1 ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Қылмыстық құқықтың
түсінігі мен белгілері
Қылмыстық құқық жеке құқық
саласы ретінде адамды, оның құқықтары
мен бостандықтарын, коғамды және
мемлекетті қылмыстық қол сұғушылықтан
қорғауға бағытталған қоғамдық қатынастарды
реттейді. Мұндай реттеу үш түрлі жолмен
жүзеге асырылады.
Біріншіден, қылмыстық құқық
нормасы арқылы қоғамдық қатынастарды
реттеу функциясы болып табылады.
Бұл қатынас қылмыстың істелуіне
байланысты қылмыс жасаған адам мен
мемлекет арасында пайда болады.
Екіншіден, қылмыстық құқық
нормасы арқылы жазамен қорқытып,
тыйым салынған іс-әрекеттерді істеуге
байланысты қоғамдық қатынастар реттеледі.
Қылмыстық құқық жеке құқық
саласы ретінде адамды, оның құқықтары
мен бостандықтарын, қоғамды және
мемлекетті қылмыстық қол сұғушылықтан
қорғауға бағытталған қоғамдық қатынастарды
реттейді. Мұндай реттеу үш түрлі жолмен
жүзеге асырылады.
1. Қылмыстық құқық нолрмасы
арқылы қоғамдық қатынастарды
реттеу функциясы – ол қылмыс
істеуге байланысты қылмыс жасаған
адам мен мемлекет арасында
пайда болады.
2. Қылмыстық құқық нормасы
арқылы жазамен қорқытып, тиым
салған іс-әрекеттерді істеуге
байланысты қоғамдық қатынастар
реттеледі.
3. Қылмыстық құқық нормасы
арқылы азаматтарға қылмыстық
жолмен қиянат келтірілгенде
олардың одан қорғануға байланысты
қатынастарын ретке келтіреді.
Бірақ қылмыстық құқық
өзге құқық салаларынан функциясы
бойынша оқшау сала. Себебі, ол қоғамдық
қатынастарды реттеп қана қоймайды, сонымен
қоса, пәрменді кушпен қорғайды. Ал оның
қорғау аясына, ең алдымен басқа
құқық салаларымен бұған дейін
реттеліп қойған қоғамдық қатынастар
енеді. Мысалы,мүлікті қалай пайдалану,
иелену, билік ету мәселесіне қылмыстық
құқық араласпайды, оны азаматтық
құқық реттейді. Ал алдын-ала біреу
осы құқықтарды бұзатын болса (ұрылық,
тонау, қарақшылық т.б.) онда оны қылмыстық
құқық қорғайды.
Қылмыстық құқық жалпы
және ерекше бөлімнен тұрады.
Жалпы бөлім қылмыстық
жауаптылықтың негіздерін, міндеттері
мен принциптерін, жекелеген жаза
түрлерінің қолдану шегін, оларды тағайындау
тәртібін белгілейтін нормалардан,
шартты түрде жаза қолдануды, қылмыстық
жаза мен жауаптылықтан босатуды,
үкімнің орындалуын кейінге қалдыруды
реттейтін институттарды орнықтыратын
нормалардан, сондай-ақ, сотталғандарды
түзеу ісін қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктердің
қатысу нысандарын көрсететін нормалардан
тұрады. Сонымен қатар, кәмелетке толмағандардың
қылмыстық жауаптылығы мен оларды жазалаудың
ерекшеліктері де, соттылықты жою мен
алып тастау шарттары да жалпы бөліммен
реттеледі.
Жалпы бөлімнің нормалары
өзара ерекше бөлімнің нормаларымен
тығыз байланысты.
Қылмыстық құқықтың ерекше бөлімінің
нормалары жаза түрлері мен оның
қолдану шегін көрсете отырып,
нақты жекелеген қылмыстарға
сипаттама береді.
Қылмыстық құқықтың қағидалары
деп – қылмыстық құқықты басшылыққа
алатын оның нормаларының негізгі мазмұны
мен бағытын анықтайтын бастауларды
айтамыз.
Қылмыстық құқықтың негізгі
принциптеріне мыналар жататады:
1. Заңдылық принципі –
бұл принциптің мәні қылмыс
пен күресуді заң шеңберіндегі,
оның талаптарын мүлтіксіз орындай
отырып жүргізуді білдіреді. Ешкімде
соттың үкімінсіз, заңға қайшы
жолмен кінәлі болып табылмайды.
2. Адамдардың заң алдындағы
теңдігі принципі – бұл принцип
адамның тегіне, ұлтына, нәсіліне, әлеуметтік,
мүліктік жағдайына, тіліне, дінге
деген көзқарасына қарамастан
заң алдында бірдей жауап беретіндігін
көрсетеді.
3. Жауаптылық принципі
– бұл принцип бойынша кез
келген адам лауазымдық және
басқа да жағдайларға қарамастан
өзінің істеген қылмысы үшін
нақты жауаптылықты мойындауы
қажет.
4. Әділеттілік принципі
– бұл принциптің мәні қылмыстық
жазаға іс-әрекетінде қылмыс құрамының
толық белгілері бар адамдар
тартылуы керек. Негізсіз, дәлелсіз
қылмыстық жауаптылыққа жол берілмейді.
5. Демократизм принципі
– бұл принциптің мәні сот
төрелігін жүзеге асыру барсында
істі қатысушылар мен сол ауданның
басым бөлігі білетін тілде
жүргізу, егер қажет етсе аудармашының
көмегімен қамтамасыз етуді білдіреді.
6. Гуманзим принципі –
бұл принциптің мәні кішігірім
қылмыстарды алғаш жасаған адамдарға
кешіріммен қарап, жеңіл жаза
тағайыедап, керісінше ауыр қылмыс
жасағандарға неғұрлым ауыр жаза
тағайындаудан тұрады.
7. Интернационализм принципі
– бұл принцип ұлттық теңдікті
бұзғаны үшін, басқа мемлекеттің
мүддесіне, халықаралық қауіпсіздікке,
ұлттар арасындағы бейбітшілікке
қарсы қылмыстар үшін жауакершілік
белгілейтін нормалардан көрініс
табады.
Қылмыстық заң – Қазақстан
Республикасының Конституциясына
сәйкес республика Парламенті қабылдаған
құқықтық ережелер болып табылады.
Жеке адам мен қоғам арасындағы қақтығытардың
қайсысының қоғамға қауіптілік дәрежесінің
басым екенін анықтау және оған осы
мәселеде қылмыстық құқықтық шараларды
қолдану арқылы осы қатынастарды
реттеу қылмыстық заңның негізгі
міндеттерінің бірі болып табылады.
Қылмыстық заң қандай әрекеттер
(іс-әрекеттер немесе әрекетсіздіктер)
қылмыс болып табылатынын, оларды жасаушылар
қандай жаза қолдану керектігін, қылмыстық
жауапкершіліктің маңызды принциптері
мен жалпы ережелерін анықтайды.
Басқа құқық салалары сияқты
қылмыстық құқықтың да негізгі заңдылық
базасы Қазақстан Республикасының
Конституциясы болып табылады. Қылмыстық
құқық режимдері жоғарғы соттың
нормативтік қаулыларында және 1997 жылы
қабылданған Қылмыстық Кодексте
тура көрсетіледі.
Қылмыстық заң Қылмыстық
кодекстің 1 бабында көрсетілгендей,
қылмыстық құқықтың бірден-бір қайнар
көзі болып табылады.
Қылмыстық заңның негізгі
міндеттеріне қылмыстық жауатылықтың
талаптары мен принциптері, негізін,
қылмыс түсінігінің жалпылама белгілердің,
қоғамға қауіпті іс-әрекеттер
мен әрекетсіздіктер шәңберін, қолданылатын
жазалардың түрлерін анықтау жатса,
осы міндеттерді орындау арқылы
қылмыстың алдын алу, яғни қылмыстарды
болдырмау мақсатын көздейді.
Қылмыстық заң әр түрлі
мазмұнда болуы мүмкін. Ол көлеміне
байланысты жеке нормалардан тұратын,
бірқатар нормалардан тұратын, қылмыстық
құқықтық нормалардың аяқталған
жүйесінен тұратын қылмыстық
заң болып үшке бөлінеді.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1 ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 5
1.1 Қылмыстық құқықтың
түсінігі 5
1.2 Қылмыстық құқықтың
негізгі міндеттері 8
1.3 Қылмыстың белгілері
және оның жіктелуі 10
2 ҚЫЛМЫС - ҚОҒАМҒА ҚАУІПТІ
ҚҰБЫЛЫС РЕТІНДЕ 16
2.1 Қылмыстық құқықтың
формальды және моральды құрамы
16
2.2 Қылмыс құрамының элементтері
және белгілері 19
2.3 Қылмыстық құқықтың
қағидалары 22
ҚОРЫТЫНДЫ 27
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ 29
КІРІСПЕ
Әрбір мемлекетте, әрбір
қоғамда әрбір адамзат кезеңінде
,қылмыс мәселесі әрдайым маңызды
мәселелердің бірі бола берген.
Сондықтан осыған орай қылмысты,
жауапкершіліктің орны да ерекше,.
Жасалған Қылмысы үшін әрбір
кінәлі қылмыстық жауапкершілік
тартуы тиіс. Бұл қоғамды қәділдік
те, бұл әрбір дамыған құқықтық
мемлекетке де тән. Сонымен
қылмыстық жауапкершілік қоғамда
тәртіп, қауіпсіздік орната қоймай,
қылмыс істеген кінәлінің жауапкершілікке
тартуының кепілі де болып
табылады.
Мемлекет өз азаматтарынан
конституцияда көрсетілген белгілі
бір әлеуметтік талаптарды қатаң
орындауды талап етеді, оны
орындамаған ретте азаматтарға
заңда көрсетілген негізде моральдық
немесе құқылы, жауапкершілік жүктеледі.
Құқылық жауапкершіліктің ішіндегі
ең қатал түрі қылмыстық жауапкершілік
болып саналады. Қылмыстық жауаптылық
мемлекеттің заң шығарушы органы
арқылы қылмыстық жазалау қатері
мен тыйым салынған қоғамға
қауіпті кінәлі түрде істелінген
іс-әрекет үшін ғана белгіленеді
адам қылмыстық жауаптылыққа
істеген іс әрекеттерінде қылмыстық
заңда көрсетілген нақтылы бір
қылмыстың құрамы болған жағдайда
ғана тартылады. Мысалы: тонау,
ұрып-соғу, денсаулыққа қасақана
орташа зиян келтіру, бұзақылық
т.б. Мұның өзінде қылмыстық
жауапкершіліктің, оның іс әрекеті
нақты қылмыс құрамын түзейтін
қылмыстық құқылық нормаларды
кінәлі турде ғана бұзғанда
жүзеге асырылады. Кез келген
құқық бұзушылық мінез құлық
қоршаған ортаға, қоғамға белгілі
бір мөлшерде қауіп төндіреді.
Ал қылмыс дегеніміз – қоғам
үшін ерекше құбылыс. Жасалған
қылмыс нәтижесінде ең алдымен
қылмыстың құрбаны кез келген
әлеуметтік топтың адамдарынан
: қарттар мен жастар, ер мен
әйел, сау мен ауру , кедей мен
бай, қазақтар, орыстар тағы басқалар
болуы мүмкін. Қылмыстық әрекеттерден
әсіресе жас өспірімдер зардап
шегеді,. Олар құрбандыққа тікелей
де , жанама түрде де тап болады.
Егер елде адам қылмыс істесе,
оның балалары зардап шегеді.
Егер бала отбасында жақсы
тәрбиеленсе, үйде үнемі дау-жанжал
болып тұрса, ол балаларға өте
зиянды, жағымсыз әсер етеді. Көптеген
қылмыскерлер дәл осындай отбасынан шығады.
(Продолжение скрыто) Курсовые
РК скачать, курсовая Казахстан
скачать, контрольные РК скачать,
контрольная Казахстан скачать,
рефераты для РК, реферат для
Казахстана
1 ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қылмыстық құқықтың
түсінігі
Қылмыстық құқық жеке
құқық саласы ретінде адамды,
оның құқықтары мен бостандықтарын,
қоғам мен мемлекетті қылмыстық
қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған
қоғамдық қатынастарды реттейді.
Мұндай реттеу үш түрлі жолмен
жүзеге асырылады. Оның біріншісі,
қылмыстық құқық нормасы арқылы
қоғамдық қатынастарды реттеу
функциясы болып табылады. Ол
қылмыс істеуге байланысты қылмыс
істеген адам мен мемлекет
арасында пайда болады. Мұндай
құқықтық қатынасқа қатысушылардың
әрқайсысының өзіне тән құқықтары
мен міндеттері пайда болады.
Субъект қылмыс істеуіне байланысты
қылмыстық жауапқа және жазаға
тартылуға міндетті болса, екінші
субъект, әділ сот органдары
(сот, тергеу, прокуратура) қылмыс
істеген адамды сол міндетті
орындауға күшпен міндеттейді.
Сонымен, қылмыстық құқықтық қатынастарды
реттейтін бұл функция орын
алған қылмыс оқиғасына байланысты
қылмыстық жауаптылықты және
жазаны қолдану немесе қылмыстық
жауаптылық пен жазадан босату
сияқты мәселелерді жүзеге асырады.
(Продолжение скрыто) Курсовые
РК скачать, курсовая Казахстан
скачать, контрольные РК скачать,
контрольная Казахстан скачать,
рефераты для РК, реферат для
Казахстана
1.2 Қылмыстық құқықтың
негізгі міндеттері
Қылмыстық кодекстің
2-бабына сәйкес қылмыстық заңдардың
міндеттері болып:
Адам мен азаматтың
құқықтарын, бостандықтары мен заңды
мүдделерін, меншікті, ұйымдардың құқықтары
мен заңды мүдделерін, қоғамдық
тәртіп пен қауіпсіздікті, қоршаған
ортаны, Қазақстан Республикасының
конституциялық құрылысы мен
аумақтық тұтастығын, қоғам мен
мемлекеттің заңмен қорғалатын
мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан
қорғау бейбітшілік пен адамзаттың
қауіпсіздігін қорғау, сондай-ақ
қылмыстардың алдын алу болып
табылады.
(Продолжение скрыто) Курсовые
РК скачать, курсовая Казахстан
скачать, контрольные РК скачать,
контрольная Казахстан скачать,
рефераты для РК, реферат для
Казахстана
1.3 Қылмыстың белгілері
және оның жіктелуі
Адамның қылмыстық
құқықтық норма тыйым салған
іс-әрекеттерді істеуін қылмыстық
құқыққа қайшылық дейміз. Адамның
қылмыстық заң тыйым салмаған,
осы заңда көрсетілмеген іс-әрекеттерін
істеуін қылмыс қатарына жатқызуға
болмайды. Тек заң шығарушы ғана
белгілі бір іс-әрекеттерді қылмыс
қатарына жатқызуға мүмкіндік
беретін оның мәнді белгілерін
анықтайды. Қылмыстық құқыққа
қайшы болудың міндетті белгісі
болып осы заңда көрсетілген
іс-әрекетті істеген жағдайда
нақты нормада көрсетілген қылмыстық
құқықтық санкция белгілеген
жазаның белгілі бір түрінің
тағайындалуы болып табылады. Іс-әрекеттің
қылмыстық құқыққа қайшылығын
белгілеген тиісті заңның жариялаған
уақытынан бастап ондай іс-әрекеттер
қылмыс қатарына жатқызылады.
Мұндай реттерде мемлекет осындай
іс-әрекеттермен қылмыстық құқықтық
нормалар арқылы күрес жүргізуге
мүмкіндік алады. Керісінше, белгіленген
тәртіппен күші жойылған қылмыстық
құқықтық норма қылмыс қатарынан
шығарылады. Ондай іс-әрекеттер қылмыс
деп саналмайды. Мысалы, нарықтық
қатынастардың елімізде дамуына
байланысты Қылмыстық кодекстен алыпсатарлық
деген қылмыс құрамы қатарынан алынып
тасталды. Бұрын қылмыс қатарында жоқ
жалған банкроттық, табысты жасыру, салық
төлемегені үшін қылмыстық жауаптылықты
белгілейтін көптеген жаңа нормалар пайда
болды.
(Продолжение скрыто) Курсовые
РК скачать, курсовая Казахстан
скачать, контрольные РК скачать,
контрольная Казахстан скачать,
рефераты для РК, реферат для
Казахстана
Келтірілген дене жарақатының
ауырлығына орай денсаулыққа
қасақана ауыр зиян келтіру
(103-бап), денсаулыққа қасақана орташа
ауырлықтағы зиян келтіру (104-бап),
денсаулыққа қасақана жеңіл зиян
келтіру (105-бап) болып бөлінеді.
Басқа жағдайларда, зардаптың
әрқилы болып келетіндігін ескеріп,
заң шығарушы оның бәрін нақтылап
жатпайды, оларды зиян келтіру
(142-бап), ірі мөлшер (175-бап), ауыр зардап
келтіру (181-бап) және т.б. жалпылама
береді. Мұндай жағдайларда зардаптың
осы көрсетілген мөлшерін анықтау
нақты жағдайларда орындалған
фактіге байланысты шешіледі.
(Продолжение скрыто) Курсовые
РК скачать, курсовая Казахстан
скачать, контрольные РК скачать,
контрольная Казахстан скачать,
рефераты для РК, реферат для
Казахстана
2 ҚЫЛМЫС - ҚОҒАМҒА ҚАУІПТІ
ҚҰБЫЛЫС РЕТІНДЕ
2.1 Қылмыстық құқықтың
формальды және моральды құрамы
Қылмыс – қоғам үшін
қауіпті заң бұзушылық тың
өрескел көрінісі, бұл заң тиым
салған заңмен жазаланатын әрекет
немесе әрекетсіздік нәтижесінде
туындайтын өрескел қылықтар.
Көптеген батыс Еуропа
елдерінің қылмыстық құқықтарында,
қылмыстың формальды анықтамаларында
түсік беруі орын алса, отанымыздың
қылмыстық құқықтарына тән, қылмыстық
заңда, жазалау қатерімен тиым
салынған материалды - формальды
анықтамадағы әрекет дәстүрлі
түрде орын алғандығы белгілі.
(Продолжение скрыто) Курсовые
РК скачать, курсовая Казахстан
скачать, контрольные РК скачать,
контрольная Казахстан скачать,
рефераты для РК, реферат для
Казахстана
2.2 Қылмыс құрамының элементтері
және белгілері
Қылмыстық заңда қылмыстың
жалпы түсінігі берілген, сонымен
бірге Ерекше бөлімінде нақты
қылмыстар жеке-жеке көрсетілген.
Қылмыстық заң қылмыс құрамы
түсінігін нақты ашып көрсетпейді.
Бұл түсінікті қылмыстық құқық
теориясы ғана береді. Қылмыс
құрамы деп қылмыстық заң бойынша
қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді
белгілі бір қылмыстың қатарына
жатқызуға мүмкіндік беретін
қылмыстың объективтік және субъективтік
жақтарынан құралған элементтердің
және олардың белгілерінің жиынтығын
айтамыз. Қылмыс құрамының әрқайсысы
оның субъективтік және объективтік
белгілерімен сипатталады. Барлық
жүйелер секілді қылмыс құрамы
да белгілі бір элементтерден
тұрады. Осы белгілердің қосымша
жүйелерінің ең болмағанда біреуінің
жоқ болуы жүйенің болмауына,
яғни қылмыс құрамының тұтастай
жоқ болуына әкеп соғады. Бұл
жерде қылмыс құрамының элементтері
деп қылмыс құрамының жүйелерін
құрайтын бастапқы компоненттерді айтамыз.
Қылмыс құрамының белгілеріне мынадай
төрт түрлі элементтер жатады: объект,
объективтік жағы, субъект, субъективтік
жағы. Мысалы, бөтен адамның мүлкін қасақана
жою немесе бүлдіру қылмысы (187-бап) белгілері
болып, біріншіден, басқа біреудің мүлкіне
қол сұғу, екіншіден, осы мүлікті жою немесе
бүлдіру, үшіншіден, осы әрекеттерді қасақана
істеу, төртіншіден, бұл іс-әрекет ауырлататын
жағдайларда жасалса, ол үшін адам 14 жасынан
бастап қылмыстық жауаптылыққа тартылуы
мүмкін.