Қоғамның әлеуметтік құрылымы

Әрбір әлеуметтік қайраткер  өз қажеттіліктерін қанағаттандыруға талпынады. Дж.Хоманс өзінің әлеуметтік алмасу теориясында әрбір қайраткер  әлеуметтік өзара әрекет барысында  марапаттауды (материалдық та, моральдық  та – қолдау, келісу, мақұлдау) максимизациялауға  және шығынды минимизациялауға ұмтылатындығын атап көрсетеді. Өзара марапаттау тұрақтылық тенденцияны танытады, сақталады. Осы  тұрғыдан өзара күту пайда болады.

Әлеуметтік жанжал – бұл  түрлі әлеуметтік топтардың өз қажеттіліктерін  қамтамасыз етуге талпыну, сәйкес келмейтін  және тіпті қарама-қайшы мүдделерді жүзеге асыру жолындағы қақтығыстар. Жанжалдарды шешу жолдары: қақтығысты шешудің сырттай белгісі болып, оның аяқталуы табылады (уақытша тоқтату  емес). Бұл дегеніміз қақтығысушы  жақтар арасында жанжалдық өзара  әрекет аяқталады. Алайда әлеуметтік қақтығыстың  түбірлі шешілуі қақтығыстық  жағдайдың өзгеруі кезінде ғана жүзеге асады. Атап айтқанда тиімді болып  қақтығыс себебін жою табылады –  қарсыластардың бір-біріне деген көзқарасын өзгерту. Сондай-ақ, әлеуметтік қақтығысты бір жақтың талаптарын өзгертуі арқылы шешуге болады: қарсыластың бірі өз мінез-құлқының мақсатын өзгертеді.

Қазіргі Қазақстан қоғамындағы  әлеуметтік құрылымның дамуы кездейсоқтылығымен, анықсыздығымен, аморфтілігімен сипатталады. Алғы шетке меншіктік және әлеуметтік теңсіздік мәселесі қойылады. Ол кластық  қарама-қайшылық және қақтығыстармен сипатталады.

Экономиканың тұрақтануы және экономикалық заңдылықтар еркіндігін заңдастыру, әлемдік нарыққа өту  негізгі әлеуметтік қауымдастар  арасындағы қатынастар құрамы мен сипатына маңызды өзгерістер әкеледі. Қазіргі  қоғамның негізгі сипаттамасы болып  оның әлеуметтік поляризациясы, кедейлер мен байларға бөлінуі табылады.

Дәстүрлі әлеуметтік топтардың  жойылуы, меншік, табыс, билік құрылымына ену, перспектива сезімі, топтық әлеуметтік мобильділік формаларына байланысты жаңа топшылык интеграция жүріп жатыр. Жаңа әлеуметтік құрылымды қалыптастыру үрдісі үш жол бойынша жүргізілуде:

Жеке меншік формаларының плюрализациясы негізінде жаңа әлеуметтік қауымдастықтардың қалыптасуы;

Мемлекеттік меншік формаларының трансформациясы және дәстүрлі кластық-топтық қауымдастықтардың жағдайының, шекараларының, сандық-сапалық сипаттамаларының өзгеруі  мен шекаралық, маргианалдық қабаттардың  қалыптасуы;

Әртүрлі жеке меншік формаларының өзара қатынасы негізінде қабаттар мен страталардың қалыптасуы.

Қазір жаңа қабаттар өзінің құрамы, іс-әрекет түрлері, даму перспективасы  тұрғысынан әртүрлі. Олардың болашақтағы  дамуы, мінез-құлқы, өмір сүру салты  меншіктің жаңа формаларын заңдастыруға байланысты болады.

                                       ЖОСПАР

1. Қоғамның әлеуметтік құрылымы      
2. Әлеуметтік қауымдастық
3. Біздің әдебиеттерімізде қоғамның келесі әлеуметтік жіктелуі кең таралған:
4. Әлеуметтік стратификация теориялары