Чума

  
 
 
 
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтикалық академия.  
 
  кафедра:  
СӨЖ  
 
Тақырыбы:  

 

Орындаған: Баймбетова Қ

Тобы: 501 Кдс

Қабылдаған:

Оба(лат. pestіs – кенеттен басып кіру) – аса қауіпті зоонозды табиғи ошақты карантиндік, конвенциялық трансмиссивті  жұқпалы ауру.

Қызба, ауру түрдегі интоксикация, сепсис, лимфа  жүйесі мен ішкі мүшелердің зақымдалуы, асперациялық механизмде пневмония  белгілерімен сипаталады.

Оба ертеден  белгілі ауру, «Чума» атауы арабтың  « тұмба» – бұршақ деген сөзінен  алынған.

Табиғатта түрлі кемірушілер арқылы таралады. Адамдарға кемірушілерден, не бүргелерден жұғады. Ауру қоздырғышы таяқша тәрізді бактерияларды 1894 жылы бір-біріне байланыссыз жапон микробиологі С.Китазато (1853 – 1931) мен француз бактериологы А.Йерсен (1863 – 1943) (адамнан; 1897 жылы егеуқұйрықтан) тапқан. Оба таяқшасы (Yersіnіa pestіs) пішіні жұмыртқа тәрізді, ұсақ, қозғалмайды, талшықтары болмайды, спора түзбейді, анилинді бояғыш заттармен тез боялады. Кемірушілер денесінде 4 – 5 ай, бүргелерде 1 жылға дейін тіршілік етеді. Жұғу жолдарына қарай обаның бірнеше түрі бар. Мысалы, ауалы-тамшылы жолмен жұққанда өкпе обасы; тағам арқылы – ішек обасы; жанасу арқылы (мал сойғанда, терісін сыпырғанда, т.б.) не трансмиссивтік (бүрге шаққанда) жолмен жұққанда тері-бубон обасы, сирек септик. түрлері дамиды.

Оба  ауруының  қоздырғышы Yersinia pestis – 1,5-0,7 ммк қысқы,  жылжымайтын грамтеріс таяқша, кеиіргіштердің ауру таратушы екендігін дәлелдеген.

Экзо  және эндотоксин бөліп шығарады. Температура 22С градуста 4 ай, 100С градуста 1 минут  сақталады. Тағам су  мен заттардың  бетінде – 3 ай, іріңде – 40 күн канда, қақырықта – 1  ай  сақталады. Жогары температура, дезенфекциялық  препараттардың  әсерінен тез өледі.

 

 

 

 

Денеге  енген  қоздырғыштар лимфа жүйесі арқылы  таралып, лимфа түйіндерінде көбейеді, геморрагиялық қабыну тудырады-бұршақ (бубон) пайда болады.

Қоздырғыштар  алғашықы  ағашқы бубондардын жаңа лимфа бездеріне таралып –  екінші (бубон)  түйіндері пайда  болады.

 қорғаныс қабілеті нашар болса қанмен түрлі мүшелерде таралып екіншілік іріңді ошақтар пайда болады-  септикопиемия.

Өкпеге  таралса – екіншілік өкпе ошағынан қоздырғыштар ауа тамшы жолымен  тез таралады.

Егер  қоздырғыштар  тыныс алу жүйесі арқылы түссе – алғашқы өкпелік  оба ошағы пайда болып тез  арада септикалық формаға айналады.

• Жасырын кезеңі:  бірнеше сағаттан – 6  тәулікке дейін.
• Түйін формасының белгілері қатты ісінген лимфа бещдері ьірігіп, өте ауыртпалы болады,  ауруды басу үшін  науқас  аяқтарын бүгіп, қолын котеріп тірады. Түйін 8-12 күннен кейін  жарылады. Жасыл-сары түсті  қою ірің ағады жоғары  температура 39-40С, қалтырау бас ауру,  әлсіздік , галлюцинация.  Ауыр формада қан құсу нәжісте, зәрде, қақырықта қан пайда болады.
• Септикалық форма бірдестен  басталады

Ауыр  интоксикация менингоэнцефалит жүре қантамыр  жүйесінің  зақымдалуы 1-3  күнде  өлімге соқтырады.

• Обаның  негізгі инфекция  көзі кеміргіштер, өкпелік формада – науқас адам, үй жануарларынан – түйе мысық.
• Табиғи ошақтан негізгі таратушылар: сарышұнақ, сұртышқан, құмтышқан  тарбаған және қоян тәрізділер.
• Синантропты антрапургиялық ошақтар: сұр және қара атшалмандар.
• Берілу механизімдері:
• Трансмесивті
• Контактты
• Аэрогенті
• Алиментарлы

 

Алдын алу шаралары;