Машина және құрал-жабдықтар нарығының даму ерекшеліктері

     Біріншіден, шығындар нормативтерінің құрамы  шектеулі және бұйымның өзіндік  құнының 70% жуығын құрайтын шығындардың кешенін де қамтиды. Екіншіден, өнімдердің ерекшелігімен олардың өндірісіне байланысты ірілендірілген нормативтерді есептеу үшін осы немесе басқа да әсер етуші факторларды таңдайды. Мысалы, материалды шығындар үшін әсер етуші фактор ретінде әдетте бұйымның конструкциясының салмағын алады, бірақ, келесідей басқа да факторлар таңдап алынуы мүмкін: конструкция көлемі, қуаттылық , жұмыс ауданының көлемі және, т.б, үшіншіден, шығындар нормативтері үшін оарды қолдану аймақатры анықталады және бұл нормативтер объектінің тобына және әсер етуші факторлардың ауқымына сәйкес сараланады.

 

1.2 Машина  мен құрал-жабдықтарды  жіктеу мен ұқсастыру

 

     Машина  мен құрал-жабдықтарды бағалау   төтенше көп түрлі қиындықтармен   қатарласады. Сонымен қатар бағаланатын   машиналар шығарылатын  немесе жаңа емес , ескішілдікте , эксплуатациялық паркте тұрған, өндірістен шығарылып тасталған машиналар болып табылады. Бұл жағдайда машина мен құрал-жабдықтарды белгілі қағидаға байланысты топтастырып, жіктеу арқылы және бір топтағы обьектілерді бағалау процедурасы актуалды болып тур.

     Жіктеу  – нақты ажыратылатын белгілеріне  байланысты бөлу жүйесі. Бағалау  тәжірибесінде жіктеуді ең қажет ететін көздер:

     а) мекеменің негізгі  қорын өте  қысқа мерзімде  жаппай қайта бағалау. Осы кезде парктегі барлық құрал-жабдықтарды ұқсас топтарға бөліп, солардың ішінен өкілі-модель түрі таңдалынады. Таңдалынған өкілі құралға қайта бағалау кезінде нақты қалпына келтіру құны және қайта есептеу коэфицентінің құны анықталады. Оның сандық коэфиценті беріген топтың барлығына таратылады. Барлық субьектілерді бір топқа жіктеу өкілі-моделді бағалау нәтижесін барлық топ обьектілеріне бөлуінің дұрыстығын дәлелдейді.

     б) Обьектті , негізгі  обьекттің қалпына келтіру(рынбасу  ) құны, негізгі және бағаланатын құрал-жабдықтың техникалық сипаттмасы белгілі болған кезде салыстырмалы әдісті қолдану арқылы бағалау .Бүл жайда түзету бағаланғаннан және негізгі обьектінің тұтыну ерекшеліктеріне қарай қолданылады. Бғалаудың осындай технологиясыекзінде аналог ретінде таңдалған негізгі модельдің дұрыстығын дәлелдеу екрек болды. Осындай дәлелдемелердің бірі болып қарастырылатын машина мен құрал-жабдықтарды жіктелген топтың біреуіне жатқызу болып табылады.

     Сонымен  қатар, бағалаау кезінде орындалатын   жұмыстың көлемін анықтауда бағалаушылар  арасында жұмысты бөлуде , сарапшыларды  тартқанда, тағы басқа кездерде  қлолданады.

     Жіктеу  алгоритмі келесі кезеңдеді қарастырады:

            - Бастапқы бағалау обьектісін анқтау;

            - Жіктеу амлын  таңдау;

       - Таңдалынған амал аумағында бөлшектерді анықтау;

            - Бағалау обьектісін  кодтау.

     Бастапқы  бағалау обьектісі ретінде келесілер  таңдалынуы мүмкін:

            - мүліктік обьект;

            - технологиялық кешен құралы;

 

            - Біртекті машиналық  парк  мекемесі не оның құрамдас  бөлігі.

     Әдетте  мүліктік объект жеке обьекті  болшектеп  бағалаған кезде  таңдалады,, технологиялық кешен  – дайын өнім өндірілетін құрал-жабдықтарды кіріс әдісі бойынша бағалайды, машиналық парк мекеменің негізгі қорын жаппай қайта бағалаған кезде таңдалынады.

 

2 Бағалауды  жүзеге  асырудың негіздемесі

2.1 Бағалаудың  шығындық тәсілі

 

      Шығындық  тәсіл деп - бағаланатын жабдықтың  нарықтық құнын анықтау үшін сол жабдықтың шығуына және нақтылануына кеткен ең бірінші шығындарды айтамыз. Осындай жолмен анықталған құн нарық құнымен сәйкес келмеуі мүмкін, себебі, шығындар- құнға әсер ететін жалғыз фактор емес, оған пайдалылық, сапа және бәсекеге жармадылық сияқты факторлар ықпал етеді. Бірақ-та, көліктер мен жабдықтарды арнай бекітуде, бірегей объектілерді, жеке тапсырыстар бойынша дайындаулар және нарықта ұқсастықтардың болмауы үшін қолданылатын шығындар тәсілі ақталған және мүмкін болатын негізгі тәсіл екенін көп деңгейде дәлелдеді.

      Объектінің  қанша тұратынын, егер оны қалыптасқан   баға деңгеімен бір күнде өндіріп,  сол күні сатып анықтаса, шығындар  тәсілімен бағаланған нарықтық  құн- ұдайы өндіріс құны болып  табылады.

      Нарықтық  реформалар шыққанға дейін барлық бағалар  тек қана шығындар тәсілімен белгіленетіндіктен, шығындар негізінде құндарды есептеу тәжіпибесі біздің елімізде жақсы белгілі.

     Көліктер  мен жабдықтарды бағалаудың шығындық  тәсілі тәжірибе жүзінде келесідей   әдістер арқылы нақтыланады:

      1 Біртекті  объектінің бағасы бойынша есеп  айырысу. Бағаланатын объектіге  қолданылатын мтериалдар мен  дайындалатын технологиялардың  құрамына ұқсас біртекті объект  таңдап алынады. Сонымен қатар,  біртекті объект басқаша тағайындалып  және басқа салада қолданылуы мүмкін. Біртекті объект нарықта белгілі сұранысқа ие және оның бағасы да белгілі.

      Біртекті  объектіні дайындауға кеткен  өзіндік құн бағаланатын объектінің  дайындау өзіндік құнына жақын  және берілген объектілердің  өндірістік факторларын қалыптастыруға ықпал етеді.

            3 Шығындарды талдау және индексациялау

            Бағалау  тәжірибесінде  кең  қалыптасқан әдістердің бірі-объектінің  ескі құнын (бағасын) түзетушу  индекстердің көмегімен нақты  баға деңгейіне әкелуі. Берілген объектіге жататын сол группа өнімінің бағалық индексі белгілі болса, ескі бағаның әрекет уақытынан бағалау уақытына дейінгі уақыт интервалында объект бағасының тікелей индекстелуі жүзеге асырылды.

            Бұл әдістің ерекшелігі, объектінің  жалпы құнын индекстемейді, тек қана өзіндік құнды құрайтын шығындарға ғана индекстеледі. Мұндай жағдайда объект өндіріске кеткен ресурстардың бағалық индексі негізгі жжұмысты атқарады. Дайын өнімнің бағалық индекстеріне қарағанда ресурстардың бағалық индекстері туралы ақпарат оңай.

            Шығындық көрсеткіштердің  есебін  бағалау мезетінде көрсету   ұшін, сол көрсеткіштердің жағдайына   қарай бастапқы мезетін түзетілген  индекске көбейту керек. Түзетуші  индекс- ресурстардың бағалық индексінің  бағалау мезетіне , сол ресурстың бағалық индексінің бастапқы мезетке қатысын айтамыз.

 

     2.2 Көлік құралын бағалауда ақпататпен  қамтамасыз ету

 

 

     Жер үсті  көлік құралдарын бағалау кезінде   көлік құралы туралы келесі  ақпататтар болуы шарт:функционалды  белгілеу (қолдау) жері, моделі типі және т.б белгілер.

     Жер үсті  көлік құралдарына бағалау   жүргізу  үшін қажетті ақпараттар  комплексі мына жағдайда көрсетіледі:

     - бағалау  обьектісі туралы техникалық  жағдайы жайлы алдын ала анықтама береді;

     - анықтама, бағалау обьектісі туралы  мінездеме береді және оның  идентефикациясы жайлы анықтама;

      - бағалау  обьектісіның баламасы туралы  сипаттама белгілер.                       Ақпаратты қамтамасыз етушілер  деп, каталогтар, құжаттама, бюлетендер, компютерлі ақпараттық өнімдер, басқ да ақпарат көздеріБағалау обьектісі туралы сипаттама береді, (мысалы, жер үсті көлік құралын даналап сату ұсынысы) және статистикалық сараланған сипаттама анықтамалар бір типті бағалау обьектісі жайлы (баға жайлы арнайы жинақтама).

     Жер үсті көлік құралының құнын бағалау ақпараттар көзі немесе талаптарға жауап беруі тиіс:

     - ресми  баспа деңгейі болуы  шарт  немесе ақпарат беруші S   

бағалау обьектісінің айрықша  сипаттамалары  бар ( идентификациялық бұйрық, типі, маркасы, моделі, негізгі мінездеменің тағайныдалуы) бағалау обьектісіне ақпараттың сәйкес келуін растау;

     - нақты  және актуалды ақпаратпен қамтамасыздандыру  S жаңа ақпаратты жеткізу жылдамдығымен, S берілген ақпаратты қолдану шегі мен аумағын көрсету;

     - берілген ақпаратпен лайықты  алгоритім жұмысы қажет;

     Жер үсті  көлік құралдарының құнын бағалауда  ақпаратпен қамтамасыз ету.

     Бағалау  жұмысындағы нарық мәдениеті   дамып келеді және жер үсті  көлік  құралын сату нарығымен  байланысты және оларды жөндеу  және қызмет көрсету, салалар мен баспалардың жарық көруі қажеттілігін шақырады бұл салалар мен басқалар ақпарат қызметі мен материалдарды беру мен сатумен айналысады.мұндай салалар қызмет ісапалы ақпараттардыайналысады.

     Тоқталып  өтсек, осы күнгі жер үсті көлік құралдарының модельдері мен олардың модефикациясы көптеген. Бұл ақпаратпен қамтамасыз етуші салалар үшін кең өріс шартты түрде, жер үсті көлік құралдарының нарығында баға (құн) жағдайын жеке алынған елдің баспалары мен баспасөз орталықтары бақылыйды.

     Ресейдің  ғылыми- зерттеу институттары НАМИ  және НИИАТ “За рулем” және  т:б басылымдар. 

     Баспасөз  өнімдері өте көп. Жер үсті  көлік  құралын бағалауға байланысты  ақпаратты  төртке болады:

     - Жер үсті  көлік құралының техникалық  жағдайы  мен парпметірлер жайлы ақпараттар мазмұны:

     - Жер үсті  көлік құралдарын  идентификацялауға байланысты қөздері;

     - Жер үсті  көлік құралының құнының  каталогі;

     - Қалпына  келтіру жөндеу жұмыстарын  жүргізу  материалдары;

     Техникалық  жағдайы жайлы ақпараттар каталогі жер үсті көлік құралдарын бағалауға қажетті патаметірлер: двигатель көлемі, двигательдің қуаттылығы, т.б мәліметтерді құрайды. Тәжірибеде көп жағдайда тапсырыс беруші бағаланушы обьект жайлы толық мәлімет бере алмайды, ҚР ақпаратпен қамтамасыз ету толық жүргізіледі. Жыл сайын баспалар көптеген каталогтар шығарады, олар жеңіл көлік және т.б көліктер жайлы.

   

3 Есептеу бөлімі 

      3.1 Chevrolet тарихы мен сипаттамасы

 

     Бұдан бірнеше  жыл бұрын біз ең ірі   әлемдік автокөлік өндірушілердің бірімен жұмыс істей бастадық. Соған борттық құжаттама, автокөлік сату туралы нұсқамалар, жарнама кітапшалары, аксессуар тізімдемелері, пресс-релиз деген әртүрлі тақырыптардағы құжаттардың аудармасы керек болды.  Бір жағынан, бәрі өте кәдімгі және ап-айқын көрініп тұр. Сондықтан, автокөлік шыққан кезде, біріншіден, жарнамалық-ақпараттық материалдарда сол автокөлік туралы, оның жасалуының тарихы және оның артықшылықтары туралы ақпаратты беру керек. Содан кейін, дилер орталықтарының сатушыларын автокөлік оның бәсекелестерден артықшылықтарын көріп, сол автокөліктің өзгешеліктерін біліп оны сатуға үйрету керек. Ал сатып алушы өзіне ұнаған автокөлікті таңдап алған соң оған ерекшелік беруге, оның иесінің кім екенін қалай көрсетуге болады деп ойланады. Дәл сол кезде тұтынушыға қосымша аксессуар бар екендігі туралы мәлімет қол жетімді болуы керек.

     Жас инженер Луи Шевроле 1878 жылы Швейцариядағы Ла Шо-де-Фо қалашығында туылды. Күрделі механизмдерге құмарлық оған сағат жөндеуші болған әкесінен дарыды. Луи бала жасынан түрлі тетіктерді бұзып, олардың қалай жұмыс істейтіндігін білуге тырысатын. Ол 11 жасынан бастап велосипед жөндейтін шеберханада жұмыс істеген кезінен жылдам жүретін көліктерге әуестене бастады. Көптеген балалар сияқты Луи да алғаш рет велосипедпен биік төбеден төмен зулаған сәтте бөленген сезімін еш ұмытпады. Бірақ оның басқа балалардан айырмашылығы ол сол сәттен бастап велосипедті қалай жылдамырақ жүргізуді ойлана бастады. Луи велосипедтерді өзі құрастырып, жарыстарға қатыса бастады, ал жарыста ұтып алған ақшасын алты бауырын бағып-қағуға жұмсады. 1886 жылдың бір күнінде оның шеберханасына америкалық алпауыт Вандербильт мотоарбасын жөндетуге келе қалды. Луи оның көлікті лезде жөндеп берді, ал оның шеберлігіне тәнті болған Вандербильт Луи Шевролеге Америкада бағын сынап көруді ұсынды.

     Әйгілі  жарысшы 1901 Луи Нью-Йоркке көшіп келіп,  сол кездегі автомобиль шығаратын ең ірі Дион-Бутон компаниясына  инженер-механик болып жұмысқа орналасты. Көп ұзамай Луидің автомобильдерге деген құштарлығы оларды құрастыруға да, жарыстарға қатысуға да ұласты. 1905 жылы ол алғаш рет аса маңызды жарыста жеңіске жетті және бір мильді 52,8 секундта жүріп өтіп, әлемдік рекорд орнатты. Осы жылдан бастап Луи америкалық жарыстарда 15 жыл бойы жеңістен жеңіске жетіп, автожарыстың әлемдік жұлдызына айналды. Луи 1911 жылы өзінің атақ даңқын өз автомобиль компаниясын құру үшін пайдалануға бел буып, Нью-Джерсидегі Дженерал Компаниясының (кейін Дженерал Моторз компаниясы болған) иесі Билли Дюрантпен бірге Шевроле Мотор Кар Компаниясын құрды. 1911 жылдың 3 қарашасы Шевроле Мотор Кар Компаниясының туылған күні болды.

     Компанияның дамуы Луи Шевроле енді өзі көптен армандаған автомобильдерді жасауға мүмкіндік  алды. Ол сол кездегі машиналардан технологиялық жағынан жоғары жетілген және сенімдірек машиналар жасағысы келді. Ол сонымен бірге бағасын адамдардың көпшілігінің қалтасы көтеретін автомобильдер жасағысы келді. Chevrolet бренді орасан зор табысқа жетті, ол тіпті Форд компаниясынан да алға шықты. Қазіргі кезде адамдардың көпшілігі Луи Шевроленің даңқты спортшы болғанын біле бермейді, бірақ оның компаниясы әлемге әйгілі. Біз, Chevrolet командасының мүшелері компанияның шыққан тегін мақтан тұтамыз және әрқашанда Луи Шевроленің арзан бағаға ең жақсы автомобильдер жасау қағидасын үнемі ұстанатын боламыз.

     Автомобильдердің  сәнді дизайны және тартымды  бағасы көз тартарлық. Сонымен  бірге, Chevrolet автомобильдері өз иелеріне  көптеген басқа артықшылықтар ұсынады.