Автор: Пользователь скрыл имя, 16 Сентября 2012 в 15:19, реферат
Семейдегі Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театры бүкіл қазақ театры өнерінің қарашаңырағы болып саналады. Оған дәлел, 1917 жылы Мұхтар Әуезовтың басшылығымен “Ойқұдық” жайлауында қойылған “Еңлік-Кебек” пьесасы қазақ еліндегі жаңа өнердің тұсаукесері болды. Бұл тарихи айғақталып, кезінде толық құпталған айтулы оқиға. Сол Ойқұдықта маздаған шоқ бүгін егеменді елдің өркендеген өнеріне айналып, ұрпақ тәрбиесіне атсалысып келеді. 1920 жылдары құрамына әйгілі Әміре, Иса, Жұмат, Қалибек сынды майталман өнер иелерін топтастырған “Ес-Аймақ” театры, тек 1934 жылы ғана ресми түрде бекітілді.
Шығыс Қазақстан облыстық Семейдің Абай атындағы мемлекеттік қазақ музыкалы драма театры
Семейдегі Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театры бүкіл қазақ театры өнерінің қарашаңырағы болып саналады. Оған дәлел, 1917 жылы Мұхтар Әуезовтың басшылығымен “Ойқұдық” жайлауында қойылған “Еңлік-Кебек” пьесасы қазақ еліндегі жаңа өнердің тұсаукесері болды. Бұл тарихи айғақталып, кезінде толық құпталған айтулы оқиға. Сол Ойқұдықта маздаған шоқ бүгін егеменді елдің өркендеген өнеріне айналып, ұрпақ тәрбиесіне атсалысып келеді. 1920 жылдары құрамына әйгілі Әміре, Иса, Жұмат, Қалибек сынды майталман өнер иелерін топтастырған “Ес-Аймақ” театры, тек 1934 жылы ғана ресми түрде бекітілді.
Әрісі 94, берісі 77 жыл халыққа өнер көрсетіп, өнер тілі арқылы адамгершілік және эстетикалық тәрбие беріп келе жатқан театр, үлкен өнер -өмір, өмір - өнер жолынан өтті. Театр 77 жыл ішінде 300-ден астам спектакль қойып, жалпы саны 80 миллионға тарта көрермендерді қамтып, халыққа тәрбие беруде зор роль атқарды. 1934 жылы Ілияс Жансүгіровтың “Кек” пьесасымен шымылдығын ашқан театр, ондаған алыс-жақын шетел классиктерімен қатар, әлемдік драматургия дәрежесіндегі М.Әуезовтың, Ғ.Мүсіреповтың, Б.Майлиннің, Ғ.Мұстафиннің, Р.Ғамзатовтың, Ш.Айтматовтың шығармаларын сахнаға шығарды. “Еңлік - Кебек”, “Қаракөз”, “Қозы-Көрпеш – Баян-сұлу”, “Айман - Шолпан”, “Бөлтірік бөрік астында” пьесалары театр репертуарының алтын қорына айналды. Осы жылдар ішінде театр қабырғасынан өнерге қанаттанған артистер бүкіл республика көлеміндегі барлық дерлік театрларда жемісті еңбек етті, әлі де еңбек етіп келеді.
Өнер ордасының, аға буын актерлер мен режиссерлардың озық дәстүрлерін бүгінде талантты артистер одан әрі жалғастыруда. Театрда үш Қазақстанның халық артисі: Күләш Сәкиева, Әбілқасым Жаңбырбаев, Бекен Имаханов; Қазақстанның еңбек сіңірген артисі Шайзат Бахтинова, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Болат Ноғайбаев, 13 Мәдениет қайраткері, барлығы 60 адам еңбек етіп келеді. Симфония оркестрі және балет артистері тобы бар. Театр классикалық шығармаларды музыкамен көркемдеп, балетпен ұштастыруға зор еңбек сіңіруде. Сондай-ақ театр жанында актерлар даярлайтын “Театр студиясы” жұмыс істейді. Аз уақыт ішінде студия жүздеген жас сахна шеберлерін тәрбиелеп, үлкен өнерге жолдама берді.
Театр Каирде өткен Халықаралық және Республикалық фестивальдердің лауреаты. Семейдің Абай атындағы қазақ музыкалы-драма театрының 2011 жылғы қойған қойылымдары мен бағындырған белестері мен жеткен жетістіктері.
Жыл басында театр тарландарының тырнақ алды туындысы ретінде көзі қарақты көрермен қауымға жол тартқан алғашқы қойылым ол Ядролық полигонның жабылуына 20 жыл толуына орай арнайы қойылған Роза Мұқанованың “Мәңгілік бала бейне” драмасы болатын. Қоюшы-режиссері Алматы қаласынан шақырылған Нұрлан Жұманиязов болғандықтан болар бұл қойылым әсерлі де, әдемі шықты. Оның үстіне қара халықтың қанша жылғы қайғы қасіретінің тамырын дөп басып, әртістер де, көрермен көзайымына айналды.
Тағы бір тамаша туынды қарулы қаламгер М.Сәрсекенің сәтті шыққан шығармасы “Тендірге түскен әйел” – деп аталады. Қоюшы-режиссері Қ.Рахметов. Отбасындағы от анасының тәлкеге түскен тағдыры және қазіргі қоғамның дерті әйел затының әлсіздігі, замананың запыран төккен ащы шындығын көрсеткен “Тендірге түскен әйел” талайға таңдай қақтырып тамаша бағаға ие болды.
Сондай-ақ, ұлылар мекеніндегі біздің театрымыз қазақ театрларының ішінде болып шет елдің қандастарымызға да, қойылым қойып қуанттып қайтты. Атап айтсақ, Монғол Республикасының Ұлан-Батыр қаласында болып Әлімбек Оразбековтың “Бір түп алма ағашы” драмасымен өзге елде жүрген өзіміздің қаракөз қазақ бауырларымызбен қоса моңғолдардың да мақтанышына айналып, елшілік тарапынан құрмет грамотасына ие болды.
Сондай-ақ ҚХР-ның Үрімжі қаласында да ірі творчестволық сапарда болып, Ұйғыр автономиясының аймақтық үлкен газетінің алғашқы парағына жазылып алғыс алып қайтты.
Және мемлекетіміздің мерейлі мерекесі тұғырлы тәуелсіздігіміздің 20-жылдығы қарсаңында арнайы облыс әкімінің шақыртуымен Өскемен, Риддер қалаларында іссапарда болып, шырайлы шығыстың көрерменге шабыт силап қайттық. Сондай-ақ біздің театр ұжымы бал тілді балдырған көрермендерімізді де, ұмыт қалдырмай, тәтті ұйқыдан тұрған әр-түрлі жастағы балаларды ерекше ертегімен қарсы алып жатты. Сондай бір еркетайларға арналған ерекше ертегілердің бірі “Керқұла атты Кендебай” халық ертегісінің желісі бойынша жазылған А.Сапышевтың ертегісі болатын. Тұнып жатқан тарихқа толы ертегі кейіпкерін көрген кез келген қазақ баласының Кендебай болғысы келіп кеткені айдан анық және бұл ертегінің режиссері А.Нұрғамыс екенін де, айта кеткен жөн.
Жалпы, өнер ордасы үшін қоян жылы қаншама қойылымдар өмірге келіп, тамаша жаңаша туындылардың тұсауы кесілді. Ендеше ұйымшыл ұжыммен бірге келер жылдан да, күтеріміз көп.
Азаматов Адай Зейнолдаевич – театр директоры, ҚР Мәдениет қайраткері
Театрдың шығармашылық құрамы:
1. Тезекбаев Сагнай - бас дирижер
2. Муравьева Ольга Александровна - бас суретші
3. Камбаров Жумабек Адильгазиевич - әдеби бөлімінің меңгерушісі, ҚР журналистер одағының мүшесі
4. Согумбаев Олжас Адильгазиевич - әдеби бөлімінің меңгерушісі
5. Чинкебаева Нурбагила - труппа меңгерушісі ҚР Мәдениет қайраткері
6. Иманбекова Рыстыгайша Сагимбаевна – балетмейстер, ҚР Мәдениет қайраткері
7. Обухова Елена Валерьевна – концертмейстер
8. Оспанова Кымбат Толеугазиевна – аудармашы-суфлер
9. Баядилова Салтанат Амангельдыевна – кадрлар инспекторы
Театр артистері:
1. Сакиева Куляш Срымбетовна – ҚР халық артисі
2. Жанбырбаев Абылкасым – ҚР халық артисі
3. Имаханов Бекен – ҚР халық артисі
4. Бахтинова Шайзат Сапаргажиевна – ҚР еңбек сіңірген артисі
5. Ногайбаев Болат Даретбаевич ҚР еңбек сіңірген қайраткері
6. Абдилденова Куляш Калымовна – ҚР Мәдениет қайраткері
7. Сыдыков Мырзахан Демесинович – ҚР Мәдениет қайраткері
8. Манекина Айжан Базартаевна – ҚР Мәдениет қайраткері
9. Тоймбаева Бакыт Ахметжановна – ҚР Мәдениет қайраткері
10. Баирова Асем Баймурзиновна – ҚР Мәдениет қайраткері
11. Ашимбеков Сапарбек – ҚР Мәдениет қайраткері
12. Тулеков Бауыржан Халыкович – ҚР Мәдениет қайраткері
13. Муханбетова Шолпан Аскаровна– ҚР Мәдениет қайраткері
14. Идрисова Даметкен – ҚР Мәдениет қайраткері
15. Толеуханова Рыспубе Ахметкалиевна
16. Дарменбаева Галия Казизовна
17. Бекбаева Сандибала Орткалиевна
18. Нұрғамыс Азамат Махмұтұлы
19. Ахметов Ерен Саменулы
20. Тулекова Слушаш Нукеновна
21. Ташимбетов Айтбек Тазабекович
22. Божанов Кайрат Тойгазинович
23. Муратханова Назым Муратхановна
24. Омашев Бекзат Кайркешович
25. Тураисов Тлекжан Калымжанович
26. Бакимбаев Думан Есембаевич
27. Бектенов Ергали Сакенович
28. Токтаубаев Ерик Серикович
29. Кабышева Динара Серикказыевна
30. Нурланова Асель Талгатовна
31. Айтжанова Альмира Еркеновна
32. Альбеков Мейржан Канатбекович
Оркестр артистері:
1. Омаров Муратбек Курманович
2. Ташкенбаев Нурбек Адамович
3. Жидебаева Умыт Жакуповна - ҚР Мәдениет қайраткері
4. Данильченко Леонид Павлович
5. Гурьев Виктор Валентинович
6. Рахимжанов Нариман Адылгазинович
7. Костина Елена Сергеевна
8. Толеубаев Талгат Ануарович
9. Пухов Борис Борисович
10. Тайменов Нурлан Мухаметжанович
11. Нурканова Айгерим Бекеновна
Балет артистері:
1. Айдарханова Альмира Муталлаповна
2. Иманбекова Рыстыгайша Сагимбаевна ҚР Мәдениет қайраткері
3. Умбетжанова Жанат Маратовна
4. Егизбаева Римма Ерсаиновна
5. Байсаева Луиза Имрановна
6. Жунусбекова Зарина Каирмухамедовна
Шығыс Қазақстан өнер мұражайы 1 шілде 1990 жылы ашылған. Мұражай ХIХ ғасырдың соңындағы сәулет ескерткіші болып табылатын ғимаратта орналасқан. 18.02.1991 жылғы ҚазСРО мәдениет жөніндегі Мемлекеттік Комитеттің шешімімен облыстық этнографиялық мұражайдан берілген 90-нан астам кескіндеме және графикалық жұмыстар өнер мұражайының ашылуына негіздеме болды. Кейін, 1991 жылы КСРО Суретшілер одағының мүшесі, шығысқазақстандық суретші Агейкин Леонид Евтихиевичтің жанұясы 1000 кескіндеме және графикалық жұмыстарын мұражайға сыйға тартты.
Мұражай қызметінің бағыттары – Шығыс Қазақстанның мәдени мұрасын пластикалық өнер, әдебиет және музыка бағыттары бойынша зерттеу және көпшілікке тарату.
Қызмет түрлері:
- Жинақтау
- Сақтау
- Көрме
- Ғылыми зерттеу
- Ғылыми-әдістемелік
- Ғылыми-ағарту
- Экспедициялық
Мұражай жиынтығы 8358 сақтау бірлігін құрайды, оның ішінде, негізгі қорда - 5238 жәдігер; ғылыми –қосымша қорда – 3120 сақтау бірлігі. Негізгі қордағы пластикалық өнер - 2788 жәдігер, әдебиет -1213 жәдігер, музыка – 510 жәдігер құрайды. Мұражайда балалар шығармашылық қоры құрылған, онда 499 кесіндеме және графикалық жұмыстар сақталуда.
Мұражай қоры жаңа жәдігерлермен белсенді түрде толықтырылуда, мәселен, 2011ж. ҚР Суретшілер одағының мүшесі Татиев Талғат Әбікенұлының «Көктем. Қалыңдық», ҚазСРО-ның еңбек сіңірген өнер қайраткері, КСРО Суретшілер одағының мүшесі, Ш. Уәлиханов атындағы ҚР мемлекеттік сыйлығының лауреаты Әжиев Үке Әжиұлының «Байқоңыр даласында» көркем туындылары, ҚР Суретшілер одағының мүшесі және «Мәдениет қайраткері», профессор Тұрдығұлов Жолаушы Әбілғазыұлынан қазақтың ұлттық музыкалық аспаптары: домбыра, дауылпаз, дабыл, сыбызғы, жетіген, қылқобыз, сазген сатып алынды.
Жүйелі түрде ШҚ Өнер Мұражайынан тыс жерде мұражай қорынан жылжымалы көрмелер өткізіледі. Мәселен, облыстық А.С. Пушкин атындағы кітапханада ШҚ Өнер Мұражайының «Графика» қорынан Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған «Менің Қазақстаным» көрмесі өтуде. Көрмеге Ғ.Г. Мерқасымовтың, Л.Е. Агейкиннің, В.Т. Титовтың, Э.В. Чубуктың, Ә.Т. Шоқановтың жұмыстары қойылған.
Ғылыми-зерттеу және мәдени-ағарту қызметі жылдарында мұражайда шығармашылық дәстүрлер қалыптасты:
Он үш жыл бойы бөлім - Шығыс Қазақстанның көркемөнер дарынды балалары қатысатын балалар шығармашылығының облыстық байқау-көрмелерін өткізеді. Бұл іс-шаралардың мақсаты – шығармашыл балалар мен жастарды қолдау, жаңа жас суретшілер мен шеберлердің есімдерін ашу, өңірлік балалардың көркем шығармашылығын зерттеу.
Мұражай аясында, екі жылда бір рет «Сыр саздары» атты сазгерлердің облыстық байқауы өтеді;
Алты жыл бойы атаулы күндерге арналған «Свободной музы приношенье…» атты облыстық поэзия байқауы өтуде.
2010 жылдан бастап мұражайда дәстүрлі «Менің Қазақстаным» атты дәстүрлі өнер көрме-байқауы өтуде. Байқауға облыстың кәсіби суретшілері қатысады. Өнер мұражайы байқауға дайындық аясында, Шығыс Қазақстанның әсем жерлерінде пленэр өткізеді. Біздің байқау Шығыс Қазақстанның суретшілеріне кәсіби жетістіктерін астанамен салыстыруға, республикамыздың үздік өнертанушыларының ой-пікірлерін естуге мүмкіндік береді. Әуел бастан біздің байқауды Қазақстанның кәсіби бірлестігі – ҚР Суретшілер одағы өз қанатына алды. Екінші жыл кәсіби қазылар алқасын Қазақстан Суретшілер одағының төрағасы Б.Е.Уморбеков басқарады.
Өнер мұражайы облысымыздың 15 ауданында экспедициялық зерттеулер өткізуде. Экспедицияның мақсаты: шығысқазақстандық суретшілердің, халық шеберлерінің, ақындардың, жазушылардың, композиторлардың туындыларымен мұражай қорын толтыру үшін жаңа есімдерді ашу, шығармашылық, өмірбаян, библиографиялық және басқа ақпараттық материалдар жинау.
2000 жылдан бастап мұражайда 10 сәуір күні Кёнигсберг қамалының шабуылына қатысушылар, Ұлы Отан соғысының ардагерлерімен кездесу өтеді.
Пластикалық өнердің үздік туындылары «Қазақстан суретшілері» атты тұрақты әрекеттегі көрме экспозициясында бар. Мұнда өте бағалы кескіндемелік және графикалық туындылар ұсынылған: Еркін Мергеновтің мүсін жұмысы; Гүлфайруз Исмаилова, Амандос Ақанаев, Шаймерден Сариев, Абдрашид Сыдыханов, Сахи Романовтардың кескіндеме жұмыстары; Евгений Сидоркин, Фатима Молдабаева, Эдуард Чубуктардың графикалық жұмыстары. Отандық кескіндеме шеберлерінің шоқжұлдызында лайықты орын алған Шығыс Қазақстанның суретшілері: Виктор Титов, Марат Жүнісов, Леонид Агейкин, Валерий Рапопорт, Николай Аштема, Габдулмади Меркасимов, Қайсан Қадырбеков, Марат Смаилов, Булат Исин, Виктор Шмидт.
Әдеби-музыка салонында қазақ халық музыка аспаптарының «Жер жаңғырығы» атты тұрақты әрекеттегі көрмесі жұмыс істейді. Көрменің мақсаты – Шығыс Қазақстан музыка аспаптарының пайда болуын, қалыптасуын және дамуын көрсету, келушілерді біздің өңіріміздің музыка аспаптарының өзіндік дамуымен таныстыру. Экскурсия қазақ және орыс тілдерінде өтеді. Билет бағасы: автобуссыз – 110 теңге, автобуспен – 150 теңге.
Біздің мұражайдың қызметтері
Мұражайда «Көркемсурет салонының» көрме залы жұмыс істейді, онда қала тұрғындары мен қонақтары өңірлік суретшілер мен сәнді-қолданбалы өнер шеберлерінің шығармашылығымен танысып ғана қоймай, олардың туындыларын да сатып ала алады.
Мұражай педагогикасы бөлімі бастауыш, орта, жоғары мектеп жасындағы балаларға «Өнер әлеміне ен» мұражай-педагогикалық, мәдени-білім беру авторлық бағдарламасы бойынша мұражай сабақтарын өткізеді. Мұражай сабақтары - әдебиет, музыка, бейнефильмдер, иллюстрациялар, дидактикалық материалдарды қолданумен, кескіндеме, графика, мүсін, сәнді - қолданбалы өнер туындыларын зерттей отырып, әртүрлі интерактивті формада өткізіледі. Сабақтардың тақырыптары Шығыс Қазақстан өнер мұражайы қорындағы туындылар негізінде әзірленіп жасалған. Отандық және әлемдік көркемөнер мәдениеті аясында өңірлік бейнелеу өнерін терең ұғынуға арналған.
Қала мен облыстың оқу мекемелерінде бөлім қызметтерінің бағыттары бойынша: жылжымалы көрмелер, мұражай сабақтары, дәріс-концерттер, дәрістер, авторлармен кездесулер (жазушылармен, ақындармен, суретшілермен) - мұражай күндері өтеді.
Апта сайын әр дүйсенбіде сағат 18.00-ден бастап «Евразия» жастар клубы жұмыс істейді. Клуб облыс орталығының жас ақындары мен бардтарын біріктіреді. «Евразия» жастар клубының жетекшісі- бард, ақын Ермек Тютенов. Клуб мүшелері: Роман Лагутин, Ирина Суворова, Мария Дармадехина, Иван Пивоваров, Дмитрий Шмаков және басқалар. Кіру тегін.
ШҚӨМ қор материалдары негізінде (бейнелеу өнері, әдебиет, музыка) өңірлік компоненті бойынша дәрістер, дәріс-концерттер.
Көрмелерді ұйымдастырып өткізу бойынша кеңестік-әдістемелік көмек.
Қала ұйымдарындағы жылжымалы көрмелер:
- балалар шығармашылығы;
- фото;
- танымал суретшілер
Өнер бөлімі
Бөлім жетекшісі:
Рақышева Ақмарал Болатқызы
Байланыс тел: +7-727-261-28-67
e-mail: art@nlrk.kz
050013, Алматы қ., Абай даңғ., 14.
Байланысқа жауапты – Молдақұлова Эльмира Төлеуқызы
Негізгі бағыттары:
- оқырмандардың ҚР Ұлттық кітапханасы қорында жинақталған ұлттық және әлемдік ноталы-музыкалық мұраға еркін қол жеткізуін қамтамасыз ету;
- ҚР Ұлттық кітапханасындағы ноталы-музыкалық жинақтар негізінде әуен өнерін тарату және аталмыш жинақтарды сақтау мәселесін шешу.
Негізгі міндеттері:
- қосалқы және кітап сақтау қорындағы өнер саласындағы әдебиеттер арқылы оқырмандарға қызмет көрсету;
- өнер жайындағы әдебиеттердің қосалқы қорын, электрондық, аудиовизуалды басылымдар мен ноталардың арнаулы топтамасын қалыптастыру;
- қордың есебі мен айналымын ұйымдастыру, тиімді орналастыру;
- электронды және карточкалы түрде каталогтарды жүргізу;
- студияда күйтабақтардың сандық көшірмесін жасау;
- оқырмандарға музыкалық шығармаларды тыңдау және ойнау үшін музыкалық аспаптарды беру қызметін көрсету;
- көркем безендірілген кітап көрмелерін өткізу және музыканттармен, сазгерлермен, орындаушылармен кездесу кештерін ұйымдастыру;
- Қазақстан кітапханаларына әдістемелік кеңес беру.
Бөлімде:
- оқырман залы;
- әуен тындауға арналған жеке кабиналар;
- сандық дыбыс жазу студиясы;
- музыкалық шығармаларды тыңдауға және аспаптарда ойнауға арналған бөлме жұмыс істейді.
ИНТЕРНЕТ жүйесіндегі ақпараттық ресурстар
Қазақстан кітапханалары
ҚР Ұлттық кітапханасы http:/
ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы Астана қ. http://nabrk.kz/
ҚР Білім және ғылым министрлігінің Орталық ғылыми кітапханасы http://www.
Республикалық ғылыми-педагогикалық кітапхана http://www.rnpb.
Республикалық Ғылыми-Техникалық Кітапхана http://www.rntb.kz
Шығыс Қазақстан Мемлекеттік Университетінің ғылыми кітапханасы http://www.vkgu.kz/Library
Е.А.Букетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің ғылыми кітапханасы http://www.library.ksu.kz/
Қарағанды Техникалық Университетінің Ғылыми кітапханасы http://www.kstu.kz/
М.Дулати атындағы Тараз Мемлекеттік Университетінің ғылыми кітапханасы http://lib.tarsu.
ҚР МАМ Республикалық зағип және нашар көретін азаматтарға арналған кітапханасы www.blindlib.kz
Президенттік мәдени орталық кітапханасы www. prezcentreculture.kz
С. Бегалин атындағы Мемлекеттік балалар кітапханасы www.spring.freenet.kz
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің ғылыми кітапханасы www.kaznu.kz
Аймақтық және аудандық кітапханалар
А.С.Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасы www.pushkinlibrary.kz
Ш.Уәлиханов атындағы Жамбыл облыстық әмбебап кітапханасы http://www.
Н.В.Гоголь атындағы Қарағанды облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы http://www.
Қарағанды облыстық жасөспірімдер кітапханасы http://www.
Л.Н. Толстой атындағы Қостанай облыстық әмбебап кітапханасы http://www.kstounb.kz/rus/
Ы. Алтынсарин атындағы Қостанай облыстық балалар және жасөспірімдер кітапханасы http://biblio.al.ru/
С. Торайғыров атындағы Павлодар облыстық кітапханасы http://www.eksi.kz/library
Тараз қаласының Орталықтандырылған кітапханалар жүйесі http://www.tarazinfo.kz/libr/
А.С.Пушкин атындағы Оңтүстік Қазақстан ОӘҒК http://www.lib.shymkent.
Павлодар облысы, Шарбақты ауданының Орловка ауылдық кітапханасы http://www.eksi.
М.Жұмабаев атындағы Ақмола облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы www.ounbjumabaev.
С.Бәйішев атындағы Ақтөбе облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы www.llk.kz
Ж.Молдағалиев атындағы Батыс Қазақстан облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы www.zkolib.kz
Ә.Тәжібаев атындағы Қызылорда облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы www.biblioteka.kz
С.Торайғыров атындағы Павлодар облыстық біріккен әмбебап ғылыми кітапханасы www.pavlodarounb.
С.Мұқанов атындағы Солтүстік Қазақстан облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы www.nklibrary.free
Кітапханалық Ассоциациялар
Қазақстан Республикасының Кітапханалық Ассоциациясы http://www.
Қазақстан Кітапханаларының Ақпараттық Консорциумы rntb.kz
Қырғыз Кітапханашыларының Ассоциациясы win.cango.net.kg
ИФЛА
Евразия Кітапханалық Ассамблеясы
Ресей Кітапханалық Ассоциациясы (РКА) www.rba.ru
Электронды-ақпараттық консорциум Ассоциациясы www.eikon.osi.ru
ТМД кітапханалары
Беларус Ұлттық кітапханасы http://www.nlb.by
Ресей мемлекеттік кітапханасы www.rsl.ru
Ресей ұлттық кітапханасы http://www.nlr.ru/
М. И. Рудомино атындағы бүкілресейлік мемлекеттік шетел әдебиеттерінің кітапханасы www.libfl.ru
В. И. Вернадский атындағы Украин ұлттық кітапханасы www.nbuv.gov.ua
Әлем кітапханалары
Австралия Ұлттық кітапханасы www.nla.gov.au
Австрия Ұлттық кітапханасы www.onb.ac.at
Альберт I-нің Бельгиядағы корольдік кітапханасы www.kbr.be
Британ кітапханасы www.bl.uk
Үндістанның ұлттық кітапханасы http://www.nlindia.org/
Ирландияның Ұлттық кітапханасы http://www.nli.ie/en/homepage.
Испанияның Ұлттық кітапханасы www.bne.es
Қытай Ұлттық кітапханасы www.nlc.gov.cn
Неміс Ұлттық кітапханасы www.ddb.de
Польшаның Ұлттық кітапханасы http://www.bn.org.pl/
Конгресс Кітапханасы www.lcweb.loc.gov
Жапонияның Ұлттық Парламенттік кітапханасы www.ndl.go.jp
Кореяның Ұлттық кітапханасы http://www.nl.go.kr/
Түркияның Ұлттық кітапаханасы www.mkutup.gov.tr
Француз Ұлттық кітапханасы www.bnf.fr
Чех Республикасының Ұлттық кітапханасы www.nkp.cz
Швейцарияның Ұлттық кітапханасы www.snl.ch
Швецияның Ұлттық кітапханасы/ Корольдік кітапхана www.kb.se
Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары
Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты www.akorda.kz
Қазақстан Республикасының Үкіметі www.government.kz
Қазақстан Республикасының Электрондық Үкіметі www.e.gov.kz
Қазақстан Республикасының Парламенті www.parlam.kz
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі www.dari.kz
Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі www.mvd.kz
Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі http://www.mki.
Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігі www.mts.gov.kz
Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлігі www.mit.kz
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі www.mod.kz
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі www.edu.gov.kz
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлігі www.nature.kz
Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі www.minagri.kz
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі www.minfin.kz
Мәдениет. Тіл білімі. Әдебиет. Өнер. Серия 7: реферативтік журналы /ҚР Ұлттық кітапханасы. - Алматы, 2011.
1-шығ.- 64 б.
2-шығ.- 76 б.
Мәдениет, тіл білімі, әдебиет пен өнердің жалпы мәселелері, кітапхана ісі, библиография, мұрағат ісі, әдебиет теориясы, халық ауыз әдебиеті, бейнелеу өнері, театр, кино өнері және т.б. салалар бойынша материалдар жинақталған. Журналдың құрылымына негізгі бөлімнен (мәтінді) басқа авторлар көрсеткіші, әдебиеттер тізімі және тараулар мен тармақтардың атын көрсететін мазмұнынан тұратын анықтамалық-іздестіру құралдары кіреді. Реферативтік журнал ғылыми-зерттеу институттарының қызметкерлеріне, кітапханаларға, басқару органдарына және мамандар, аспиранттар, студенттер мен көпшілік оқырмандарға арналады.
Қоғамдық ғылымдар. Серия 6: реферативтік журналы /ҚР Ұлттық кітапханасы.- Алматы, 2011.
1-шығ.- 107 б.
2-шығ.- 80 б.
3-шығ.- 69 б.
4-шығ.- 77 б.
Қоғамдық ғылымдар тұтас қамтылып, философия, тарих, социология, мемлекет және құқық, саясат, экономика, ғылымтану, білім, педагогика, жалпы коммуникация, журналистика, ақпараттану, дін т.б. салалар бойынша материалдар жинақталған. Журналдың құрылымына негізгі бөлімнен (мәтінді) басқа авторлар көрсеткіші, әдебиеттер тізімі және тараулар мен тармақтардың атын көрсететін мазмұнынан тұратын анықтамалық-іздестіру құралдары кіреді. Реферативтік журнал ғылыми-зерттеу институттарының қызметкерлеріне, кітапханаларға, басқару органдарына және мамандар, аспиранттар, студенттер мен көпшілік оқырмандарға арналад
«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы
2004 жылдан бастап Қазақстан Республикасында Мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасы іс жүзіне асырылуда.
Бағдарламаның мақсаты – елдің тарихи-мәдени мұрасын зерттеу, қалпына келтіру және сақтау, тарихи-мәдени дәстүрлерді жаңғырту, Қазақстанның мәдени мұрасын шет елдерде насихаттау.
Бағдарлама аясында ҚР Ұлттық кітапханасының мамандары 2005-2007 жж. Батыс Европа кітапханалары мен мұрағаттарында құнды жазба деректерді іздестіріп табу және олардың көшірмелерін алу мақсатымен ғылыми ізденіс жұмыстарын жүргізді.
Деректерді іздестіру мынадай бағыттарда жүргізілді:
- қазақ кітаптары, қолжазбалар, Орталық Азия және Қазақстан жөніндегі аса ірі библиографиялық көрсеткіштер мен каталогтар;
- тарихи еңбектердің түпнұсқасы, мұрағат құжаттары;
- Қазақстанның шет елдердегі қазіргі тарихнамасы, ғылыми конференциялардың материалдары, XIX және XX ғасырдың бас кезінде ғылыми журналдарда жарияланған мақалалар;
- саяхатшылардың жазбалары, карталар, гравюралар және көне экспонаттар.
Шет елдердегі ғылыми-ізденіс экспедициясынан әкелінген басылымдар мен көшірмелердің тізімі.
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында шыққан басылымдардың депозитарийі болып табылады. ҚР Ұлттық кітапханасының қорына кітаптар «Мәдени мұра» стратегиялық ұлттық жобасының 2009-2011 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 16 ақпандағы N 158 Қаулысына және ҚР Байланыс және ақпарат министрлігінің Ақпарат және мұрағаттар комитетінің 2010 жылғы 23 шілдедегі N 94 бұйрығына сәйкес түседі.
Ақпараттық ресурстар қызметі
Қызмет жетекшісі:
Жорабаева Гүлнәр Сейтқамзақызы
Байланыс тел.: +7-727-267-28-76
e-mail: inforesource@nlrk.kz
050013, Алматы қ., Абай даңғ., 14.
Ақпараттық ресурстар қызметі ағымдағы келіп түскен құжаттардан ҚР Ұлттық кітапханасының электронды ақпаратты-библиографиялық ресурстар қорын түзеді. Кітапхана қорына жыл сайын түсіп жатқан дәстүрлі және дәстүрлі емес ақпарат тасушы құралдарда басылып шыққан 25 000 құжатты ғылыми сипаттап, 900 аталым жинақтардан, 4200 дана журнал және 8500 дана газеттерден алынған мақалалардың аналитикалық сипатталған библиографиялық жазбаларын Ұлттық кітапхананың электронды каталогтарына енгізеді. Электронды каталогтар жылына шамамен 80 000 жаңа библиографиялық жазбалармен толықтырылады.
Қызмет құрылымы:
- Ағымдағы библиография секторы;
- Құжаттарды ғылыми өңдеу және электронды каталогты қалыптастыру секторы;
- ҚР Ұлттық кітапханасының web- каталогтарын қолдау секторы.
Қызметтің негізгі міндеттері:
- ҚР Ұлттық кітапханасының электронды каталогтарын жоғары сапада ғылыми өңделген және аналитикалық сипатталған библиографиялық жазбалармен толықтыру;
- Қазақстандық корпоративтік каталогтау орталығының жұмысын қолдау;
- республикалық және халықаралық деңгейде библиографиялық жазбалармен кітапханааралық алмасу процесін дамыту;
- ҚР Ұлттық кітапханасының электронды жүйедегі мәліметтер қорын қолдау, резервтік көшірмелерін түзу;
- Қызмет саласы бойынша мамандарды үйрету, оқыту, кәсіби шеберлігін жетілдіру.
Қызметтің ақпараттық өнімдері:
- ЭК «Қазақстан кітаптары» (қазақстандық әдебиет);
- ЭК «Әлем тілдеріндегі басылымдар»;
- ЭК «Диссертациялар»;
- ЭК «Авторефераттар;
- ЭК «Басқа ЭК, «Қазақстан кітаптарынан» өзге (орыс және ТМД елдерінің тілдерінде);
- ЭК «Казахстан : прошлое и настоящее» (орыс тіліндегі мақалалар);
- ЭК «Қазақстан : өткені мен бүгіні» (қазақ тіліндегі мақалалар);
- ЭК «Қазақстан шетел басылымдарында» (ағылшын тіліндегі мақалалар).
Қызметтің басылымдары:
- «Қазақстан туралы жаңа әдебиеттер» (ағымдағы мақалалардың библиографиялық көрсеткіші, жылына 2 шығарылым. Жазылу бағасы – 1 200 тенге);
- «Новая литература о Казахстане» (текущий библиографический указатель статей, 2 выпуска в год. Цена подписки – 1 200 тенге );
Ақылы қызметі:
- Ғылыми мақалалар, авторефераттар мен диссертацияларға УДК индекстерін қойып беру.
Кітатанадағы оқырмандарға қызмет көрсету бағытының басымдылығы: мектептегі оқу процесіне белсенді ықпал ету; оқырмандар деңгейіне қарай сұраныстарға дифференциялық қызмет көрсету; жаңа оқырманға ақпараттарды қалай алу керектігін, анықтама аппаратымен қалай қолдану керектігін түсіндіріп -үйрету (каталог, картотекалар).
Қызмет көрсету бөлімдерінің негізгі міндеттері балаларға қызмет көрсету жүйесінің деңгейін көтеру. Оқырман сұранымдарын тез және сапалы етіп орындау.
Қызмет көрсету бөлімдеріндегі қорды сәбилер, мектеп оқушылары, ата-аналар, балалар оқуы жетекшілері және кітапхана қызметкерлері пайдалана алады.
Оқушылар мен мектеп жасына дейінгі балалар - біздің кітапхананың негізгі оқырмандар тобы. Оқушылар кітапхана қызметін түрлі мақсатта қолдана алады. Оқушылардың орындайтын жұмыстары, үйге берілген тапсырма, ақпараттарды іздеп-тауып қолдану.
Қызмет көрсету бөлімінің істейтін күнделікті жұмыстары кітаптарды жөнімен қою, берілген, қайтарылған кітаптарды тіркеу, оқырманды ақпарат жаңалықтарымен хабардар ету, ақпараттық білімнің жоғары болуына ықпал ету.
Қызмет көрсету бөлімдерінде оқырмандар үшін атаулы даталарға, еске алынатын күндерге, өзекті мәселелерге арналған кітап көрмелері жасалынады. Кітапханаға бірінші келген оқырман, кітаптар үйіне қонаққа келгендей сезінеді, оны кітапханашы күтіп алады. Кітапхананың пайдалану тәртіптерімен таныстырады. Ең басты тәртіп, кітапты күтіп оқу және басқа оқырмандарға ізетті болу.
Оқырманды жазу жеке құжат арқылы іске асады. Жасы 16 дейінгі балалардың ата-аналарының немесе жауаптымын дейтін туысының құжаты арқылы жазылады. Жауапты адам толтыратын (арыз) құжаттағы тәртіптер мен міндеттерді дұрыс оқып танысуы қажет, одан соң өзіне жауапкершілікті алады. Оқырман үйге 15 күн мезгіліне берілетін 3 дана кітапты алуына болады. Егер белгіленген мезгілде оқып үлгірмесе кітапханаға келіп, басқа оқырман сол кітапты қажет етпесе, тағы созуына болады. Оқырман кітапханада абонемент және оқу залдары қызметтерін пайдалануына болады.
Мұнда жас сәби де, жасөспірім де, бүкіл жанұя болсын, оқығысы келетін барлық басылымды алып қана қоймай, түрлі іс-шараларға, байқаулар, қызықты танымал көптеген қызықты адамдармен (жазушылар, суретшілер, әншілер т.б.) кездесу кештеріне т.б. немесе өзі үшін көп жаңалықтарды біле алатын энциклопедиялар, көп мазмұнды сөздіктер, қызықты да мазмұнды әрленген кітаптармен, кітап көрмелерімен, стендтермен, буклеттермен танысуға мүмкіндік алады.
Кітаптар арқылы көптеген сұрақтарға жауап табасыз, мектеп тапсырмасы бойынша жұмыстарды да бес деген бағаға орындауға болады? реферат, баяндама, қызықты журнал беттерін парақтауға, жәй әншейін демалуға, достарыңмен қатынасуға, қызықты ойындар
ойнауға үлкен мүмкіндік жаса
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Кітап оқымаған бала нәр алмаған шыбықпен тең! | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Ғаламдық мәдениеттің бір бөлігін кітап құрайтын болса, қазақ мәдениетінің, руханиятының болашағы да, әрине, балалар кітабының құндылығында. Қазақ тіліндегі балалар әдебиетінің саны мен сапасын екшер болсақ, өзге емес, өзімізге сын болғалы тұр. | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Ақпараттық технологиялар қарыштап дамып, «компьютер басты адамдар» пайда болған мына заманда қарадомалақтарымыз кітап бетін аша ма? Олар қандай кітап оқиды? Қаламгерлеріміз біздің «жас шыбықтарымызды» тереңнен сусындататындай дүние тудырып жатыр ма? Егер солай болса, ол кітаптар өз оқырмандарына жетіп жатыр ма? Осындай сұрақтарға жауап іздеп журналистік зерттеумен кітап дүкендеріне бас сұққанда, құдды Ресей қаласында жүргендей сезіндік.Ат төбеліндей ғана балаларға арналған қазақша кітаптар сөрелерде жетімнің күйін кешуде. Бұған кім кінәлі?! Ақын Иосиф Бродский: «Егер бір адам кітап оқымаса, бұл оның өз қасіреті, ал миллиондаған адамдар кітап оқымаса, тұтас бір ұлттың қасіреті», — деген екен. Осы тұрғыдан келгенде, қазақ өз қасіретін өзі жасап жатқандай көңілге күдік ұялады. Бүгін біз кітапты баланың қолына жеткенше мың қайнататын мамандарды сөйлеттік, десе де әркімнің өз уәжі бар... Ұсыныс хат «Қазақстан-Zaman» газетінің кезекті дөңгелек үстел — талқы форумының қорытындысы негізінде ҚР Мәдениет және ақпарат министрі Дархан Қамзабекұлына зиялы қауым өкілдерінен: 1. Балаларды ұлттық мінезге тәрбиелеуде кітаптың рөлі ерекше. Кітаптардың таралымын көбейтіп, оларды БАҚ-да насихаттау күшейтілсе; 2. Шетелден келетін кітаптарға қандай да бір шектеу қою қажет; 3. Білім және ғылым министрлігі оқу бағдарламасына қазіргі ақын-жазушыларымыздың еңбектерін енгізсе; 4. Балалар кітабынан қосымша салық құнын алып тастаса; 5. Балалар кітаптары БАҚ-та болсын, телеарналарда болсын, жалпы тегін жарнамаланса; 6. Тапсырыспен шыққан кітаптарды университет кітапханаларына ғана емес, мектеп кітап-ханаларына кеңінен таратуға мүмкіндікті молайтса; 7. Кітап таралымының нақты жүйесі жасалынуы керек; 8. Бибколлекторды ғаламторда дамытып, бірізділікке салуды жолға қою керек; 9. Балалар кітаптарының шетелдерге тарауы, танылуы жолға қойылса; 10. Балалар жазушыларының шығармаларына қомақты қаламақы төлеу мәселесі шешіл-се; 11. Кішкентайларымызға арналған көркем фильмдер де көптеп шығарылса. 12. Бүкіл ел аумағы бойынша бұрынғы кеңестік кезеңдегідей кітап тарату жүйесі мемлекеттік тұрғыдан қолға алынса; Ертай Айғалиұлы, «Қазақстан-Zaman» газетінің бас редакторы: — Бүгінгі көтеріп отырған тақырыбымыз бұрын да көтерілген, жиі-жиі айтылып, жауыр болды десек те еліміздің, ұлтымыздың болашағы — балаларымыздың рухани тағдыры мүшкіл болған соң, қайта-қайта оралуға мәжбүрміз. Шынында да, қазірден бастап кітаптан нәр алмаған баланың ертең есейгенде рухани дүниемізді біржолата тәрк ететіні сөзсіз. Балалар әдебиеті дегенде аузымызды қу шөппен сүртуге болмас. Мемлекет қазір бұл салаға қыруар қаржы бөліп жатыр. Кітап шығаратын баспаларымыз да жетерлік. Бірақ бала көңілін жаулап алатын кітаптар аз. Қандай кітап болсын таралымы екі мыңнан аспайды. Содан соң олар өте қымбат. Шығып жатқан кітаптарға деген насихат өте төмен деңгейде. Ең жаманы — балаларымыз кітап оқымайды. Жат жердің кейіпкерлеріне еліктейді. Біздің қорқатынымыз да осы. Кішкентайларымыз өзге елдің шылауында кете ме деген қорқыныш бар. Оларды өз рухани дүниемізге қалай оралтамыз? Әлде біз, жазушылар, олардың көңілінен шығатындай дүниелер ұсына алмай отырмыз ба? Барлық кітаптардың 3,52%-ы ғана балалардікі Шәкен Күмісбайұлы, «Балалар әдебиеті» баспасының, «Балапан» журналының редакторы, балалар жазушысы, «Алаш» сыйлығының иегері: — Мәселеге төтесінен тоқталсақ, біздің балаларға арналған кітаптарымызда қарадомалақтарымызды ұлттық мінезге тәрбиелейтін дүниелер жоқтың қасы. Балаларымыз ұлттық мінезге тәрбиелейтін шығармаларға сусындау керек. Балаларға арнап шығарма жазатын жастар да аз. Егер жақсы жазылған дүние болса, бала міндетті түрде оны оқиды. Қазір не көп, баспа көп. Алайда жүйе жоқ. Кез келген баспа қазақ ертегілерін шығарады. Ал оның редакторы кім? Суретшісі кім? Ол туралы ешқандай сөз қозғалмайды. Редактор да, суретші де баланың жанын түсінетін жан болу керек емес пе? Егер олай болмаса, одан қандай жақсы кітап шығады? Ал енді, оқулықтарға тоқталсақ, қазір оларда баяғыда біз оқыған өлеңдер әлі жүр. Оны бала қарамайды да. Өзінің заманына сәйкес емес. Осы уақытқа дейін Білім және ғылым министрі он екі рет ауысты. Әрқайсысы өзінше бағдарлама жасайды. Оқулық та сан мәрте өзгерді. Балалардың көркем дүниемен сусындауларына ықпал ететін бір жан болса, ол — мұғалімдер, тәрбиешілер. Менің сол мұғалімдерге көңілім толмайды.Талай мектептерге бас сұққанымда байқағаным — кейбір кітапханаларда 8-9 бала ғана кітап оқиды. Ал оны қарап, бақылап жатқан сынып жетекшісі жоқ. Ұйымдастырушылар кітап конференциясын өз «міндеттері» үшін өткізеді. Қабақ түсіретін нәрсе айтайын, осыдан бір-бір жарым жыл бұрын Қазақстанда шығарылатын барлық кітаптардың тек 0,2 %-ы балаларға арналған. Есептеңіз, 100 %-дың тек 0,2 %-ы ғана балаларға арналған. Бұл көрсеткіш қазіргі таңда 3,52 %-ды құрады. Бірақ бұл да көңіл көншітпейді. Сарбасова Гауһар, №156 жалпы білім беретін мектептің қазақ әдебиеті пәні мұғалімі: — Қандай кітап оқи-сың деп қай баладан сұрасаңыз да, ауыздарына алдымен Абайдың, М.Әуезовтың, М.Мақатаевтың шығармашылығын алады. Бұлардың барлығы мектеп бағдарламасында өтілетін дүниелер екендігі түсінікті. Демек, олар оқулық бағдарламасынан тыс ізденбейді деген сөз. Мектептерде әдебиет пәніне жеткілікті сағат бөлінбейді. Мысалы, 1-2 сағат бөлінеді. Бұл мұғалім үшін өте аз. Кейде балалардың әдебиетке деген қызығушылығын байқап, осындай кітапханаға барыңдар десек, сабақтан шыққаннан кейін олар тапсырма туралы ұмытып кетеді. Кітапханаға бармайды. Кітапханаға баратын тек бастауыш бөлімдері ғана. Берілген тапсырманы тек ғаламтордан іздейді. Қысқаша берілген дүниені ғана алып келеді. Ал оның мазмұнын сұрасаңыз, оның ішінде не жазылды, қате ме, дұрыс па, өзіндік пікір жоқ. Кітапханадан да көп балалар емін-еркін кітап ала алмайды. Себебі кітап тапшы. Сондықтан кітапханашылар балаларға кітапты бергілері де келмейді. Оқысаң, кітапханадан оқы дейді. Мұхтарларды білмейтін оқушылар көп Айзат Рақышова, жас қаламгер, №156 жалпы білім беретін мектептің қазақ әдебиеті пәні мұғалімі: — Әдебиет пәні мұғалімі ретінде сөз қозғар болсам, 5-11 сыныптарға сабақ бергелі бес жыл болды. Негізінен, ұйғыр, орыс сыныптарын оқытамын. Айтайын дегенім, ұйғыр сыныбына да, орыс сыныбына да әдебиет пәні аптасына бір рет оқытылады. Абайдың ақындығын, философтығын, сазгерлігін — бәрін-бәрін бір сағат аясында қамтып шығуымыз керек. Ал біз «Абай кім?» деген сұраққа жауап беріп қана үлгереміз. Оқулықта Абайдың өмірінен жұтаң ғана 3-4 сөйлем беріледі. Бізге берілген бағдарламаның тарлығы мысымызды басады. Баланың санасына құйып үлгермейміз. Әрине, балалардың арасында «Абай Құнанбаевтың басқа бір поэмасын оқиыншы» деп ізденетіндері болады. Алайда қалғаны сол 2-3 шумақ өлеңмен қала береді. Орта, яғни 5-7 сыныптардан кітапқұмарлығы байқалады. Төменгі сынып оқушылары «Алдар көсе», «Қаңбақ шал» ертегілерін ықыласпен оқып, оған арнап сурет салып, шығармашылықтарын көрсетіп жатады. Ал 9-11 сыныптарда ондай белсенділік жоқ. Мұхтар Шахановты айтсақ, «Ол кім?» деп сұрайды. Содан кейін, «қосымша әдебиеттер оқып кел», — деп, балаларды кітапханаға жібереміз. Мұнда да кітап тапшылығы алдымыздан шығады. Мөлдір Бейсенбаева, «Таймас» баспасының редакторы: — Қазіргі жағдайға тоқталатын болсақ, кітапханаға жиі барып тұрамын. Сөрелерге көз жүгіртсем, әдебиет-тердің дені шетелдікі. Ең сорақысы, қазақ тіліне аударылған бірде-бір кітап жоқ, барлығы орыс тілінде жазылған. Кітапханашы: «Бізге келіп кітап өткізсеңдерші», — деп айтып жатады, дегенмен, бұл біздің құзырымызға жатпайды ғой. Бізге министрлік қай кітапты қайда апаратынымызға тапсырма беріп отырады. Біз де қолымыздан келгенше жазушылармен байланыс орнатып, олардың кітаптарын шығаруға атсалысып жатырмыз. Ресейдің 29 баспасы Қазақстанға жұмыс істейді Әлібек Файзуллаев, балалар жазушысы: — Әдебиетті мемлекеттен бөліп қара-мау керек. Францияда кітапқа салынатын қо-сымша салық құны 5 пайыз. Англияда бұл салық мүлдем алынып тасталған. Ал бізде шырылдатып тұрып 12 пайыз салынады. Сұмдық емес пе?! Біз балалар кітап оқымайды деп, құрғақ шөппен ауыз сүртеміз. Әсте олай емес, мен С.Бегалин атындағы балалар кітапханасында болдым. Сол жерде бір жылдың ішінде 101 кітап оқыған Аня деген қыз, 80-60 кітап оқыған да балалар бар. Міне, дәлел! Алматыда «Кітап қалашығын» салып жатыр. Оны ашқан кәсіпкерлер ақымақ емес. Өтпейтін жерге, оқымайтын жерге салмайды ғой. Мен зерттеу жүргізіп көрдім. Қазір Ресейдің 29 баспасы Қазақстанға жұмыс істеп жатыр. «Кітап қалашығы» солардың кітаптарына толы. Біздің оқырмандарымыздың 89-90%-ы кітапты сол жерден алады екен. Демек, халық кітап оқиды. Біз соларды өзімізге қайтара алмай жатырмыз. Мүмкін шеттен келген кітаптарға қандай да бір шектеу қою керек шығар. Бұл — қолдан келетін шешімі бар мәселе. Таралым мәселесін айтар болсақ, елімізде 15 000-дай кітапхана, 1500-дай мектеп, 1000-нан аса кітап дүкендері бар. Шығатын кітап таралымы — ары кетсе 2000, 3000 дана. Сонда қайсысына жетеді? Ертеректе 20 000, 30 000, 50 000 деген таралым болатын. Міне, сіздің кітабыңыздың құны. Егер кітабыңыз 30 000 таралыммен шығатын болса, кітабыңыз тиын болып қалады. Егер біз бұл мәселелерді орынды, дұрыс қоятын болсақ, таралымды көбейтуге де, басқа мәселелерді шешуге де болады. ҚР Конституциясының 22-бабы, 1-ші тармағында: «Неке мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттің қорғауында болады», — деп жазылған. Бұған не кіреді сонда? Аталған тармаққа сәйкес, ана мен әкені қоя тұрып, баланы біз неден қорғаймыз деп ойлану керек. Апаттан, соғыстан, ашаршылықтан, індеттен қорғайтын шығар, алайда оның ар жағында бір нәрсе тұр ғой, ол — рухани азғындаудан, құлдыраудан қорғау. Ал бізде «Жазу жазушының өзінің еркі, өзінің жұмысы, суретші суретін салады, жазушы жазуын жазады. Шығара ма, шығармай ма, қаншаға сатсын, өзінің жұмысы» деген әңгімелер айтылып жүр. Бұл не сонда? Есей Жеңісұлы, «Ұлан» республика-лық балалар газетінің редакторы, ақын: — Жалпы, менің бай-қағаным, қазір біз, қазақ, өзімізге тән барлық жақ-сы дәстүрлерімізден ажырап бара жатырмыз. Кітап оқу балалар арасында экзотикаға айналып кетті. Балалар әдебиетін тудырып, дамытып жатқан Шәкен Қалиұлы, Сұлтан Күмісбаев ағаларымыз ерлік жасап жатыр деп ойлаймын. Мысалы, мен өзім «Дарабоз» бәйгесіне қатыстым. Шығармам орын алды. Бірақ кейін Мэри Поппинс, Карлсонмен салыстыра қарап, біздің шығармамыздың деңгейінің төмен екендігін байқадым. Бірақ әдебиет қалыптастырушы ретінде біз осындай қадам жасауға тиізпіз. Өйткені Том Сойер мен Гекльберри Финнді оқып отырмыз, бірақ біздің Қожа олардан бір мысқал кем емес. Десе де, біз «Дарабоз» арқылы үлкен қадам жасап отырмыз. 2007 жылы «Жас қаламгерлердің форумымен» Баянауылға бардық. Ақындар да, жазушылар да көп болды. Бірақ сол жерге балалар әдебиетінен ешкім барған жоқ. Демек, өкінішке қарай, біздің тұстасымыздан, бізден кейінгілерден балалар әдебиетіне қалам тербеп жүрген ешкім жоқ деген сөз. «Аруна», «Балалар әдебиеті» баспаларынан тым тәуір кітаптар шығып жатыр. Алайда таралымы аз әрі қымбат. Мысалы,«Аруна» бас- пасында бір кітап 800 теңге тұрады. Сондай-ақ, «Балауса» баспасы қазір әлем әдебиетінің 50 жауһарын басып жатыр. Бірақ байқағаным, олар іріктеуді дұрыс жасай алмай жатыр. Кітаптардың безендірілуі сын көтермейді. Кішкентайларымыз орысша кітап оқуға мәжбүр Тұмар Мөкешова, С.Бегалин атындағы балалар кітапханасының төменгі сынып оқушыларына арналған оқу залы секторының меңгерушісі: — Мен мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс жасаймын. Олар әріп танымайтын болғандықтан, суретті кітаптарды таңдап шығарып қоямыз. Алайда балаларды түрлі-түсті суреттерімен еліктіріп, қызықтыратын сондай қазақша кітаптар таба алмаймыз. Сондықтан орысша кітаптар қоюға мәжбүрміз. Мысалы, орысша кітаптардың әрбір бетін ашқан сайын саз төгіледі. Әр беттің өз әуені бар, кітаптың суреттері теледидар қарап отырғандай әсер қалдырады. Осындай кітапқа қызыққан бала міндетті түрде кітап оқиды деп ойлаймын. Қазақша кітаптардан «Жеті лақ пен қасқыр», «Бауырсақ» сияқты театрланған көрініспен әдемі панорама кітаптар шығып жатыр. Орыс мектептерінің мұғалімдері «Алдар көседен басқа ертегілер жоқ па?» деп сұрайды. Демек, өзіміздің «Ұр Тоқпақ», «Қыл кеңірдек», «Тазша бала» секілді ертегілерді шығарсақ, балаларымыз оларды оқиды, тани бастайды. Менің жаныма бататыны — бізде қазақ халық ертегілерінің, мейлі Алдар көсе болсын, Тазша бала болсын, олардың нақты кейіпкерлері, ортақ суреті жоқ. Балаларға бір суретті жұмбақтап көрсетіп, «кім?» десек, тосылып қалады. Олар қазақ киімін кигеннің бәрін Алдар көсе деп түсінеді. Ал көлемді кітаптарға тоқталсам, расында да, бала кітаптың көлеміне қарап шошиды. Қазіргі балалардың қалайтыны — жіңішке, көркем безендірілген кітаптар. Сонымен қатар қазақша кітаптардың суреттері кітап мазмұнын ашпайды. Сурет басқаны, әңгімесі басқаны айтады. Айта берсек бұндай кемшіліктер өте көп. Байғабылова Қарлығаш Төреқұлқызы, «Аруна» баспасының бас редакторы: — Түрліше безендірілген кітаптар негізінен шетелден келеді. Мысалы, Ресей 100 000 дана шығарады, біздің елімізге арнап 5000 дана қоса салады. Сонда, біздің елімізге арзан сатылады. Ал егер біз қазақтың ертегілерін осындай форматпен, әсем безендіріп шығарсақ, 5000 дана бергеннің өзінде оның құны өте жоғары болады. Баспамызда кітап бағасы 50-3000 теңге аралығында. Кітап дүкендері бізден кітап сатып алған кезде бір бағамен алады да, өтіміне қарай 100 пайызға дейін қоса береді. Біз оған ешқандай шек қоя алмаймыз. Егер кітаптың бағасын нақты көрсетіп шығаратын болсақ, онда біз кітаптың өтімін тоқтатып аламыз. Мәдениет және ақпарат министрлігі де, «Мәдени мұра» бағдарламасы да бізге жылда қолдау көрсетіп жатыр. Бірақ ондай кітаптар тек 2000 немесе 3000 данамен шығарылады да, сонымен тоқтатылады. Олар сатылмайды, кітапханаларға бөлініп беріледі. Ал сол кітаптарды егер ары қарай сатса, онда бұлар халықтың қолына жететін еді. Бұл — бір. Екіншіден, кітап баспасы тек министрліктің мәселесі болмау керек, Білім және ғылым министрлігі де қолдау керек. Мысалы, бұл министрлік оқу бағдарламасына қазіргі ақын-жазушыларымыздың еңбектерін енгізбейді. Білім бағдарламасында мектептер мен департаменттерге тек бұйрыққа енген кітаптарды сатып алуға құқық берілген. Олар мемлекеттен бөлінген ақшаға бұйрықта не бар, соны сатып алады. Ал кітаптарды бұйрыққа енгізуге біз қауқарсызбыз. Себебі кезінде қолға алғанбыз, олар: «Бұндай көркем шығармаларды бұйрыққа енгізудің қажеті жоқ, дүкендерге шығарыңдар», — деді. Өте өзекті мәселе бар, ол — бізде баланың жанын түсінетін суретшілер аз. Суретшілердің дені орыстар. Қазақ суретшілерінің өзі орыстілді. Олар біздің ертегілерімізді түсінбейді. Амал жоқ, оқып, аударып беруге мәжбүрміз. Кітаптарымызда қазақилықтың лебі еспейтінін де содан іздеу керек. Қосымша салық құнын алып тастаса... Зәуреш Карбозқызы, «Таймас» баспасының бас редакторы: — Бізде қаламақы дұрыс қарастырылма-ған. Қандай автормен жұмыс істесек те, олар ең алдымен қаламақы талап етеді. Әрине, бұл әрекеттерін орынсыз дей алмаймын. Кейбір классик авторлар бір өлеңіне 150 000 теңге сұрайды, ал бір баспа табаққа 160 000 теңге бөлінеді. Төменгі сынып оқушыларына міндетті түрде көркем безендірілген кітап керек емес. Оларға арналған кітаптар жұқа болса да, баланың ішкі жан дүниесіне жақын болса болды. Негізі, көркем безендірілген кітапқа суретшілер керек. Суретшілер де автордан кем сұрамайды. Баспалардың кітапты арзан шығару мүмкіндігі бола бермейтінін де осындай ұсақ-түйек саналатын себептермен түсіндірер едім. Баспа редакторы ретінде ұсынысым — балалар кітабынан қосымша салық құнын алып тастаса тиімді болар еді. Бұл біз үшін үкімет тарапынан берілген үлкен көмек болады. Балалар кітабы БАҚ-та болсын, телеарналарда болсын, жалпы тегін жарнамаланса... Мүмкін, бұрынғыдай бір ортақ кеңес болу керек пе екен. Министрлік баспаларға тапсырыспен шығарған кітаптарды өткізетін мекенжайды береді. Алдыңғы жылы 60, биыл 38 мекенжай берді. Министрлік көбінесе университет кітапханаларына жібереді. Алайда, университеттер ол кітаптарды қабылдауға ықылассыз. Біздің сол кітаптарды апармасқа амалымыз жоқ. Егер апармасақ, жұмысты орындамаған боп саналамыз. Ал неге осы кітаптарды мектеп кітапханаларына апармасқа? Яғни балалар кітабы өз аудиториясын таппай отыр. Кеңес Оразбекұлы, «Мөлдір бұлақ» журналы редакторының орынбасары, балалар жазушысы: — Мен ең алдымен кітаптардың таратылуына тоқталғым кеп отыр. Баспалардан шыққан кітаптар Алматыдан ұзап алысқа таралмайды. Яғни ауылдарға жетпейді. Үкіметтің қазіргі тендер мәселесі оқытпау, оқырмандарды азайту тәрізді кертартпа мәселесі боп көрінеді маған. Мысалы, 1000-2000 данамен шыққан кітапты кітапханаға апарады. Тек «кітап шықты» деген атағы болса болды. Ал шын мәнінде оны оқырмандар сатып алып, оқыған жоқ қой. Демек, нағыз оқырманға жетпеді деген сөз. Бұрын кітап республикамыздың түпкір-түпкіріне тарайтын. Сонда ауылдағылар Алматыдан шыққан кітаптарды оқи алатын. Қазір Астана, Алматы, Шымкент қалаларының арасында ғана байланыс бар. Елімізде 1920-1930 жылдары Голощекиннің аштық жылдары болса, қазір рухани аштық болып жатыр деп ойламасқа шарам жоқ. 300-ден астам қанатты сөздер, мақал-мәтелдер, олардың түсіндірмелері топ-тастырылған «Қанатты сөз — қазына» атты кітабым шықты. Аталған кітап тек Алматы мен Алматы облысының мектептеріне ғана таралып жатыр. Әдістемелік құрал ретінде менің кітабымды оқытып жатыр, бірақ балаларға бермейді. Осы кітаптарды туған жерім — Сарыағашқа апардым. Әкімшілікке, ішкі саясат бөліміне барсам, сондағы қызметкер әйел: «Кітап — коррупция!» — дейді. Аудандық оқу бөлімдері, мектептер менің кітабымды «әкетіңдер» деп жолатпапты. Сондықтан, біріншіден, үкімет ең бастысы тарату мәселесіне көңіл бөлсе. Тарату жүйесін құрсақ, оған жазушылар одағы, кітапханалар, баспалар — барлығы бірігіп көмектессе. Ең маңыздысы, осы мәселелердің барлығы шешімін табатындай етіп кітап, әдебиет шығару ісі туралы заң шығарса, құптарлық іс болар еді. Тарату жүйесін жолға қойсақ Жақсылық Кенжалиев, балалар жазушысы: — Осы тарату жүйесі туралы айтсақ. Баяғыда Кеңес Одағы кезінде бибколлектор деген болды. Қазір ғаламтор сияқты мүмкіншілікті пайдалана отырып, сол жүйені жаңғыртуға тырысып жатырмыз. Мысалы, ол кезде республикадағы «Жазушы», «Өнер», «Қайнар» баспасы сияқты 6-7 баспа келесі жылы шығатын барлық кітаптардың тізімін алатын болған. Қазақстанда сол кезде 24000 кітапхана болған. Сол 24000 кітапханаға келесі жылы шығатын кітаптардың тізімі жіберілетін. Жылдың басында жіберілсе, жыл соңында тапсырыстар кеп түсетін. Осы арқылы кітапханаларда, мектептерде қандай кітаптар тапшы екендігінен хабардар болатын. Мысалы, «Жазушы» баспасынан шығатын «Абай жолына» 500 дана, басқасына 200, 300 дана ұсыныс түседі. Сосын барлық тапсырыстарды жинап, мысал үшін «Жазушы» баспасына «Келесі жылы сендерден шығатын кітаптың таралымы мұншаға жетіп тұр» деген секілді әр баспаға кітап тізімін бөліп беретін едік. Сол кезде «Жазушы» баспасынан «Абай жолы», «Ақиқат пен аңыз» романдары ең төмені 100-150 000, балалар әдебиеті ең аз дегенде 12 000 таралыммен шығатын еді. Кітаптар тапсырыспен лезде жан-жаққа таратылатын. Одан түскен ақшадан жазушы қаламақысын, баспа тиесілі ақшасын, жұмысшылар айлықтарын алады. Кітап баспада жатып қалмайды, тарап жатады, ақша да түсіп жатады. Сөйтіп, ақша қан тамырымен кеткендей өз орнымен кетіп жататын. Біз қалай тәуелсіздік алдық, бибколлектор қолға алынған жоқ. Бибколлекторды ғаламторда дамытса деген мәселені қозғап отырмын. Сұлтан Қалиұлы, Жазушылар Одағы, Балалар әдебиеті кеңесінің жетекшісі, балалар ақыны: — Кітап тарату мәселесі неге нашарлап кетті? Бұл — капитализмнің салдары. Өйткені бұрын кітап жағдайын үкімет басқаратын. Комитет барлығын тізбектеп, кітап дүкендеріне дейін есептеп отырды. Облыстық, ауылдық жерлердегі мектеп кітапханаларына кітап жетпей жатыр ғой. Негізі, әрбір әкімшілік олардың кітап алуларына ақша бөледі. Сол бөлінген ақша бойынша кітапқа тапсырыс беріледі. Алайда сол әкімшіліктер сол тиесілі қаржыны бөлмей отыр. Облыстық әкімдер неге осыны ескермейді? Олардың баласы, немересі жоқ па? Халықтың баласы оның баласы емес пе? Кезінде Қастек Баянбаев, Сейдахмет Бердіқұлов ағаларымыз бар кезде біздің балалар әдебиеті сыртқа кеңінен тарайтын еді. Оның себебі ол жақтың баспагерлерімен, мемлекеттік комитеттерімен антолония алмасу мәселесі жолға қойылған болатын. Олар қазақ жазушыларын, балалар әдебиетін өздерінің тіліне аударып шығарып жататын. Кезегінде біз де оларды шығаратынбыз. Қазір ондай әдеби байланыс үзілді. Осы үрдісті қайтадан жандандырса. | |||||||||||||||||||||
"Кітапхана тірі болса – халық та тірі,
Ол өлсе – біздің өткеніміз бен болашағымыз да өледі"
Д. Лихачев
Бүгінгі күнде кітапхана – ақпарат орталығы. № 43 мектептің кітапхансы мектеп негізі қаланған күннен бастап бар. Мұғалімдер «Оқу үрдісіне көмек» деп аталатын көрмеде жаңарып, көрсетіліп отыратын әдістемелік жаңалықтармен, мерзімді басылымдармен таныса алады. Оқушылар олимпиадаға, ғылыми-тәжірибелік конференцияларға дайындалу үшін кітаптарды және басқа да ақпарат көздерін белсенді пайдаланады.
Оқушылардың жыл сайын өтетін кітапхана тәжірибесінде «Кітапхана достары» бейінді отрядында анықтама әдебиетімен, тізбелермен, картотекалармен дағдыланып жұмыс істеуіне мүмкіндіктері бар. Алдағы жазғы тәжірибеде оқушылар электронды тізбелерді автоматтандырылған кітапханалық іздестіру жүйесімен толықтыруларына болады. Автоматтандырылған ақпараттық-іздестіру жүйесін құруымен біздің кітапханада кітапханалық үрдістерді автоматтандыру бойынша бастапқы жұмыс болуы керек.
Кітапхана – бұл 10 орынға арналған абонемент жәнеоқузалы. Оқу залында жасөспірімдерге және бастауыш сынып оқушыларына арналған мерзімді баспалармен танысуға болады. Мұндай қызықты журналдар мен газеттер бар: «Өзін-өзі тану», «Заманауи мектепті басқару», «Бала би», «Педкеңес», «Соңғы қоңырау», «Тату достар», «Сарыарқа самалы», «Мектептегі кітапхана», «Балдырған», «Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар», «Балалар энциклопедиясы АиФ», «Звезда Прииртышья», «Айгөлек», «Казахстанская правда», «Егемен Қазақстан», «Қазақ тілін үйренейік».Мектеп кітапханасытүрлі кітаптар қорымен орналасқан. Жалпы қор- 36000 дана,кітапханалық қор15635 дана, оқулықтар– 20368, дисктер- 77.
Барлық оқушы- 1085, соның ішінде кітапханаға жазылғандар- 1174 оқырман(мектеп қызметкерлерімен бірге). Көркем әдебиет классикалық шығарма түрінде де, заманауи, шетел әдебиеті және қазақ авторларының шығармаларымен де ұсынылған.
Мектеп кітапханасы – бұл ақпарат және рухани, адамгершілік-зиялылық, эстетикалық даму орталығы. Жақсы кітапханасы жоқ мектеп білім беру және тәрбие қызметін жоғары деңгейде атқара алмайды.
Кітапхана құрылысы:
АБОНЕМЕНТ
Оқу залы
Кітап қоймасы
Кітапхана туралы нақыл сөз
Кітапхана – білім мен ғылым ордасы.Бұл демалуға, ойлануға, әрине көп нәрсе білуге болатын жер. Кітапхана – ғылым отаны.
Кітапхана – бұл күнделікті өмір. Бұл әлемге және оқиғаларға апаратын есік. Мұнда біз сөз шеберлерімен кездесеміз. Кітапхана – рухани демалып, бұл бұрын білген және білмегенді танитын керемет жер. Кітапхана – бұл ғылымжұмағы!!! Көп оқыған, көп білер!!!
Кітапхана – басқа әлемге апаратын жол. Әрі, мұндай әлем өте көп, әрқайсысы мұнда өз әлемін табады. Бұдан басқа ол таусылмайтын білім көзі. Кітапхананың бары қандай керемет!
Кітапхана – сүңгіп, барлық мәселелерден арылатын білімнің үлкен дариясы!
Кітапхана
Біздің жетістіктеріміз
Артық ғылым кітапта,
Ерінбе оқып көруге.
Абай.
Кітап маған тақтан да қымбат.
Шекспир.
Наданмен қас болғанша,
Кітаппен дос бол.
Бауст.
Кітап — асып-таспайтын асыл досымыз.
Гюго.
Жақсы кітап — ақылды адамның әңгімесімен бірдей.
Толстой.
Кітап — ақылды қуаттандыратын құрал.
Каменский.
Кітап — мұхит, сол мұхиттан не терең?
Мен біліммен ылғи дос боп өтер ем!
Егер мен бай болсам, тек қана кітап сатып алар ем.
Кітап әлемдегі құпиялы ұлы ғажайыптардың бірі.
Горький.
Начало формы
Конец формы