Әлеуметтік жетімділік мәселелерін шешу жолдары» және «Қазақстандағы еріктілік қызмет»

«Әлеуметтік жетімділік мәселелерін шешу жолдары» және «Қазақстандағы еріктілік қызмет»   

        Қайырымдылық Seimar Social Fund UNICEF – БҰҰ  балалар қорының қазақстандық  өкілдігімен және БҰҰ Еріктілер  Бағдарламасымен бірігіп, әлеуметтік  маңызды тақырыптарды ең жақсы жарыққа шығарғаны үшін грант бойынша журналистер арасындағы жарыстың қортындысын шығарды. Жарысқа барлығы 75 сұраным ұсынылды, олардың ішінен жарыстың сарапшылық коммиссиясымен келесілер анықталған болатын: 6 қатысушының материалдары толығымен жарыстың шарттарына, мақсаттары мен міндеттеріне сай келеді. Жеңіскерлерді марапаттау рәсімі 19.05.09 ж. UNICEF конференц-залында (Алматы қ., Республика алаңы, 15, 6 қабат) сағат 11:00-де өтеді.  
 

Seimar Social Fund серіктестік  бағдарламасына қатысу негізінде «КазРосГаз» компанияның қолдауымен, БҰҰ Еріктілік Бағдарламасымен және UNICEF – БҰҰ балалар қорының қазақстандық өкілдігімен бірлесіп, Қайырымдылық Seimar Social Fund әлеуметтік-маңызды тақырыптарды ең жақсы жарыққа шығаруы үшін грант бойынша журналистер арасындағы жарыстың бастаушысы болды. Жарыстың гранттық бюджеті 1 млн. 440 мың теңгені құрайды. Жарыстың басталу сәті 2008 жылдың қыркүйек айында өтті.

 Жарыстың  мақсаттары:

 • әлеуметтік  жетімділік және Қазақстандағы  еріктілік қызмет мәселелерін  шешу жолдарына жұртшылық пен мемлекеттің назарын аударту;

 • әлеуметтік-маңызды  мәселелерін талдау, зерттеу және  пысықтау үдерісіне БАҚ өкілдерін  және журналистерін қызықтыру,  сонымен бірге әлеуметтік жетімділік  және еріктілік мәселелерін тиімді  шешу үшін нақты ұсыныстар мен жобаларды жетілдіруде серіктестік орнату.

 • журналистика  мен  бұқаралық ақпарат құралдарында  әлеуметтік бағытты дамыту, кәсіпқорлығы  үшін ең жақсы журналистерді  мадақтау.

 Жарысқа қазақстанның  баспалық және электрондық БАҚ-тың  журналистері мен редакторлары қатыса алды. Қатысушыларға қойылатын басты талаптар  - материалдардың жарыс тақырыптарына сай болуы және 1 қыркүйек 2008 ж-дан  28 ақпан 2009 ж-ға дейінгі уақыт аралығында олардың жариялануы(эфирге шығару)тиіс.

 Жарыс міндеттері  - берілген тақырыптар бойынша материалдарды жинау мен бағалау емес, белгіленген мәселелерді және қоғамдық жаңғырығын журналисткртердің жалпы зерттеуі үшін жағдай жасау, осы мәселелерге қоғамның түрлі қабаттардың назарын аударту – келешектегі аналардан бастап мемлекеттік күйеулерге дейін.

 Жарыс негізінде  әлеуметтік жетімділік және Қазақстандағы  еріктілік қызмет мәселелеріне  арналған бірнеше семинар өткізілді.  Оларды тындаушылар ретінде түрлі  БАҚ-тардан журналистер мен журналистика  факультетінің студенттері келіп  кетті. Спикерлер ретінде әйгілі қоғамдық қайраткерлер мен мамандар сөз сөйледі:

 ҚР МОН  балалар құқығын қорғау комитетінің  төрағасының орынбасары Раиса  Шер, Қазақстанның дағдарыс орталығының  Одағын басқарушы төрағасы Зульфия  Байсакова, « Женщин Творческой  инициативы» ҚҰ басқарушы төрағасы Асия Хайруллина, «Добровольное Общество Милосердие» ҚҚ директоры Аружан Саин, ЮНИСЕФ, БҰҰ еріктілер бағдарламаларының, БҰҰ Хатшылығының қоғамдық ақпараттау департаментінің, төрағалары және т.б. Сонымен бірге БАҚ өкілдеріне Алматы қ-дағы №1 Балалар үйі мен Үміт үйіне пресс-тур ұйымдастырылды, онда журналистер еркін түрде әкімшілікпен, мұғалімдер мен тәрбиеленушілермен  қарым-қатынасқа түсе алды және оларды қызықтыратын сұрақтарды қоя алды.

 Жарыс ұйымдастыру  негізінде өткізілген шаралар жиынтығы волонтерлық қызмет пен жетім-балалар мәселелеріне деген журналистік және қоғамдық қызығушылықты ынталандырды. Жарысты өткізу кезінде теливизияда әлеуметтік жетімділікке байланысты бірнеше хабарлар пайда болды, бірнеше волонтерлік слеттар мен әлеуметтік жобалар жәрмеңкесі өткізілді. Осының барлығы жарыста көтерілген мәселелер Қазақстан үшін өте актуалды және оларды шешу дер кезіндегі іс болып табылады. Сонымен бірге жарыс еріктілік және әлеуметтік-жетімділік мәселелердің тәжірибесі Қазақстанның барлық аумақтарын тербелтеді. Жарысқа барлығы 75 сұраным 34 журналистен келген Қазақстанның түрлі аумақтарының БАҚ-тардың өкілдіктерінен: Алматы, Астана, Талдықорған, Семей, Атырау, Ақтау,  Тараз, Қостанай және т.б. Әлеуметтік жетімділік пен еріктілік мәселелері біздің республикамыздың түрлі бұрыштарында өзінің тойтарысын тапты.

 Жарысқа жіберілген  жұмыстарды бағалаған сарапшылар  ретінде  республиканың әйгілі  қоғамдық қаһармандары, еріктілік  қызметі мен әлеуметтік жетімділік  мәселелері бойынша мамандар отырды:

 • еңбек  және халықты әлеуметтік қорғау  министрі Гульшара Абдыкаликова,

 • «Центр  Деловой журналистики «BizMedia»  ҚҚ президенті Тулеген Аскаров,

 • ҚР МОН  жастар саясатының тәрбиелеушілік  жұмыс департаментінің директоры  Ерлан Аукенов, 

 • БҰҰ  Хатшылығының Қоғамдық Ақпарат Департаментінің өкілі Властимил Самек,

 • ҚР БҰҰ  Еріктілер Бағдарламасының үйлестірушісі  Ээнжин Батсурен,

 • қауіптерді  бағалау Тобының директоры(RAG), саяси  ғылым кандидаты, «Сорос Казахстан»  басқару Қорының мүшесі Досым  Сатбаев,

 • сазгер, «Urker» тобының жетекшісі, Қазақстан  Республикасының Президентінің  жастар ісі жөніндегі  Кеңесінің  мүшесі Айдос Сагат,

 • «Добровольное  Общество Милосердие» ҚҚ директоры  Аружан Саин,

 • «Лига  Женщин Творческой инициативы»  ҚҰ Басқармасының төрағасы Асия Хайруллина,

 • ҚР-ағы  БҰҰ Балалар Қоры Өкілдігінің  жұртшылықпен қарым-қатынасты үйлестірушісі  - Султанбек Худайбергенов,

 • «Имидж-партнер»  КГ-нің басқарушы директоры Малик  Кушмуханов.

 Сарапшылық  комиссия бірнеше шартты басшылыққа  алып, жеңіскерлер таңдауын жүргізді. Біріншіден, жарияланған мәселе саласында журналист құзыреттілігінің деңгейін, баяндалған деректердің әділдігін, берілген тақырыпқа деген сенімділігін, қойылған мәселелер мен міндеттерді шешудегі жеке қызығушылықтың болуын бағалады. Сонымен бірге тақырыптарды пысықтау негізінде ұсынылған актуалды пікірлері мен болашағы, материалдарды беру бірқилылығы, ой-пікірлердің алуан түрлігі, жекеше авторлық стилі, тілдік мәдениеті де ескерілді.

 Жоғарыда  айтылған шарттарды нәтижелегенде  жарыстың сарапша кеңесімен және Seimar Social Fund-тың Қамқоршылық кеңесімен «Әлеуметтік жетімділік мәселелерін шешу жолдары» тақырыбы негізінде екі жеңімпаз таңдалды:

1.    Разия  Азимова, Алматы қ. ( «Мегаполис»,  «Общественная позиция» газеттерінде  және «Medianet» порталында басылып шығарылған « Мы дети твои, Казахстан» және «Бездомовцы» атты материалдар топтамасы үшін).

2.    Наталья  Вержбицкая, Алматы қ. («Пусть мама  найдется, пусть мама придет»,  «Дети улицы», «Чтобы дети не  стали обузой» атты материалдар  топтамасы үшін).

 Жоғарыда  айтылған жеңімпаздардың  материалдарын  сарапшалардың көбісі ең жоғары  бағалады және Қазақстандағы  әлеуметтік жетімділік мәселелеріне  селқос еместігін, тақырыпты терең  зерттегенін атап көрсетті.

 Тулеген Аскаров:  «Разия Азимованың жұмыстары – тәжірибелі журналистпен жазылған классикалық жөндемді материалдар болып табылады. Кәсіби түрде тақырыпты ашқанын атап көрсеткім келеді».

 Аружан Саин: «Біз Наталья Вержбицкаянің жетімділік  тақырыбына  көп жазатындығын  айта кетейік. Ол осы тақырыпты жарыққа шығаруда зор үлес қосқан. Мысалы, біздің сайтта оның бірнеше материалдары орналасқан. Біз жарыстың соңғы бағалары қойылған сәтте осының барлығын ескерілуін тілейміз».

 Сонымен бірге  жарыстың қатысушысы Разия Азимованың  әлеуметтік жетімділік тақырыбында ұзақ уақыт жұмыс істеу кезінде «Семья» атты өзінің қорын

 құрды. Қор  жетім-балалар мәселелерін шешу  және әлеуметтік жетімділікті  алдын ала болдырмауға бағытталған.  Бұл қор еріктілік негізде  психологтарды, дәрігерлерді, заңгерлерді  және журналистерді біріктіріп, олардың негізгі міндеттері ретінде әлеуметтік жетімділік мәселерін болдырмау. Қор әйелдер кеңестерімен және перзентханалармен тығыз серіктестікті болжайды, сонымен бірге әлеуетті «ана-көкектерді» ертерек анықтап, әлеуметтік жетімділік туғызатын және өз балаларын тастауға мәжбүр еткізетін факторларды болдырмау үшін әйелдермен кешенді жұмыс істейді. Қордың жұмысы келесі ұстанымнан тұрады: әр жағдайға жекеленген әдістеме қолдану, ал егер баладан бас тартуды болдырмау мүмкін емес болса, онда қор бас тарту заңнама нормаларына сай болатындай етіп, баланы асырап алуға тиісті мәртебе береді.

 Разия Азимова  және Наталья Вержбицкая журналистерге  әрқайсысына 324 000 тг. құрайтын жүлде  берілді (кіріс салығы 10% құрайды).

 «Қазақстандағы  еріктілік қызметі» атты тақырыптың негізіндегі жеңіскерді анықтауда сарапшалардың таңдауы бір ауызды болмады. Берілген тақырыпта журналистермен нақты мәселелер анықталмаған және белгіленбеген, бірақ Қазақстандағы волонтерлік қызмет туралы көп түрлі мысалдар келтірілді. Жарыскермен волонтерлік қызметтің келесі түрлері қамтылды: балалар үйлерінің тәрбиеленушілеріне көмек көрсету, табиғатты сақтап қалу, ауыр аурумен ауратын адамдарға жәрдем беру және т.б.  Жұмыстарды талдап отырып сарапшылар 4 қатысушыға сый беру шешімін қабылдады:

1. Оксана Лысенко,  Алматы қ. («Литер» газетінде басып  шығарылған «На одном дыхании»  атты  матеиалы үшін)

2. Галина Галкина,  Алматы қ. («Новое поколение» газетінде  басып шығарылған «Асар, волонтеры»  атты  матеиалы үшін)

3. Айгуль Биданова, Семей қ. («Казахстанская правда» газетінде басып шығарылған «На страде леса – добровольцы», «Растет сосна – спасется бор» атты материалдар топтамасы үшін)

4. Динара Бекмагамбетова, Атбасар қ. («Лидер» жастар газетінде  басып шығарылған «От человека  остаются одни дела его» атты материалдары үшін)

 Сарапшылармен  атап көрсетілген қатысушылардың  бірі – Динара Бекмагамбетова  кәсіби журналист болып саналмайтынын  айтып кету жөн. Динара 16 жаста,  ол Атбасар қ-дағы орта мектептің  оқушысы, түрлі жастарға арналған  жарыстар мен акциялардың қатысушысы, жастық журналистикаға байланысты түрлі жүлделер мен сыйлардың иегері болып табылады. Тек оның «От человека остаются одни дела его ... » осы мақала сарапшылармен жарысқа жіберілгендердің ішінен ең үздік жұмыс болып саналды.

 Оксана Лысенко,  Галина Галкина, Айгуль Биданова  және Динара Бекмагамбетова журналистеріне 162 000 тг. көлеміндегі сый марапатталды(кіріс  салығы 10% құрайды).