Азаматтық қорғаныс құрамалары

Азаматтық Қорғаныс (АҚ) — мемлекеттік қорғаныс шаралары жүйесінің құрамдас бөлігі. Міндеттері: жергілікті халық пен халық шаруашылығын жау шабуылынан, жаппай қыру қаруынан, табиғат апаттарынан т.б. төтенше  жағдайлардан қорғау және қорғану шараларын  үйрету; су тасқыны, сел, жер сілкінісі, өрт болған аймақтарда құтқару жұмыстарын жүргізу; халыққа жау шабуылының немесе табиғат апатының қаупі туралы алдын-ала хабарлау,т.б. азаматтық қорғаныс бейбіт кезеңде және соғыс уақытында мынадай шараларды жүзеге асырады: жаппай қыру қаруынан сақтану үшін арнайы қорғаныс жайлары салынып, жеке бас қорғаныс жабдықтары дайындалады, ірі қалалар тұрғындары қауіпсіз жерге көшіріліп, оларға қорғану тәсілдері үйретіледі, ықтимал қауіп туралы халыққа егжей-тегжейлі түсіндіріледі, соғыс кезінде өндіріс орындары мен мекемелерде жұмыс тоқтамау үшін әртүрлі ұйымдастыру және инженер-техникалық шаралар жүргізіледі, нақты өндіріс орындары қорғалады, математика-техника құралдар, электр энергиясын шығару көздері, газбен, сумен қамтамасыз ету қорлары жасалады; қираған шаруашылықтарды қалпына келтіруге қажетті қосалқы жабдықтар жинастырылады, арнайы азаматтық қорғаныс топтары құрылады т.б. Қазақстан Республикасында азаматтық қорғаныс барлық жерде аймақтық-өндірістік принциппен ұйымдастырылған. Оны Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі мемлекеттік комитетінің төрағасы тікелей басқарады. Комитеттің облыстық, қалалық және аудандық бөлімдері бар. Жергілікті жерлерде мекеме, ұйым, оқу орындары, өнеркәсіп басшылары және азаматтық қорғаныс шараларын өткізуге жауапты болып табылады.

Азаматтық қорғаныс құрамалары — азаматтық қорғаныс бастықтары жұмысшылар, қызметшілер  және басқа тұрғындар есебінен жасақтайтын  жалпы және арнайы мақсаттағы жасақтар, топтар, буындар мен бригадалар. Азаматтық қорғаныс құрамалары әскери емес және корғаныс шараларын жүргізуге, құтқару, талқандалған ошақтарды жедел калпына келтіру, және аппаттар мен күтпеген қатерлердің зардаптарын жоюға арналады. Талқандалған ошақтардағы құтқару мен оларға алғашқы медициналық көмек көрсету шараларын жүргізеді. Құрама командирі бөлімшені тікелей немесе штаб арқылы басқарады. Қарсыластың шабуыл каупі төнгенде және азаматтық қорғаныс сигналы бойынша құрама ұрысқа дайындық қалпына келтіріледі.[1]

Азаматтық қорғаныс және төтенше жағдайлар қызметтері - Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен құрылатын, әкімдер, орталық және жергілікті атқарушы органдар, ұйымдар құратын республикалық, облыстық, аудандық, қалалық Азаматтық қорғаныс пен төтенше жағдайлар қызметтері;

Азаматтық қорғаныс күштері - Азаматтық қорғаныстың әскери бөлімдері, аумақтық, объектілік құрамалар, Азаматтық қорғаныс пен төтенше жағдайлар қызметтерінің құрамалары, мемлекеттік өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің жедел-құтқару отрядтары;

Азаматтық қорғаныс құрамалары - облыстарда, қалаларда, аудандарда, орталық және жергілікті атқарушы органдарда, ұйымдарда құрылатын аумақтық және объектілік құрамалар, Азаматтық қорғаныс пен төтенше жағдайлар қызметтерінің құрамалары;

Азаматтық қорғаныс саласындағы уәкілетті орган (бұдан  әрі - уәкілетті орган) - Азаматтық қорғаныс саласындағы мемлекеттік реттеу мен бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

Азаматтық қорғаныстың  басқару органдары - бейбіт уақытта  және соғыс уақытында Азаматтық  қорғаныс іс-шараларына басшылық жасайтын және олардың орындалуын қамтамасыз ететін Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдары, ұйымдар;

"Баршаңыздың назарыңызға!" дабылы - Азаматтық қорғаныстың дабылдамалармен  және басқа да дабыл беру  құралдарымен берілетін бірыңғай  дабылы. Осы дабыл бойынша халық теледидарларды, радионы және басқа да ақпарат қабылдау құралдарын іске қосып қоюға, беріліп жатқан ақпаратты мұқият тыңдап, іс-әрекет тәртібі мен жүріс-тұрыс ережелері жөніндегі талаптарды орындауға міндетті;

жедел-құтқару отрядтары - жол қатынасы қиын аудандарда және аса күрделі объектілерде іздеу-құтқару жұмыстарын жүргізуге арналған республикалық, облыстық, қалалық, аудандық ұйымдар;

қорғану құрылыстарының қоры - өндірістік персонал мен халықты  осы заманғы зақымдау құралдарынан, сондай-ақ табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде арнайы қорғауға арналған қолда бар барлық инженерлік құрылыстардың жиынтығы;

шаруашылық жүргізу  объектілері - өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы  өндірісінің және қоғам қызметінің басқа да салаларының мүдделері үшін пайдаланылатын үйлер, ғимараттар және басқа да құрылыстар;

эвакуациялық органдар - халықты, материалдық құндылықтарды  қауіпсіз аймаққа эвакуациялау, оларды орналастыруды, өндірістік қызметті және тыныс-тіршілікті қамтамасыз етуді  ұйымдастыру үшін орталық және жергілікті атқарушы органдар, ұйымдар құратын эвакуациялық және эвакуациялық-қабылдау комиссиялары. Қызылорда аграрлық техникалық колледжі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 8 мамырдағы №814 қаулысымен облыстағы 3 колледжді — ауылшаруашылық, политехникалық және темір жол көлігі колледждерін біріктіру арқылы қайта құрылды. Бүгінгі таңда колледж күндізгі бөлімінде 2063 және сырттай оқу бөлімінде 1750 оқушылары бар еліміздің көп салалы ірі оқу орны болып табылады. Мұндай көп салалы колледжді ұйымдастырудың артықшылығы мен кемшіліктері болады. Артықшылығы еңбек рыногына қажетті қосымша мамандықтарды ашуға мүмкіндіктері бар екенін, ал кемшіліктері ретінде оқу орнының материалдық-техникалық базасының шектеулі екендігін айтуға ...

Экологиялық қауіпсіздік.

Қазақстанның көптеген аймақтары экологиялық дағдарысқа ұшыраған мемлекет.Ұлттық қауіпсіздіктің міндеті елдің дербестікті аумақтық тұтастықты халықтың өмірін  қорғауды кепілді түрде қамтамасыз етуболып табылады.Бүл тұрғыдан келгенде  ұлттық қауіпсіздік  мемлекеттің  өмір сүруін қамтамасыз  ететін жүйе түрінде  табылады.Ұлттық қауіпсіздік болмаған жерде  мемлекеттің өзіде жоқ. 

Еліміздің экологиялық  қауіпсіздігінің  тұжырымдамасы  мемлекеттің  маңызды механизмдерінің  бірі болып табылады.Өйткені Қазақстан Республикасының  экологиялық қауіпсіздігі экологиылық  жағдайдың әрі қарай  нашарлауының  алдын алу үшін  экологиялық саясатты жасап ,оны іске асыруды ,сондай-ақ болашаққа  ұзақ мерзімді  экологиялық тұрақты  әлеуметтік –экологиялық дамудың негізін қалауды  қажет етеді.Қазақстан Республикасының  «Ұлттық қауіпсіздігі туралы»заңында экологиялық қауіпсіздіктің тұжырымдамасы нақты келтірілген. 

Экологиялық қауіпсіздік-жеке адамның ,қоғам мен мемлекеттіңі  өмірлік маңызды  мүдделері мен  құқықтарының  қоршаған ортаға антропогендік  және әсерлер салдарынан туындайтын  қауіп-қатерден  қорғалуының  жай-күйі. 

Экологиялық қауіпсіздік  кең ауқымды міндет  болып табылады және адамзат  қауіпсізідігі санатына кіреді.Осы уақытқа дейін ғалымдар  және саясаткерлер   адамзаттың тіршілік етуінің  негізгі жағдайы әскери қауіп-қатердің алдын-алу деп есептеп  келсе,ал қазір  экологиялық сауықтыру мәселелер мәнділігі мен маңыздылығы жағынан  бірінші орынға  шығып отыр.Экологиялық қауіпсіздік қоршаған ортаны   қорғаудың негізгі  қағидасы болып табылады. 

Экологиялық қауіпсіздік  ұлттық қауіпсіздіктің негізгі құрамдас бөлігі.Ол мемлекеттің және оның органдарының   қоғам мен мемлекеттің  жалпы  қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы  қызметтерінің айрылмас бөлігі болуы  керек. 

Тұлғаның қоғамның ,мемлекетттің экологиялық қауіптері –тұлғаның,қоғамның ,мемлекеттің ,қоғам мен табиғаттың  ара қатынасыбарысындағы маңызды мүдделерін  мына қатерден қорғау жағдайы: 

1)табиғи обьектілер  тарапынан табиғи жағдайы   ластанудың салдарынан  мыналардың  нәтижесінде бұзылған; 

— антропогендік  қызметтің  (аврия болған кезде,ұзақ уақыт бойы  шаруашылық,қорғану  әскери  және басқа да  қызметтерді  жүзеге асырған кезде); 

— алдын ала қалап (экологиялық диверсия жолымен,экологиялық  агрессия жолымен); 

— табиғи апаттар. 

2)табиғи обьектілерді жою,бүлдіру,азайтудың салдарынан табиғи ресурстармен  қамтамасыз етілмеудің немесе  табиғи ресурстарды Қазақстан Республикасын тыс жерге әрекет етудің  нәтижесінде. 

Экологиялық қауіпсіздік  анықталмаған сипатта ,ол экожүйенің  тұрақтылығы жөніндегі білімдердің  толық еместігінен  және оның бұзылу нәтижелерінен  көрінеді.Экологиялық қауіпсіздікпен ұтымды қамтамасыз етілсе де, қоғам мен табиғат  арасындағы  толық гармонияға жету мүмкін емес.Өйткені  әлеуметтік –экологиялық  қиын жағдайлардың  болжанбаған түрлері пайда болады.Экологиялық қауіпсіздікті бақылау қиын жағдайлардың  алдын-алу үшін ғана емес,сонымен қатар оны  оларды басқару ,реттеу үшін де керек. 

Қисынсыз экологиялық  жағдай  елдегі экономикалық кризисті  тереңдете түседі,экологиялық жағдайларға қатысты тиімді  шаралар қолданбау,халықтың денсаулығына  зиян келтірумен қоса  әлеуметтік конфликтілер  қаупін туғызады және шаруашылықтың  дамуына бағытталған бірқатар  маңызды мәселелерді  тоқтатады.Сондықтан әлеуметтік қауіпсіздік  ұлттық қауіпсіздіктің негізгі компоненттернің бірі болып табылады және елдің мүддесін  және артықшылықтарын  халықаралық интеграциялық  процестерде  қорғалудың маңызды  аспектілері  болып табылады.Табиғи қорғау қызметі заң шығару ,атқару,сот биліктерінің  негізгіфункцияларының  бірі болуы керек. 

Экологиялық қауіптіліктің  негізгі факторлары  мыналар болып  табылады: 

1)адамдардың жас  ұзақтығының төмендеуі; 

2)ерекше экологиялық  жағдайдағы аумақтардың  артуы; 

3)радиоактивті ластанған   аумақтардың ұлғаюы; 

4) техногендік қауіп-қатердің өсуі; 

5)сулардың сапасының  нашарлауы; 

6)әуе  бассейінінің  ластануы. 

Осы аталмыш жағдайлардың  барлығы ескеріле отырып ,Қазақстан  Республикасының  экологиялық қауіпсіздігінің  тұжырымдамасы жасалған. Онда негізінен  ішкі және сыртқы саясат,құқықтық механнизмдер  қоршаған ортаны қорғауға  және қамтамасыз етуге, табиғи апаттардың және өнеркәсіптік авариялардың алдын алуға  керекті қызметтердің  бағыттары көрсетілген. 

Жалпы экологиялық  қауіпсіздік мәселелері мыналарға  негізделеді;адамзат пен табиғаттың  өзара байланысын мойындауға ;қоғам мен табиғаттың арақатынасы кезінде әлеуметтік-экономикалық  механизмді құру  міндеттілігін түсіну;табиғи обьектілер үшін  экологиялық сиымды  және қауіпсіз технологиялар  мен  техникалардың  ғана керектігін ұғыну.Қазақстан Республикасының «Ұлттық қауіпсіздігі туралы» заңының 21-бабында экологиялық қауіпсіздікті  қамтамасыз ету үшін тиісті мемлекеттік органдардың,меншік нысандарына  қарамастан ұйымдардың, лауазымды адамдар  мен азаматтардың  төмендегідей міндеттері көрсетілген: 

1) қоршаған ортаны  қорғау ,табиғи ресурстарды ұтымды  пайдалану  және қорғау; 

2)Қазақстанға экологиялық  жағынан  қауіпті технологиялардың  заттар мен материалдардың бақылаусыз  әкелінуіне  жол бермеу; 

3)ел аумағының  радиоактивті, химиялық ластануына, бактериалогиялық  заралануына  жол бермеу; 

4)экологиялық жағынан  қауіпті  және жетілдірілмеген   технологиялардың  қолданылу ауқымын  қысқарту; 

5)шаруашылық және  өзге де қызметтің келеңсіз  экологиялық  зардабтарын жою  болып табылады. 

Бүгінде  басқа да әлеуметтік –экономикалық шұғыл мәселелердің шешілуіне  кедергі болып отырған  көкейтесті мәселелерді  жедел шешу қажеттілігі ,жақын арадағы  экологиялық қауіпсіздік саясатын  анықтап тұрады.Бұл жөніндегі іс-шараларды қолданбау адамдардың денсаулығына зиян келтірумен қатар ,Қазақстан Республикасының  экономикасына орны толмайтын  шығын әкеліп ,шаруашылықтың бірқатар маңызды бағыттарының  экологиялық тежелу қаупі  болуына мүмкіндік тудырады. Сондықтан экологиялық қауіпсіздік  Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік жүйесінің құрамды бөлігі болып табылады,сондай-ақ  Қазақстан Республикасының халықаралық қауіпсіздік жүйесіне  қатысуының маңызды бөлігі болып табылады.Қоршаған ортаның сапасының төмендеуі, ірі-техногенді апаттардың салдары климат  пен табиғи  ортаның глобальдық  өзгеріске ұшырауы  Қазақстан Республикасының тұрғындарының –денсаулығының нашарлауына ,экономикалық шығындарға  және табиғаттың құруына  әкеліп соғады.Экологиялық қауіп еліміздің тұрақты  әлеуметтік-экономикалық дамуына кедергі жасап отыр. 

Еліміздің басқару  жүйесінің кез-келген  саласындағы  қазіргі жағдайды,ол экономика ,экология,әлеуметтік қатынастар,ғылым өндіріс,әскер,құқық  және т.б. -дағдарыс деп айтылады.Сондықтан  алдымен дағдарыстан  шығып,жағдайды қалыпқа келтіру керек.Бірақ, бұл бүгіннің өзінде  тұрақты даму дегеннің  қажеттілігін және оған жету жолдарын жоққа шығармайды. 

Мақсат-экологиялық  қауіпсіз даму стратегиясы –дамудың мынандай кезеңдерінің болуын  көздейді,олар:нормаға  түсіру,бұзылған аймақтардың реабилитациясы,табиғи және әлеуметтік  жүйелерге ықпал ету,тұрақтандыру.Бірақ осы кезеңдерде  келесі кезеңдерге  жылдам өту үшін  экологиялық тұрақты даму  механизмдерінің негізгі алғы шарттарын қалап алу қажет болады.Күні бүгінге дейін жалпы қауіпсіздік,әсіресе экологиялық қауіпсіздік  арнайы ұйымдардың  мемлекеттік мекемелердің  ісі болып табылады деген қате пікір бар.