет.

Туристік қызмет көрсетудің келесі бір ерекшелігі, тұтынушыны өндіріс объектісіне қызмет көрсету  аясынан бұрын тасымалдау. Турист өндірілген турөнімді айналмалы  түрде "өзінде" сақтайды: саяхаттан  алған жақсы әсерлері, денсаулығының  түзелуі, жаңа білімдер мен дағдылардың  пайда болуы, жаңа ақпараттар мен  кездесулер, адамдармен қарым-қатынасы және т.б.

Рекреациялық және туристік ресурстар ұғымдары бір-біріне ұқсайды, алайда, біріншісі ауқымды мағынаны қамтиды, ал екіншісі соның бір бөлігі ретінде қарастырылады. Туризмнің  ресурстық диапозонына көптеген объектілер кіреді: таулар, өзен-көлдер, ормандар, архитектуралық ғимараттар, өндірістік-шаруашылық құрылыстар.

Рекреациялық бағалауға  тұрарлық тек қана табиғи ресурстар  ғана жатпайды, сонымен қатар, әлеуметтік-экономикалық ресурстар (тарихи-танымдық ескерткіштер, қаражат, материалдық және еңбек  ресурстары). Олар жеке дара туристік ағымды тартушы ресурсттар бола алады.

Территориялық классификацияның анықтаушы формасы ретінде, туристік аудандастыру, туризм географиясының негізгі теориялық және методологиялық шешілмеген мәселелерінің бір бөлігін  құрайды.

Туризмнің тағы бір ерекшелігі - оның маусымдылыққа тәуелдігі. Ол туристік қызмет көрсету нарығында  мекеменің жұмыс істеу стратегиясы  мен тактикасына әсер етеді. Стратегиялық тұрғыдан, маусымдылық, туристік өнімге деген сұраныстың төмен немесе жоғарлау көрсеткішіне ықпал етеді. Тактика, сұраныс жоғарлаған маусым кезінде, мекеменің нарықта өзін белсенділік  таныту керектігін айқындайды.