Бағдарламалау технологиялары

«БАҒДАРЛАМАЛАУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ» 
 
 
Кіріспе 
 
«Программалау технологиялары» пәнінің мақсаты мен міндеті. 
 
Қазіргі кезеңдегі көптеген кәсіби салалардағы кеңінен пайдаланылатын компьютерлік технологиялардағы программалаудың орны. Программалық жүйені кәсіби жобалау және программаны құрастыру саласындағы Н.Вирт, Э.Дейкстр және тарихи кезеңдердегі осы принциптер негізіндегі программалау парадигмаларының (үлгілері) пайда болуы. 
 
Басқару және ақпаратты өңдеу жүйелерін қарастыруда есептеу техникасын қолдану. Басқару және ақпаратты өңдеудің компьютерлік жүйелерінің әдістері мен есептері. 
 
^ 1 Дербес компьютердің (ДК) қамтамасыздандыруындағы программалауды 
автоматтандыру құралдар�� 
 
Дербес компьютердің программалық қамтамасыздандыруы туралы түсінік. 
 
Программалауды автоматтандырудың құралдары. Алгоритмдік тілдер және оларға қойылатын талаптар. Процедуралық бағытталған тілдер мен объектіге бағдарлы программалау туралы түсінік. 
 
Пайдаланушы мен ДК-дің арасындағы қарым-қатынасын ұйымдастыратын тәсілдер. Программалаудың интегралданған орталары. 
 
^ 2 Есептерді алгоритмдеу негіздер�� 
 
Алгоритм туралы түсінік. Алгоритмді бейнелеу тәсілдері. Алгоритм сұлбаларын құру тәртібі. Алгоритмдер құрылымдарының түрлері. Сызықты және тармақталған құрылымды алгоритмдер. Циклдік құрылымдар. Циклдік құрылымды алгоритмді ұйымдастыру. Қайталау саны берілген циклдік құрылымдарының алгоритмдері. Техникалық есептердің қойылымының жіктелуі. Есептеудің типті құрамды бөліктері: талдау, біріктіру, шешім қабылдау. Ғылыми-техникалық есептер. Олардың алгоритм сұлбаларының мысалдары. 
 
^ 3 Негізгі процедураға бағытталған алгоритмдеу тілінде программалау 
 
3.1 Оқытылатын алгоритмдеу тілінің негізгі түсініктері. Тілдің алфавиті. Тілдің негізгі объектілерін жазу тәртібі. Мәліметтер түрлері. Тұрақтылар. Айнымалылар. Белгілер. Арифметикалық және логикалық өрнектер. Стандартты ішкі программалар (процедуралар және функциялар). 
 
^ 3.2 Құрылымды мәліметтер. Массивтер. Жиындар. Жазбалар. 
 
3.3 Алгоритмдік тілдің операторлары. Меншіктеу операторы. Басқару 
операторлары. Мәліметтерді енгізу-шығаруды ұйымдастыру. Программаның құрылымы. 
Алгоритм сұлбасынан программалауға өту. 
 
^ 3.4 Сызықты құрылымды алгоритмдерді программалау. Тармақталған 
құрылымды алгоритмдерді программалау. Циклдік құрылымды алгоритмдерді 
программалау. Ішкі циклдерді құрастыру (сандық массивтерді өңдеу, массив элементтерін 
өңдеу есептерінің мысалдары негізінде). Жолдық мәліметтер. Жолдық және жазбалар 
түрінде мәліметтерді өңдеу есептерін программалау. 
 
^ 3.5 Ішкі программалар (пайдаланушының) түрлері. Ішкі программаларды анықтау 
тәсілдері және оларды программа құрамында пайдалану. 
 
3.6 Сыртқы сақтауыш кұрылғыларын (файлдық шамаларды) және 
динамикалық жадыны пайдалану алгоритмдерін программалау. 
 
^ 3.7 Алгоритмдік тілдің стандартты модульдері. DOS, Graph, Оverley модульдері. 
Алгоритмдік тілдің графикалык мүмкіндіктерін пайдаланатын программалар кұрастыру. 
 
^ 3.8 Объектіге бағдарлы программалау туралы негізгі түсінік. Объектілер және 
олардың негізгі кағидалары. Объектілерді қүру және оларды пайдалану.

  Паскаль. Жолдық процедуралар мен функциялар (практикалық сабақ).

Опубликовал inust в 5 Март 2012 – 20:25Пікір жоқ  
Бұл мақала 2339 рет оқылды, 4 рет бүгін

Сейтқазиев Жанат, Жабыл облысы, Байқадам ауылы, Байқадам орта мектебі.

Сыныбы:____________ Күні:_____________ 
Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс. 
Сабақтың мақсаты: 
1. Білімділік: Оқушыларды бағдарламалық қамсыздандыру командалар жүйесімен таныстыру және оның қолданылуын үйрету. 
2. Дамыту: Оқушылардың ой-өрісін бағдарламалық қамсыщдандыру жүйесінің мәнін түсіндіре отырып дамыту. 
3. Тәрбиелік: Ұқыпты және тиянақты жұмыс істеуге тәрбиелеу.

Қойылатын талаптар: 
- білімі мен біліктілігіне: 
- икемділігіне:

Сабақтың типі: жаңа білім беру. 
Сабақтың түрі: дәстүрлі. 
Сабақтың әдісі: Түсіндіру және практика. 
Қажетті құрал-жабдықтар: компьютер, оқулық, жұмыс дәптері.

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі: 
1. Сәлемдесу. 
2. Оқушыларды түгелдеу. 
3. Оқушы назарын сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын сұрау: 
III. Жаңа сабақ түсіндіру.

Енді жолмен жұмыс істейтін ПАСКАЛЬ тілі функциялары мен процедураларын қарастырайық. Жолдық стандартты функциялар мен процедуралар Паскаль тілінде тљмендегі стандартты функциялар пайдаланылады: 
1. СHR(І) – I санына /кодына/ сѕйкес символды береді. Мысалы, СНR(1)=”!”, СНR(250)=’з’, СНR(255)=’ч’ жѕне т.с.с. 
2. ОRD(S) – S символының кодын береді. Мысалы, ORD(!)=1, ORD(з)=250, ОRD(ч)=255. 
4-мысал. Коды 1-ден 255-ке дейінгі сѕйкес символдарды шығаруға, А-дан 2-ке дейінгі латынның бас ѕріптерінің кодын анықтауға программа қђрайық.

Ргоgгаm ВК2; 
Vаr і, n : іnteger; 
s : сһаг; 
Веgіn 
Writeln(‘n-енгіз:’); Readln(x); 
Fоr і:=1 tо n do 
begin 
S:=chr(і); 
Write(s) 
еnd; 
Writeln; Writeln; 
For s:=’А’ tо ‘z’ dо 
bеgіn 
і:=оrd(s); 
Write(i, ‘ ‘); 
End; 
END.

Бұл программа бойынша, егер n-ге 255 мѕн берілсе, онда 1-нен бастап N-ге дейінгі барлық символдар шығады жѕне А-дан Z-ке дейінгі латынның баспа ѕріптерінің кодтары шығады.

3. СОРЏ(S,М,М) – жолының N-1 орындағы символынан бастап М символ бљліп алады. S жолдық айнымалы, N, М -бџтін сандар. Егер жолдың ђзындығынан артық болса, онда нѕтиже бос орын болады. 
4. CONCAT(S1,S2,Sn) – жолдарды реті бойынша жалғастырады. Мысалы, CONCAT(‘а’, `b’, ‘с’)=’аbс’. 
5. LENGTH(S) – S жолдық айнымалысының мѕніндегі символдар санын береді. Мысалы, LENGTH(‘АВСD’)=4, LENGTH(‘а’_f_М_D’)=7. 
6. PОS(S1,S2)-S1 – кіші жолы, S2 – жолының бљлігі болатынын немесе болмайтынын анықтайды. Бђл функциядан шыққан нѕтиже бџтін сан болады да, S1- мѕні S2- мѕніне сѕйкес келетін орынды кљрсететін санға тең болады. Егер нѕтиже нљлге тең болса, онда S1 жолы S2 жолының бљлігі бола алмайды. Мысалы, 
РОS(‘аb’, ‘аbсd’)=1, РОS(‘аb’, ‘аrrау’)=0.

Мысал. 100-ге дейінгі символдардан тђратын латын мѕтініндегі дауысты дыбыстардың санын анықтайтын программа қђрайық.

ргоgrаm daustydybystar; 
соnst c:=string; 
Vаr а:string[100]; 
і,k,n:іnteger; 
begin 
Writeln(‘text engiz’); 
readln(а); n:=0; 
For k:=1 tо length(а) do 
If pos(a[k] ,c )>0 then 
n:=n+1; 
Writeln(‘ dausty dybystar sany : ‘, n); 
Writeln 
ЕND.

7. UPCASE(СН) – латынның кіші ѕріптерін оған сѕйкес џлкен ѕріпке аударады. Мысалы, 
UPCASE(‘а’)=’А’, UPCASE(‘q’)=’Q’ UPCASE(‘b’)=’B’ UPCASE(‘C’)=’C’

Жолдық процедуралар

Процедура деп атау берілген, арнайы амалдарды орындайтын, љзінше тѕуелсіз программаны айтады. Процедура тақырыбынан жѕне оның денесінен тұрады.

Процедураны оның атауы арқылы шақырады. 
1. DЕLETE(S,М,N)-S-тің мѕнінің М-ші орнынан бастап N символды алып тастап нѕтижені S-ке жазады. 
2. INTERT(S1,S2,N) – S2-нің N позициясынан бастап S1 жолын S2 жолының арасына орналастырады да, нѕтижені S2-ге жазады. 
3. STR(І,S) – I санын жолға айналдырады да, S-айнымалысына орналастырады. 
4.VAL(S,I,cod) – сандық S жолын бџтін немесе нақты санға аударады да, нѕтижені І-ге жазадыг cod-бџтін типтегі сан. Егер cod=0, онда аударылғаны дџрыс, соd=0 қате, оның мѕні І-ші қате кеткен орынды кљрсететін санға тең.

Енді мысалдар қарастырайық. 
Мысал. N натурал саны берілген. N санының жазылуынан 0 мен 5 цифрларын алып тастап, қалған цифрлардың орнын љзгертпей жазатын программа құу қажет. Мысалы, 5090105060 санынан 916 саны алынуы тиіс.

рrоgrат сор; 
const n=15; 
vаг s:string[n]; 
і:іnteger; a,k:сhаг; 
begin 
а:=’0′; k:=’5′; 
readln(s); 
for і:=1 to n do 
if сору(s,і,1)=а then delete(s,і,1); 
fоr і:=1 to n do 
іf сору(s,i,1)=k then delete(s,і,1); 
writeln(s) 
end.

Сұрақтар: 
1. Бір жолға қанша сивмол жазуға болады? 
2. Жолдық айнымалы жѕне тђрақтыларға қандай амалдар қолданылады? 
3. Қандай жолдық функциялар бар? Олардың міндеттері қандай? 
4. Қандай жолдық процедуралар бар? Олардың міндеттері қандай?