Діни туризм

Християндықтардың негізгі сенімге үйрету

Християндық- Иисус Христостың өмірімен шығармашылығымен тығыз байланысты. Иисус 30 жасында  Иордан өзенінде Иоаннадан дінге  қабылданды.Иисус Христос Иерусалимде  өзінің апостолы Иудаға сенімді болды.

 Християндықтың  негізінде негізгі екі принцип  бар,олар: күнәлік идея және кешірімдік  идея. Християндықтың негізгі бастамасы-  крестке құрмет.Біртін-біртін християндық  дін:батыс және шығыс болып  бөліне бастады. Шығыс християндық  Византия өңірінде дүниеге келді.1054 жылы Ұлы шіркеулердің негізі  қаланды. 

   Библия- християн дінінің қасиетті  жазба кітабы болып табылады.Ол:көне  және жаңа заветтен құралған.Жаңа  заветке, 27 кітап кіреді:төрт Евангелия,  апостолдардың  жұмысы,жеті апостол  жолдамасы, Павел апостолының  14 жолдамасы, Иоанна Богослованың  шынайылығы.

  Ең  көп християндықтар ең маңызды  екі догманы мойындайды:Қасиетті  Троицені және Құдайылық-адамдық  атты Иисус Христостың екі  табиғатын.

  Християндықта   жеті құпия бой көтерді:

1. табыну;
2. жан-жақты тану;
3. евхаристия
4. құлшылық
5. неке
6. елеоқұдірет
7. құдіреттілік.

Ресей ғалымдарының айтуынша, ең алғаш орыс провославтық зияраттың негізі княгин Ольганың Константинопльге крещения жасауға  барған сапарынан басталады дейді.

Православты зиярат етушілердің негізгі орталықтары:храмдар, шіркеулер, қасиетті сулар.

 

Зиярат ету  туралы шешімді  рухани әке немесе өзі қабылдайды. Негізгі зиярат обьектілеі Шіркеулер. Ресейде 313 шіркеулер және 26 РПЦ бар.Ал, жалпы, ТМД елдерінде  183 православты медреселер мен шіркеулер  бар. 

Ресейде 8 әулиелердің орны бар: 
 
1) Свято Троицкий Серафимо Дивеевский шіркеуі (Серафим Саровский) Нижегород обласында; 
2) Свято Троицкий Александро Свирский шіркеуі (игумен Александр)  Ленинград обласында; 
3) Задонский Богородицкий шіркеуі(св. Тихон Задонский)  Задонск қаласында, Липецк обласында; 
4) часовня Блаженной Ксении (св. Ксения Петербургская)  Смоленск мазаратында Санкт Петербург; 
5) Свято Троицкая Сергиева лавра (преподобный Сергий Радонежский) Сергиев қаласы, Москва обласы; 
6) Свято Введенская Оптина шөлі (преподобный Амвросий Оптинский)  Козельске Калужской обласы; 
7) Покровский кафедральный собор (св. Митрофан)  Воронежде; 
8) Иоанновский монастырь (св. Иоанн Кронштадский) Санкт Петербургте. 

Кейбір шіркеулердің зиярат етушілерді қабылдау кезіндегі  ерекшелікьер:

1. Шіркеулер зиярат етушілерді тек алдын ала жасалатын жазба арқылы немесе ұстаздың нұсқауымен қабылданады.
2. Шектеулі немесе шектеусіз уақытқа зиярат етушілерді қабылдайтын шіркеулер.
3. Тұрғызу және тамақтандыруға байланысты қызмет көрсетеін шіркеулер.
4. Шіркеулер тек ерлерді немесе екі жынысты да қабылдай береді.
5. Көрсеткен қызметтері үшін ақы алатын және ақы алмайтын шіркеулер.
6. Музей, библиотека т.б бар аймақта орналасқан немесе ондай аймақта орналаспаған обьектілер.

7. Аймағында жексенбілік мектеп, балалар үйі, патриахалды училищелері бар  немесе жоқ шіркеулер.

 

Ресей мен  Украинадағы орыс православты шіркеуіндегі атақты медреселер. 

1. Свято-Троицкая  Сергиевтің лаврасы, ставропигиальді ерлер медресесі. СергиеРадонежскимен   1337 ж. (Мәскеу областында) ұйымдасқан. 
2. Свято-Троицкий Серафимо-Дивеевский әйелдер медресесі  Дивеев (Нижегород обласы), XVIII ғасырда құрылған.. Медреседе Серафим Саровскийдің сүйектері жерленген. 
3. Спасо-Преображенский Соловецкий ставропигиальді ерлер медресесі. XV ғасыр (Соловецкий аралдары). 
4. Свято-Боголюбский ерлер медресесі,  1155 жылы. князь Андрей Боголюбскийдің бұйрығымен құрылған (Владимирский обласы). Ресейдің ең көне медреселеінің бірі. 
5. Спасо-Преображенский Валаамский ставропигиальді ерлер медресесі (Карелия).  
6. Свято-Введенская Оптина шөлі, ставропигиальді ерлер шіркеуі.Онда ұстаздардың сүйектері жерленген. (г. Козельск Калужской области). 
7. Кирилло-Белозерский ерлер медресесі (Вологород обласы). 
8. Свято-Успенская Киево Печерская Лавра, ставропигиальді ерлер медресесі.

 

Православты шіркеулі ұйымдар 

Православта католицизмге қарағанда біртұтас шіркеулік ұйым жоқ. Ірі православты шіркеулер  өз алдарына дербес (автокефальдер). Қазіргі таңда 15 автокефальді шіркеулер бар. Жалпы православтардың саны 182 млн адам.Олардың ішінде: Украинада 30 млн,  Румынияда 20 млн, Грецияда 9,5 млн, Сербия және Черногорияда  7 млн,  Болгарияда 6 млн, Белоруссияда 5 млн, Молдовада 3 млн, Ұлыбританияда 400 мың., Францияда 260 мың., АҚШ та 7 млн., Швейцарияда 70 мың.,  Италияда 36 мың. Ескі сенушілер дүние жүзінде 3 млн жуық. 

2.3. Буддизм дініндегі діни туризм.

Буддизм үш әлемдік  діндердің ішіндегі ең көнесі болып  табылады. Буддизм әлемі Оңтүстік, Оңтүстік Шығыс, Шығыс Азияның көпшілік елдерінде  және де Ресейде тараған. Батыс Еуропада буддизмнің храмдары көптеп кездеседі. Ғалымдардың пайымдауы бойынша қазір дүние жүзі бойынша 325 млн буддистер бар. Бұл буддимді екінші  дін ретінде ұстанатындарды қоспағанда. Келесі статистикалық мәліметтерге қарағанда буддисттердің саны жарты млрд. Азияда 320 млн. жуық, Америкада шамамен 1,5 млн., Европада - 1,6 млн., Африкада шамамен 38 мың. Басқа елдерде: Японияда - 72 млн адам,Таиландта - 52 млн. Мьянмада - 37 млн., Вьетнамда - 35 млн., Китайда - 34 млн., Шри Ланкада - 12 млн., Корейде - 12 млн., Камбоджада - 7 млн.,  Индияда - 82 млн., Лаоста - 2,4 млн.,Непалда - 1,3 млн., Малайзияда - 3 млн. 

Буддизмнің шығу тарихы мен негізгі сенмдері.

Шуддходана патшада  ұл туылды.Оның есімі Сиддхартха Гаутама  еді. Жас кезінен бастап балгерлер  оның рухани ұстаз болатының аңғарып  жүретін. Сонымен жас ханзада  29 жасқа келіп жеткенде, оған:

1. Кәрілік
2. Ауру
3. Өлім ,- келеді.

 
 

Ханзада өз көзіне өзі сене алмады. Шынайы өмір оның қолында  болды. Өзінің төртінші саяхатында ол бір егде жастағы кісіні көреді. Көмекшісі оған бұл кісі ел мен  жерді аралап, қайта жаңғырудан арылғысы келетінің айтады. Көргеніне таң  қалып, Сиддхартха хандықты тастап, сапар  шегіп кетеді.Ханзада алты жыл  көлемінде ел аралап, өзге діни ұстаздармен  сөйлеседі.

Ол ешқандай да бір қиыншылықсыз өмір сүруге болады ма екенін білгісі келді.

Бір куні ол ағаштың  астында отыран кезде оған керемет  ой келді.Ол ағаштың аты  Бодхи  болатын. Сол уақыттан бастап Сиддхартха Гаутама  ханза Будда болды. Бар  тіршілікке деген жаншырлық Будданы  құлшылық етуге итермеледі.

Будданың негізгі  мақсаты НИРВАНА  болды.Нирванаға  жеткеннен кейін карманың заңдылықтары жойылатын болды және де  сенушілер  қайта жаңғырудан құтылар еді. 
 
Будда өмірден 80 жасында өтті. Өлімінің алдында ол: «Мен сендерді қиындық пен қайғымен күрес, қиындық пен қайғыны жоюға».

Будданың өлімінен кейін үш собор  соғылды.Бірінші  соборда шәкірттері Будданың айтқан сөздерін ауыздан ауызға жеткізді. Кітіп ретінде бұл тек     б.з. I ғасырында шықты. 
 
Буддизмнің кананы Трипитака ( үш ақылдың себеті) деп аталады. 
 
1) Виная питака – Монахтық тәртіп және дисциплина туралы тексттер.          2) Сутра питака – Будданың өсиеттері                                                                   3) Абхидхарма питака – заңдардың систематикалық түрдегі көрінісі.

Буддизм индуизге ұқсас реинкарнация концепциясына негізделген. Осы концепцияға сәйкес жақсы істер, жақсы кармаға, жаман істер жаман кармаға алып келеді. Бірақ, буддизмнің трактовкалары мәңгі өмірді жоққа шығарады.Себебі, олардың сенімдері бойынша қайта жаңғыру жаңа қиыншылықтармен байланысты дейді.Бұл цикл нирвнаға жеткенге дейін болады.

Дүниеде мәңгі  әрі тұрақты ешнәрсе жоқ, Құдайлардың  өзі де өте ұсақ ағзаларға ауысуы мүмкін деййді. Карма бәріне қатысты.

Буддизмде алты ғалам, алты патшалық түсінігі бар:

1. Құдайлар ғаламы (дэвов);
2. Жындар ғаламы(асуров);
3. Адамдар ғаламы;
4. Жануарлар ғаламы;
5. Аш рухтар ғаламы;
6. Тозақ ғаламы. 
    
   Бұнын барлығы бірлесіп, сансары(қиындық) шеңберін құрайды да, әр ғаламда өмір сүреді.Бұл шеңберден тек нирванаға жетіп қана құтылуға болады.

 
 Кейіндеу буддизм үш бағытқа  бөлініп кетті: 
1. Хинаяна (кіші шеңбер)

2. Махаяна (ұлы шеңбер)

3.Ваджраяна(алмазды шеңбер)

Буддизмдегі зиярат етудің ерекшеліктері.

Буддизмдегі дәстүрлі зиярат буданың өмір сүрген уақытына сәйкес келеді. Трипитака канондарына  сәйкес, Будда өзінің туып өскен  жеріне(Лумбини, Непал),рухани дамыған  жеріне (Бодхгая, Бихар штаты, Үндістан), алғаш хадис оқыған жерлеріне барып тұруларын проповедь (Сарнатх қаласының, маңы.Варакаси, Уттар Прадеш штаты, Үндістан) және қайтыс болған жеріне (Кушинагара, Горакхпур маңы, Уттар Прадеш штаты, Үндістан ) баруларын сұраған. 
 

V, VI, VIII ғасырларда қытайлық буддит монахтардың Үндістанға сапары басталды. Монахтар екі маршртқа сүйенді: Біріншісі, "солтүстік", ол Ауғанстан мен Пәкістаннан  Ұлы Жібек жолы бойымен өтті.Екіншісі Оңтүстік Қытай теңізі мен Бенгал шығанағы  арқылы.

Буданың нирванаға  кетер алдында жандырып, қалған күлін, 8 бөлікке бөліп қойған.Зиярат етушілер Будданың күліне табынып, жалбарынады.

Қорытынды.

Дүние жүзіндегі  ең көп тараған діндердің өз ерекшеліктеріне, наным- сенімдеріне байланысты көптеген айырмашылықтары бар. Біз көп ұлтты мемлекет болғандықтан, осы діндердің барлығы дерлік кездеседі. Алайда, жергілікті халықтың көпшілік бөлігі ислам және христиан діндерін ұстанады.Қазіргі кезде Қазақстанда көптеген діни шіркеулер, мешіттер бар.

Жалпы, ел арасында «Түркістанды Қазақстанның діни астанасы» ,ал онда орналасқан Қажа Ахмет Яссауи кесенесін «екінші Мекке» дейді.

 2003 жылы осы Қожа Ахмет Яссауи кесенесіне Әлемдік деңгей берілді.Дегенмен де, Қожа Ахметтен бөлек қазақтың ұлан ғайыр жерінде көптеген діни сәулет өнерінің ерекше құрылыстары кездеседі.Ол туралы тек сол аймақтардың адамдары ғана емес, бүкіл әлем білсе жөн болар еді. Бірақ, өкінішке орай, шетелдік азаматтар түгіл, Қазақстанның кейбір өңірлеріндегі  халықтар ол туралы біле бермейді. Оның негізгі себебі, мағлұматтардың аз болуы мен ел ішінде оның кең таралмауы.

Бұл кемшілікті жою үшін, елде көптеген агитациялық, жарнамалық процестер жүргізілуі тиіс. Және ол істерді тек елішілік   емес, әлемдік деңгейге көтеруге тырысу керек.

Осы күнге дейін толық зерттелмеген діни құрылыстарды толық зерттеулер жүргізіп, ол туралы деректерді кеңінен таратса деймін.

Егер ел ішінде діни туризм немесе жалпы туризм дамитын  болса, бұл біздің экономикамыз жақсы  үлес қосар еді.

Ел басымыз  айтқандай,қазір біз бар күшімізді  елдегі туризмді дамытуға салуымыз керек. Себебі, бүгінді таңда біздің экономикамызды көтеріп тұрған негізінен  пайдалы қазбалар.Ал пайдалы қазбалардың барлығы сарқылмалы.

Қазір Арабия,Ватикан  сияқты ,бәрімізге белгілі мемлекеттер, өз қазыналарын осы туризм, соның ішінде діни туризм арқасында көбейтіп жатыр.Біз де осы мемлекеттер сияқты саяхаттап келген туристер арқасында миллиондар табуымызға болады. Біз тек сәл ғана демеу керек.

Егер біздің туристік операторларымыз немесе туристік агенттеріміз жақсы жарнамалайтын  болса, бізге  туристер көптеп келер  еді. Және айта кететін жайт, егер бізде  жоғарғы деңгейлі қызмет көрсету  болса, олар бір рет қана емес бірнеше  рет,өз туыстарымен  келер еді.

Мен  жақын  арада Қазақстан туристік жағынан  дамиды деп сенемін...

Аз ғана уақыттан кейін біз Бүкіл Әледік деңгейге шығамыз .  
 
 
 

Қолданылған әдебиеттер:

1. Биржаков М.Б.  Введение в туризм. - СПб., 2001.

2. Соколова М.В.  История туризма. - М.: Академия, 2004.

3. Экономика  и организация туризма: международный  туризм / Под ред. И.А. Рябовой,  Ю.В. Забаева, Е.Л. Драчевой. - М.: КНОРУС, 2005.

4. Максуд Р.  Ислам. - М., 2000.