Даму психологиясы

Даму психологиясы

Даму психологиясы – бұл негізгі академиялық ғылым. Бұл ғылым бірнеше бөлімдерден тұрады. Әрбір бөлігі бір қызмет атқарады. Даму психологиясы адамдардың психикасының дамуын зерттейді. Даму психологиясын негізгі 4 түрге бөліп көрсетуге болады:

1) Даму психологиясы – әртүрлі жастағы адамдардың концепциясы. Бірақ басқа адамдар қатысты болып келеді.

2) Даму психологиясы – әртүрлі жастағы адамдардың арасындағы қарым-қатынас болып табылады.

3) Даму психологиясы – бұл жеке адамның психикасының дамуына әсер етеді.

 Даму психологиясының  пәні: жалып заңдылықтардың онтогенездегі психикалық өсуін, мәнін ашып, кең мағынада түсіну, жекешеліктің, себеп салдарының, сананың 1 кезеңнен 2-ші кезеңге өтуі. Бұл адамның индивидуалдық өсу, тарихи-мәдени, этникалық, әлеуметтік-экономикалық шарттардың әсерінсіз болмайды.

 Даму психологиясының  пәні мыналардан тұрады.

1) Өзгерістер – бұл  адамның психикасында, өзін-өзі ұстау мәнерінде жас ұлғайған сайын, яғни жастан 2-ші жасқа өткен сайын кезде болатын өзгерістер.

 – көп көлемділіктен тұрады – ол яғни сөздік қорының көбеюі, есте сақтау қабілетінің көлемі.

 – эволюциялылығы –  бұл ақырын, жайымен, ретімен жинақталады.

 – сапалығы – сөйлеу  мәнеріндегі грамматикалық қиындықтары.

 – революциялығы –  өте терең, әр кезеңдерде тез әрі жылдам пайда болады.

 – ситуациялығы –  әлеуметтік орта мен оның балаға әсерімен тығыз байланысты ұстамсыз.

2) Даму психологиясының  түсінігі – адамның өзін-өзі ұстауындағы және психикасындағы спецификалық қосындысы сияқты анықталады.

 Жас немесе жастық кезең – бұл баланың өсуінің циклі, оның өзіндік құрылымы мент динамикасы бар.

 Психологиялық жас – психикалық жас баланың хранологиялық жасы мен яғни оның куәлігінде жеке паспортындағы жасқа сәйкес келмеуі мүмкін.

 Жас – бұл психологияда индивидтің жүріс-тұрысының жалып спецификалық негізі болып табылады. Әрбір жаста адамның белгілі өзіне тән мінез-құлқы болады. Осы мінез-құлық өзіні психологиямен және жүріс-тұрысымен байланысы деп қарастырады және бұл басқа жастарда қайталанбайды.

 Жастық шақ – өзіне  тән белгілі бір уақытпен шектеледі. Бірақ бұл хранологиялық шектеулердің жылжуыда мүмкін. Бір бала жастық шаққа басқа балаға қарағанда тез кіруі мүмкін. Бұл балалардың жыныстық жетілуімен байланысты.

3) Заңдылықтар – психологияның  дамуына механизм және күш әсер етеді. Олар психологиялық дамуға да әсер етеді.

4) Балалық шақ. Психологияның  жастық шағының бір бөлігі.

 Даму психологиясының  міндеті.

 Қазіргі заманда даму психологиясының ғылыми-практикалық пәні статус алуда. Осыған орай оның міндеті теориялық және практкалық міндет екенін атап көрсету керек. Даму психологиясында теориялық міндетке:

- Негізгі психологиялық критерияларды және баланың, жастық, жасөспірімдік, ересек, кәрілік кезіндегі мінез-құлықты зерттеу;

- Психологиялық процестің  жастық динамикасын, жеке адамның тарихи-мәдени, этикалық, әлеуметтік-экономикалық міндетіне, әртүрлі білім беру мен тәрбиеге байланысты зерттеу;

- Дифференционалды – психологиялық түрліліктерді зерттеу;

 Ғылыми-практикалық міндетке, тағы қатыстылары:

- Толық мазмұныменметодикалық  база құру және психологиялық дамудың әртүрлі кезеңіндегі антогенезді зерттеу үшін;

- Жастық сәтсіздіктерге  орай психологиялық көмек беретін ұйым құру.

 Даму психологиясының  принципі

 Даму психологиясының  ең маңызды принципі – тарихи прицнип болып саналады. Тарихи принцип адамның психологиялық дамуын, оның балалық, жастықт.б. кезеңін зерттеу барысында туындайды. «Балалық шақ» деген түсінікке тарихи анализ П.П.Блонисийдің «Психология мледшего школьника», Л.С.Высотскийдің «Проблеиа возраста», Д.Б.Эльконинаның «Психические развитие в детских возрастах» еңбектерінде психологиялық дамудың деңгейі, әр тарихи қоғамда бірдей емес екендігі түсіндірілген. Баланың балалық шағы мен заңдылықтарын адамның дамуы, қоғамнан және заңдылықтарынан бөлек зерттеуге болмайды. Себебі, қоғам баланың дамуына үлкен әсер етеді. Балалық шақтық мерзімі, материалдық және әлеуметтік-мәдени қоғамға тәуелді. Л.С.Высотский айтуы бойынша: 4 мәңгі балалық шақ жоқ, тек тарихи балалық шақ болады деген.

 Қазіәргі заманның  даму психологиясында «балалық шақтың» тарихи анализ түсінігі Д.И.Фельдштейнің концепциясында толық қарастырылған. Ол балалық шақты әлеуметтік-психологиялық феномен және ерекше бір деп қарастырған. Д.И.Фельдштейн концепциясында толығымен мазмұнды психологиялық анализ, функциональды байланыстың қарым-қатынастың системасы нақты қоғамдағы балалық шақтық әлеуметтік жағдайын және де әртүрлі кезеңдегі балалық шақты не байланыстырып тұрғаны, балалық шақтың толық күйін және оны қандай жағдай ересектік кезеңге аттандыратыны толығымен анық берілген.