Стандарттау әдicтepi

     Стандарттау әдicтepi 
 

     Стандарттау әдісі - стандарттау мақсатына жеткізетін тәсіл немесе тәсілдер жиынтығы. Стандарттау жалпы ғылымдық және арнайы әдістермен негізделген. Стандарттау жүйесіндегі жұмыстарда кеңінен қолданылатын оәдістерге мыналар жатады:

• стандарттау нысандарын реттеу;
• параметрлік стандарттау;
• өнімді унификаттау;
• агрегаттау;
• кешенді стандарттау;
• озық стандартгау.

     I .Стандарттау нысандарын реттеу.

     Реттеу - өнім, процесс және көрсетілетін қызметтерді стандарттау да қолданылатын әмбебап әдіс. Алуан түрлілікті басқару сияқты, реттеу бәрінен бұрын көптүрлілікті қысқартумен байланысты. Реттеу жөніндегі жұмыстардың нәтижесі, мысалы, соңғы дайын өнім үшін құрастырылатын бұйымдардың шектейтін тізімі; бұйымның типтік конструкция альбомдары; техникалық, басқарушылық және басқа да құжатгардың типтік формалары.

     Реттеу, әмбебап әдіс ретінде жеке әдістерден тұрады:

• жуйелендіру;
• селекция:

• симплификация;

• типтеу;

• оңтайландыру.

     Жүйелендіру. Стандарттау нысандарын жүйелендіру -стандартгаудың нақты нысандар жиынтығын ғылыми негізде ретімен жүктеу мен ранжирлеу (размері немесе салмақтары бойынша реттеу). Мысалы, Қазақстан Республика өнеркәсіптiк және ауыл шаруашылығы өнімдердің жіктеуіші (ҚРӨЖ)  - әpтүpлі классификациялық топтар мен өнімнің нақты атауы бойынша барлық тауар өнімдерін (бәрінен бұрын салаға қатысты) жүйелендіреді.

     Өнім жіктеуіші  (ӨЖ) - жеткізілетін зат болатын өнімнің жүйелендірілген кодтары мен атауларының жиынтығы.ӨЖ классификациялық (К-ӨЖ) және ассортиментті (А-ӨЖ) бөлімдерден тұрады. Классификациялық бөлім-белгілі бір белгілері бойыпша өнімді жүйелейтін кодтар мен классификациялық топтар (класс-класс түрi-топ-топша...) жиьинтығы. Ассортиментті бөлім - нақты типтер, маркілер және тағы сол сияқты идентификаттайтын кодтар мен өнім түрлерінің (атаулары) жиынтығы.

       2. Параметрлік стандарттау. Әдістің мәнін түсіну үшін параметр ұғымын нақгырақ қарайық. өнім параметрі - ол өнім қасиеттерінің сандық сипаттамасы.

     Өте маңызды параметрлер - өнімнің мақсаты мен оны пайдалану жағдайларын анықтаптын сипаттамалар болып, мына параметрлер есептелінеді:

• размерлік параметрлер(түрлі киімдер размері ыдыстың сыйымдылығы);
• салмақтық параметрлер (спорт жабдықтары жеке түрлерінің массасы);
• машина мен жабдықтар өнімділігін сипаттантын параметрлер (желдеткіштер. еден жуғыштарөнімділігі, көліктер қозғалысының жылдамдығы);
• энергетикалық параметрлер (қозгалтқыш қуаты және басқалары).

     3.Өнiмдi унификаттау. Бірден функция атқаратын бөлшек, агрегат типтерін тиімді қысқарту ic-әрекеттері -өнімді унификаттау. Ол дайын өнім элементтерін классификацпялау мен ранжирлеу, селекция мен симплификациялау, типтеу мен оңтайландыруларға негізделеді. Унификаттаудың негізгі бағытгары мыналар:

• бұйым, машина, құрал-жабдық, аспап, желі мен бөлшектердің параметрлік және типразмерлік қатарын әзірлеу;
• біртекті өнімдердің унификатталған топтарын жасауға арналған типтік бұйымдарды әзірлеу;

     - салааралык қолданыстағы өнімдерге арналғап өндіріс технологиясын қоса, унификатталған технологиялық процестер әзірлеу;

     - бұйым мен материалдар пайдалануын рұқсат ететін номенклатурамен орынды минимуммен шектеу.

     Унификаттау жұмыстарының негізгі түрлері формада-бөлшек, желі, құрастыру бірліктері конструкцияларының типтік альбомдары әоне типтер, параметрлер мен размерлер, конструкциялар. маркшер және басқа стандарттар түрінде болуы мумкін.

     Уннфикаттау жасалыну ауқымына байланысты сала аралык(екі немесе одан да көп өнеркәсіп салалары дайындайтын, мақсаттары 6ip немесе жақын бұйымдар мен олардың элементтерін уннфикаттау), салалыкқ және зауыттық (өнеркәсіптің (6ip саласы немесе бip кәсіпорын дайындайтын өнімді уннфикаттау) болып бөлінеді.

     Унификаттау icкe асырылу әдітемелік принциптеріне байланысты: түрішілік (біртипті бұйымдар) және түраралық немесе жобааралық (түрлі типті бұйымдар, желілер, агрегаттар, бөлшектер) болуы мумкін.

     4. Агрегаттау - геометриялы және функционалды өзара алмасушылығы негізінде, турлі бұйымдар жасауда көп рет пайдаланылатын жеке стандартты унификатталған желілерден машина, құрал мен жабдықтар жасау әдісі. Мысалы, жиһаз өндірісіндегі 15 размерлі қалқалар мен 3 размерлі стандартты жәшіктерді қолданудағы элементтердің түрлі ком-бинациясынан 52 турлі жиһаз жасауға мумкіндік болган.

     Агрегаттау машина жасауда, радиотехникада өте көптен қолданылады. Машина жасаудың дамуы машиналар конструкцняларының күрделенуі мен жиі алмасуымен сипатталады. Көп мөлшерде тypjiі машиналар жобалау мен дайындау үшін бірінші кезекте әр бөлшек машинада белгілі бip функция атқаратындай машина конструкциясын байланысты емес құрастыру бірліктерге (агрегаттарына) болшектеу кажет. Бұл барлық машинаға байланыстырмай жұмысын тексере берегін өзіндік бұйым ретінде агрегаттарды дайындауды мамандандыруға мумкіндік береді.

     Бұйымды конструктивтік аяқталған агрегатгарға бөлшектеу - агрегаттау әдісінің жегілуіне бірінші себеп болды. Әpi қарай машинаның конструкциясын талдау, құрылысы әртурлі көптеген агрегаттар, желінер мен бөлшектер Typjii машиналар да бірдей функция атқаратынын көрсетл. Унификатталған агрегаттар, желшер мен бөлшектерді әзірлеу арқылы жеке конструктивтік шешімдерді тұжырымдау, бұл әдістің мүмкіншілігінің әлдеқайда кеңейтті..

     5. К е ш е н д i стандарттау. Кешенді стандарттауда нақты мәселелерді оңтайлы шешу мақсатында кешенді стандарттау нысанының толық өзіне және де оның негізгі элементгеріне мақсат бағытында және жоспарлы өзара байланыстағы талаптар орнату мен қолдану іске асырылады. өнімдерге қолданыста - бұл дайын бұйымдар сапасына, оларға қажетті дайындайтын шикізат, материал және желінер бөлшектеріне, сондай-ақ сақтау жағдайлары мен тұтынуына (эксплуатация) өзінің деңгейі бойынша өзара байланысқан талаптар орнату мен қолдануды аткару.