Тара және орама

Мазмұны

Кіріспе……………………………………………………………………………3

І Жүкті тарасы және орамасы…………………………………………………..4

Жүк тараларының түрлері………………………………………………………5

Жүк тараларына қойылатын талаптар………………………………………….7

ІІ Жүктерді қоймалау……………………………………………………………8

ІІІ Жүктерді қайта өңдеу жұмыстары…………………………………………..9

Қорытынды………………………………………………………………………10

Қолданылған әдебиеттер тізімі…………………………………………………11

Кіріспе

Қазіргі заманғы қаптама туралы айтып кететін болсақ, олардың тарыхын еске түсіру жөн. Тара және орама адам өмірінде әрдайым үлкен рөлге ие болды, және уақыт өтуімен ол дами түсті.

Қаптама ториясының дәстүрлі жұмысы бойынша қапатудың 6 басты функцияларын бөліап көрсетіге болады: сыймыдылық, сақтау мен қорғау, пайдалану тиімділігі, комуниккацияға жарамдылығы,  және жалпы ақпараттылығы, жаңа тауардың жоспарлануы.

              Жалпы жүкті тасымалдаған кезде, жіберушіден қабылдаушыға өткізгенде жүкке дурыс орама таңдау үлкенрөл ьатқарады.Дұрыс қабылданбаған тара немесе орама тауардың немесе жүктін сапасын бұзуы мүмкін тіпті қандай да біт химиялық немесе физикалық қасиеттерін де жою мүмкін. Халықаралық тасымалалдаушларда жүктік тара қолданылады. Жүк тарасы так қана тасымалдауда ғана емес аонымен қатар жүкті қоймалауда сақатуда және қайта өңдеуде де қолданылады. Таралардың түрлері қолданысқа байланысты бір рет қолданылатын және бірнешще рет қолданылатын болып жіне қатты және жұмсақ болып бөлінеді. Қатты тара  пластмасса, металл, ағаш картон, шыны ал жұмсақ тара қағаздан, мата, және полимерді материалдардан жасалады. Жүк түріне байланысты таралардың түрлері арнайы құйылмалы, даналы және төгілмелі жүктер үшін болып бөліндеді.

Жүк тарасы туралы

Жүктерді көліктің кез келген түрімен тасымалдағанда жүктерді орамада қабылдайды. Темір жол көлігі де ерекше болып табылмайды. Жүктерді орамада сақтау тасымалдау жіне тиеу-түсіру жұмыстар кезіннде жүктердің сақтауды қамтамасыз етеді. Соныммен қатар, ормам жүктердің ормам жүктерді  сандық көрсеткіштерге тексеріп сұрыптауға, (көлемдерге немесе массаға байланысты) тиеу-түсiру жұмыстарының орындауы, пакеттеу және жүктердi таңбалау үшiн шартты қамтамасыз етуге әлi мүмкiндiк бередi.

Өнiмді орналастыруы үшiн  ораманың негiзгi элементi Тара болып табылады. Жүктерді тасымалдау үшін көлік тарасы қолдынылады ( дербес бірлік жасаушы бұйым).Дегенмен, тасымалдық шарт талаптарымен тасымалдауды тұтынушы тарасымен қабылдануы ескере алады.Ораманың түрі және сапасы жүктердің нақты түрелрінің тасымалдауға арналған нормативтік –техникалық құжаттамада бекітіледі. Оған стандарттар,.техникалық шарттар, ережелаер кіреді. Көліктік ұйымдар жүктерді буып-түюді жүзеге асырмайды – бұл жүк ж жіберушінің міндеті.Егер тараптардың келісім шарты негізінде көлік –экспедициялық қызмет көрсету болса, жүктерді буып-түю жұмыстары көліктік агенстовның жұмысына кіруі мүмкін.

Тараны классификациялау оның пішініне байланысты болады. Таралы жүктерді тасымалдау кезінде ең көп тараған таралардың түрлері:

Жәшіктер: Жәшік деп-фанера, пластмасса, металл немесе буып түйетін материалдарың комбинациясынан жасалған тік бұрышты қиманы атайды.Топса, тиектер, қалам шарнирлер мүмкіндігінше батырып жібеілуі тиіс, сонымен бірге шеге немесе бұранда шығып тұрмауы керек. Ауыр жәшiктер құрал-жабдық көмегi бар түсiру - жүк тиеу операцияларының орындауы көтергiш-көлiк мүмкiндiк беретiн астыдан ағаш брусьелермен жабдықтанады. Жәшiктерiнiң берiктiгi қажеттiлiктiң жанында құрыштан жасалған немесе пластмасса таспасымен жиегiнiң есебiне жоғарылайды.

Жәшiк ауыр және сынатын жүктердi тасымалдау үшiн арналған.

              2.Күбішіктер

Цилиндрлiк немесе параболалық пiшiндi тұрқысы бар көлiктік Тара шеңберлермен немесе сырғанаудың зигамиы доньялармен болады.

Күбi металл, пластмасса немесе ағаштан жасалады. Бұрандалы қақпақтар берiк жабылуы керек, күбіщшіктің қысқыш қақпақтары жапқыш құрылғымен белгiлеуi керек. Мысалы, ағызып кететін саңылауларын тығын металлдық тақтамен жабулы болуы керек. Тасымалдау кезінде аши бастай алатын сұйықтығы бар күбішіктің жібергінде, ол сұйықтықтың шығу кедергi келтiретiн газ шығарулар үшiн тиiстi қақпақтармен жабдықтанады. Сыртқы жақта  мұндай қақпақтар тиісті  таңбалануы керек.

Күбi көбiнесе үлкен көлемдіге сұйық жүктердi бiр жағынан жiберуi үшiн қолданылылады. Күбінің қолдануы нормативтiк-техникалық құжаттама арқылы жеке жүктерге нықталады.

3. Барабандар түппен типыл немесе цилиндрлiк пiшiндi бедерленген тұрқымен, шеңберлерсiз немесе зиг сырғанауымен жабдықталған көлiктік Тара. Барабанның бiр-бiрiмен бекiтiлген қағаздардың көп жiк тұратын түрiнде цилиндрлiк пiшiнi болады. Қақпағы көп қабатты қағаз, желiмденген фанера, қаңылтыр немесе осы материалдардың  комбинациясынан даярланады. Балдағы және түбі  металлдық таспа көмегімен сабақтастырылады. Қақпағы қысқыш жапқыш құрылғылар көмегiмен бекітіледі.

Барабан iшкi қабырғалардың қоректендiруiн шарт немесе жарамды жасанды материалдарды қолданудың жанында паста тәрiздi немесе сұйық газдардың тасымалдауы үшiн қолданыла алады.

4. Қаптар

Қап  дегеніміз тұрқысы және қылтамен жұмсақ көлiк тараны аталайды.Қылта былықпада ашық жабулы бола алады. Қап берiк жабуы керек. Өздiгiнен ашудың жағдайлары болмауы керек.

Жүктер, сезгiш қысылуларға орама үшiн қолдану қап, немесе болмашы зақымдануда қап ауаның әсерiмен немесе өз құндылығын сасқалақтата аладуға шаң көтерген жүк, тиiмсiз санасылады. Қысылуларға сезгiш  жүктерді орама үшiн қап қолдану , немесе болмашы зақымдануда  ауаның әсерiмен немесе өз құндылығын сасқалақтата аладуға шаң көтерген жүктерді қаппен тасымалдау тиiмсiз болып табылады.

5. Қабық

Егер ол мықты өруден iстеп шығарылған  жағдайда жеткiлiктi қатты орама болып табылады, тасылатын жүктердің  сақталуыжәне   қамтамасыз ететін  қақпақ тасымалдаудың уақытына жүкке жіберіс тиіс салынатын етіліп жасалған. Қабықтың берiктiгi жүктiң массасына сәйкес келуi керек. Қаламдары  және еден жүктi өңдеуiнiң нормалы жағдайында зақым келтiрмеу үшiн берiктi болуы керек. Егер қабыққа  қысымда көтере алмайтын жүк буып-түйсе, онда қабық мықты қақпақтармен жабдықтанады.

6. Шыны баллондар

Егер шыны ыдыстар икемдi жеңiл материалдармен  оралса және қалың қабырғалы қорғайтын сыйымдылыққа жатқызған жағдайда ғана жеткiлiктi орама болып саналады. Жұмсақ жiктi жуандығы 4 см ден кем емес  болуы керек және  бiр қалыпты үлестiруi қажет.

7. Байлам, орамдар, пакеттер

Егер олар (қысылу, соққылар, түрткiлер) механикалық күштерге және ластану тап бола алатын жүктерде болса, жинақтап түй табанды материал жеткiлiктi және берiк жабулы болған жағдайда ғана орама ретінде пайдалана алады.. Сонымен бiрге кипарға орама буып-түйетiн материалдардың комбинациясынан iстеп шығара алады. Ораманың күшейтуi ағаш жұқа тақтайшалардың есебiне жетедi. Осыған қарамастан байламалар нық орап байлануы керек. Қағаз, пластмасса,  қатырма қағаздан жасалған орама  жеткiлiктi берік болып табылмайды

8. Жануарларға арналған шоқулар

Мықты , шылқыған еденді, және кез келген жағдайда ауаның өтуі мүмкін болатын болып құрастырылуы керек. Кереге жануыштар арасындағы қашықтық жануар дененiң бiр бөлiгi сыртқа сұға алмағандай етiп құрастырылуы керек. Есiк және қақпақ қасақана емес ашудан жазып қоюы керек.

9. Қалбыр

Цилиндрлiк пiшiндi тұрқысы бар    және тұрқының диаметрi қақпақ диаметрiнен аз  тетiкпен цилиндрлiк қылталары бар

көлiктік  көпайналымды тара болып табылады.

10. Қорап

Бұл түрлi пiшiндi тұрқысы бар жазық тубі бар жиналмалы немесе топсадағы  қақпақпен жабылатын тара.

нақты жүктердi буып-түюде қолданылатын тара   нормативтiк-техникалық стандарттармен   бекiтiледi.  жүктердің көбіне орамаға және Тараға талаптар МЕСТ пен  орнатылған.

Орамаға және Тараға талаптар түрлi факторлармен байланысты -  оның массасы, өлшем, пiшiні және т.б. Сонымен қатар тараны таңдауда басты фактор болып жүктің конструкциясы құрамы және сипаттамасы болып табылады.

Оның тасымалдауы үшiн жүктердi буып-түю көлiк құралы және қызметкерлер үшiн қауiпсiздiк есебiмен, көлiк процессте бос емес iстелуi керек. Бұл бiлдiредi, орама және Тара не алуы керек, сөйлеушiрек (шегелер, қылдырық немесе құрыштан жасалған таспаның аяқтары, оқытушы) жиiрек көлiк құрал-жабдық, басқа жүктердi зиян жасауға қабiлеттi болғанын емес, сөйлеушiрек (шегелер, қылдырық немесе құрыштан жасалған таспаның аяқтары, оқытушы) жиiрек көлiк құрал-жабдық, басқа жүктердi зиян жасауға қабiлеттi болғанын.

Тараны пайдалану кезінде келесі талаптарды орындауы шарт:

1.              Тара брутто номиналды массадан астам жүктеуге болмайды.

2.              Тарыну жүктеу кезіндеге  әдiс-айла  Тарының қалдық өзгерулерiнiң пайда болуын шығаруы керек.

3.              Тарадағы жүк оның борттарының деңгейiнен төмен болуы керек

4.              Тараның  төкпелет қабырғалары жабулы қалпында болуы керек.

Оралған жүктердің әр бір партиясына ортак тиеу қағазын немесе әрбір жүк орнына жеке тиеу қағазын дайындайды. Ортақ тиеу қағаз әрбір жіберілген жүктің №1 жүк орнына тіркеліп жіберіледі. Одан басқа да ілеспе ққұжаттама буып-түюді қажет етеді. Әдетте, осы құжаттамалар су өткізбейтін арнайы конвертте жіберіледі. Көліктік тара жабдықтарына контейнерлер жатады. Контейнер деп – 1м 3 немесе одан да үлкен көлемді жүкті сақтау және тасымалдау үшін арналған және арнайы көлікке механикаландырылған көліктік құрал жабдықты атайды. Жүктерді тасымалдау үшін арналған контейнер жабық құрылғы болып құрастырылады.

Контейнер бiрнеше рет қолдану үшiн жарамды,   өзгерiссiз сипаттамаға ие болатын құрылғы болып табылады. Оның құрылымы көлiктiң бiр немесе бiрнеше түрлерiнiң жүктерiн тасымалдау жүктердi аралық жүктестіруінсіз жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi, сонымен бiрге ал сақтауы сонымен бiрге ал жүктердi контейнер орналастырылған (бiр көлiктен артық салмағын басқаға) жүк операциялар жеңiлдетедi.

Белгілеріне қарай контейнерлер классификациялайды:

1.Әмбебап              (Тарада даналанатын жүктердiң тасымалдауы үшiн қолайлы).  Әмбебап контейнерлер ИСО (стандартизацияның Халықаралық ұйымымен) сәйкестiгімен континентаралық (үлкен тоннажды ) континентішілік (брутто массасы 2, 5 т )  болып бөлінеді. Сонымен бiрге әмбебапқабрутто массасы 0, 625 және 1, 25 тонналы  кіші  тоннажды контейнерлерiн жатқызады.

2.Мамандандырылған арнайы жүктерді тасымалдау үшін арналған( төгiлмелі, сұйық, тез бұзылатын, қауiптi және т.б.). Мамандандырылған контейнер өлшемдері бойынша стандартты және максималды брутто массасына сәйкес құрылғы болып табылады.. Нормативтiк-техникалық құжаттамаға сәйкес Мамандандырылған контейнерлерде  шартты белгі және жазулар жазылуы қажет.

Жүк  орамалаларына қойылатын талаптар:

-         Авиакөлік арқылы тасымалданатын жүктерде арнайы техникалық шарртарға және тиісті стандартқа сәйкес келетін тара және қаптама болуы керек. Техникалық талаптар және сәйкес стандарт қойылмаған жүктерде жүкті бұздай тасымалданатын жөнделетін тарада қапталуы тиіс. Қалған жүктер, тасымалдаушымен келіскен жағдайда тарасыз тасымалдануы мүмкін.

-         Әрбір қаптама жүктң өзімне сәйкес келуі керек. Тасымалдау кезіндегі және қайта өңдеу кезінде мүмкін болатын кез келген қандай да бір зақымнан сақатуы тиіс.

-         Жұмсақ қаптамаға оралған жүктер міндетті түрде қатты жіппен байлануы тиіс немесе бір түсті жабысқақ лентамен жабсырылуы тиіс.

-         Кейбір шектеулер бойынша табиғи заттардың(шөп, солома) қолданылуына тиім салынуы мүмкін.Осыған байланысты осы заттардан жасалған қаптамаларды мүмкіндігінше шектеуді тырысады.

-         Жүктердің кейбір категорияларына (қауіпті, тірі, аса қымбат және т.б.) арнайы талаптар қойылады.

-         Егер жүктің өзі немесе қаптамасы қандай да бір зақымдану жағдайында  жүк жіберуші осы жүкті қайтадан қапталуы тиіс. Жүктің қайтадан қапталуы мүмкін болмаған жағдайда, жүкпен бірге жіберлітеін құжаттама жүктің зақымы туралы ақпарат жіберілуі тиіс.