Жергілікті иммунитет. Кілегейлі қабықпен, өкпемен,терімен ассоцияланған лимфоидты тіндер

n:justify">Лимфоидты фолликулалар(немесе пейер табақшалары)-аш ішекте орналасқан.Олар В-лимфоциттердің иммуногенезін(барлық жасушалардың  50-70% түзіледі)қолдайды және онда антидене –иммуноглобулиндер А мен Е түзіледі.

 

 

Иоффи пен Куртис (Yoffey, Courtice, 1970)  лимфоиды тін мен қанайналым жүйесін бір системаға кіргізді.

Лимфоидтық жүйенің функциональдық клеткаларын лимфоцит,макрофаг,антигенге қарсы клеткалар мен кейбір жағдайда эпителий клеткасы құрайды.Бұл клеткалар диффуздық түзілісте немесе ерекше мүшелерде кездеседі.

Лимфоиды мүше біріншілікті(орталық)  немесе екіншілікті мүшеге жатады.Біріншілікті лимфоиды тін-бұл қызыл сүйек кемігі және тимус.Комлекстің функциональдық қызметі-қанайналым(миелопоэз) және  иммундық жүйенің арнайы клеткасын түзейді(лимфопоэз).Мүшелер мен тіндерде лимфоидтық түзілу байқалады,бұл лимфопоэзда жүзеге асады(тимус,лимфатикалық сақина,ішектің лимфоидық тіні) және <<аралас>> түзілу,бұл жерде лимфа мен бірге миелопоэз көрсетілед(cүйек кемігі,көкбауыр).Біріншілікті  лимфоидты мүше лимфоциттердің даму орны болып табылады.Бұл жерде лимфоциттер бағаналы клеткалардан дифференцияланады.көбейеді және функционалдық клеткалар пісіп жетіледі.Құстарда В-клетканың түзілуі фибрициттік қалташада жүреді(сумка),содан кейін барып лимфоциттер лимфоидтық тінді орнатады,яғни бұл жерде иммундық жауап жүзеге асады.Сүйек кемігінің бағаналы жасушалары біріншілікті лимфоидтық мүшеде дифференцияланады ,иммунокомпонентті Т- және В-лимфоцит,содан кейін барып екіншілікті лимфоидты мүшені орналастырады.

Лимфоидты тін кілегейлі  ассоцияланған,қорғаныштық қызметі IgA негізделген немесе қысқаша түрде  немесе  басқашаMALT ( mucosal-associated lymphoid tissue ). Лимфатиалық сақинаорганизге түскен  бөтен заттарды фильтрлеп,керек жағдайларда оларға жауап та қайтарады. Көкбауыр қаннаң цитологиялық құрамын бақылайды,ал лимфоидтық тін  кілегейлі қабықта мүшеде диффузды жайылған,өзімен инфекцияға қарсы барьерлік қызмет көрсетеді,қорғананыштық  қызметі IgA секрециясына байланысты.Біріншілікті және екіншілікті лимфоидты мүшелердің және басқа тіндердіңм  бірігіп жұмыс жасауы  рецикулацияланған лимфоциттердің көмегімен жүзеге асады.

Антигенге қарсы иммундық жауап ,ағзаға  кілегейлі қабақ арқылы түскен,яғни басталады лецкоциттерді қайта өндеу арқылы,ең бастысы пейер табақшасында жүзеге асады.

Әртүрлі лимфоидтық ағза әртүрлі организмдік жүйелерді қорғайды:көкбауыр антигенге жауап береді, циркулациялық қанда,лимфотикалық сақина антигенге жауап береді,лимфатикалық қантамыр арқылы келіп түскен;лимфоидты тіннің кілегейлі қабаты кілегейлі қабатты сақтайды.

Кілегейлі қабақтың мукозды эпителии қабаты  эпителилі клеткамен тығыз байланыста,ол ішектің пейер табақшасында орналасқан,аппендикстің лимфоиды фолликулалары,жоғарғы тыныс жолдарының және брохтың лимфоиды фолликулалары,зәр шығару мүшесі,яғни бұл лимфоидты жиналу  мукозды ассоцияланған  тін  атауын алды.Лимфоиды тіндерде, ассоцияланған кілегейлі қабықпен ,антиген ағзаға кілегейлі қабақ арқылы кіргенде организмдегі арнайы  иммунитет жауап береді. Мукозды ассоцияланған лимфоиды тінде активтелген В-лимфоциттердің дифференцировкасы клетканың плазмасында жүзеге асады.

 

 

 

 

 

Иммундық жүйенің  перифериялық ағзасы  мукозды –ассоцияланған лимфоиды тінде келесілер жүзеге асады:

• Антигенді тану;
• Т және В лимфоциттердің  антигенге тіуелді пролиферациясы мен дифференцировкасы;
• Т және В лимфоциттердің активтелуі;
• Цитокиндердің өндірілуі;
• Арнайы антиденелердің өндірілуі-иммуноглобулиндер;

Осы кілегейлі қабақтың ауруы ретінде Фарингитті айтуға болады.

Фарингит-кілегейлі қабақтағы жұтқыншақтың қабынуы,кейбір жағдайда лимфоиды тіннің зақымдануы;

Фарингиттің және сау тамақтың фотосы

Фарингиттің себептері:

Ең басты себептерінің бірі бұл тамаққа ең алдымен салқын ауаның тыныс алғанда кіруі,кейбір жағдайда химиялық элементтермен ластанған ауа,сонымен қоса темекі шегу мен арақ-шараптарды қолданудан да пайда болады.Бұнымен қоса кәдімгі инфекциялар бірге жүреді<<стрептокок,стафилакок,пневмакок>>,вирусты инфекция<< аденовирустар,грипп,парагрипп>>,санырауқұлақты<<кандидоз>>.Кейбір жағдайларда фарингит  инфекцияның асқынған түріне өтуі мүмкін (синусит, ринит, кариес)

Фарингиттің  белгілері:

  Жедел және созылмалы түрде болуы мүмкін.Жедел түрі кілегейлі қабыққа сыртқы орта факторының теріс әсер еткенде дамиды,бұл қайтымдылығымен ерекшеленеді.Созылмалы түрі  жедел фарингиттің емдемеу салдарынан болады немесе  тамақтың кілегейлі қабақтының тітіркенуі(мысалы темекі шегу және де кәсібіндегі тигізетін зиянды заттар салдары).

Жедел түрінде  фарингит тамақтың ауруымен,құрғақ жөтел мен ірің мен жастың бөлінділері негізгі белгілері болып келеді.Егер фарингит аурудың жалпы аурудың белгілерімен байқалса ,мысалы түшкіру,бас ауру,температураның көтерілуі.Фарингиттің жеке өзі салқын ауамен  дем алғанда,болмаса салқын немесе өте ыстық тағам жегенде,газбен шаңға тітіркену байқалады.Бұдан басқа құрғақ  жөтел мазалауы мүмкін.Егер тамақты қарайтын болсақ ол жерден  жұтқыншақтың кілегейлі қабатының  қабынуын,қызару байқауға болады. 

Созылмалы фарингитте  жеделге қарағанда белгілері айқын емес.Бұл фазада жеделдегідей белгілері бірдей.Бірақ құрғақ жөтел мазалап,тамақта құрғақтылық сезіледі.

Фарингитті емдеу жолдары:

Фарингитті емдеу кезінде  ең алдымен ауруды асқындыратын факторларды жою керек.Егер бұл инфекциялық фактор болса дәрілер қабылдау керек,яғни сол арқылы (бактерияға қарсы,саңырауқұлаққа қарсы,вирусқа қарсы дәрілер қабылдау керек) организмнен шығарылады .Тағы да симптомдық дәрілер бар(дәріні  ментолмен бірге жұту,антисептиктер,антисептикалық спреилар) .Егер фарингиттің себептері тітіркендіретін газ немесе шаң тозаң болса жұмыс орнын немесе зиянды әдеттен арылу керек. Барлық емдерді тек дәрігердің тағайындауында ғана қолдану керек.

ҚОРЫТЫНДЫ:

Жалпы алғанда иммунитет ад ам ағзасы үшін маңызды процесс болып табылады.Ағзаны қорғап,қорғаныштық қызметпен қамтамасыз етеді.Иммунитеттің өзі иммундық жүйелермен байланысқан.Лимфоиды тіндер ағзаның ішкі ортасын сақтап тұрады,басқа бөтен денелерге жауап та қайтара алады.