Электронды маркетинг

Және соңғы критерий: экономикалық сандар болып табылады. Өнімнің тиісті салдарына қарай оның құндылығы өседі, егер сол өнімді көп мөлшерде пайдаланушылар мен мекемелер пайдаланса.

Өнім өндіруші, маркетингтік стратегияға байланысты өзінің өнімін өзгерте алады, оны келесі бір категориядан басқа категорияға басқа категорияға ауыстыра алады. Мысалы: электронды өнімді шектеусіз уақыт пайдалану, ал мұны өнім өндіруші уақыт мөлшерінше пайдалануға және оның пайдалану мерзімін қысқарта алады.

Электронды өнім сапасының  ақаулықтары. Нарықтағы тиімділік көбінесе қолдағы тауар туралы және қызмет көрсету жайындағы ақпараттың келіп түсуіне байланысты. Мысалы, егер тауардың сапасы туралы ақпарат болмаса, сатып алушы оны сатып алмайды . Атап өткендей, электронды нарықта ақпарат қанағаттанарлық және қол жеткізуге қолайлы, мұндай нарықтың тиімділігі тауардың сапасы және қызмет көрсету жоғары белгісіздікпен шектеледі. Сандық өнімдердің сапасын тек иеленгеннен кейін ғана көруге болады, ал көптеген тауарлар туралы ақпарат иеленушілерге бір рет ұсынылады. Бұл жағдай өнім өндірушілерді өздерінің өнімдерінің сапасы қандай екенін стаып алушыларға жеткізеді, ал сатып алушы өзінің сатып алған тауарларын ойланып алады.

Нарық құлдырауынан қалай құтылуға болады, егер тауар сапасы белгісіз болса? Электронды нарықта сатушының абыройы критерийдің төменгі сапасы себебі, сатушы нарықта ұзақ уақыт бойы жұмыс жасамайды. Сатып алушы тауардың бар екенін білмеуі мүмкін, оның талаптарын қанағаттандыратындай және соған қарамастан жоғары төлем төлеуге дайын емес, себебі ол оның сапасына сенімді емес. Нәтижесінде нарықта төмен бағадағы сапасыз, өнімдерді сатып отырған сатушы жеңіледі. Сатып алушы сапаның белгісіздігінен оның құнын төмен бағада төлеуге әзір, нәтижесінде көңіліне ұнаған сапасы төмен тауарға қол жеткізеді. Бұл құбылыс «лимон ақаулықтары» деп аталады. Яғни, сапасыз төмен тауарлардан нарыққа сапалы өнімдер шығарады. Мұндай тиімділікті нарық сақтандыруында суреттеуге болады.

«Лимон ақаулықтары» ассимитриялық ақпарат болғандықтан, оны былай шешуге болады: тауар сапасы жайындағы ақпаратты сатып алушыға ұсыну қажет. Бұл ақпаратты былай беруге болады :

• таратылатын ақпараттық бюллетень арқылы
• өнімнің сертификаты және сапа стандартының құрылуы арқылы
• үшінші жақтың ойы арқылы, яғни тауар туралы ақпаратберіп оларды салыстырып отырады

Сандық өнімдердің кейбір сапасының анықталмауы желілік тауарлардың таралуына және қазіргі кезеңнің пайдаланушыларына немесе тегін пайдаланушыларға байланысты.

 Тегін өнімнің тағы  бір мақсаты бар. Айта кетерліктей  ол сигнал сапасының қызметін  атқарады және басқа өнімдерді алуға, яғни компанияға пайда түсіруге көмектеседі. Олар басқа компаниялар үшін бәсеклестік көтереді, сол нарыққа шығу үшін бақталастыққа түседі. Бұны біз яғни бос капитал салымдары кеткен шығындардың орны толтырылмағанда, нарыққа басқа бақталастардан құтқару үшін алынады.

Интернет желісіндегі  жаңа тауарлардың стратегиялық дамуы. Көптеген Интернет-компаниялары ең ұтымды өнімдердің қарамағында құрылды (Netscape, Yahoo!). Жаңа электронды өнімдердің стратегиялық құрылуына мыналар қатысты :

1. Принципті жаңалық. Мысалы, модем, интернеттегі сауда агенттері, іздеу серверлері. Бұл қауіпті стратегия, бірақ ұтымды кезде ең көп пайда әкеледі. Ең маңыздысы, өнім өндірушіге бұның барлығы пайдаланушыға түсіндіруі қажет. Олар бұған көнеді, әрине егер бұдан келетін пайданың бар екеніне көздері жетсе.
2. Жаңа тауарлы тізбек. Microsoft, Internet Explorer шығарған жаңа Интернет тауарлардың тізбегін шығарды. Бұл айтарлықтай жаңалық болған жоқ, себебі Netscape нарыққа бірінші шықты.
3. Тауарлы тізбектің кеңейтілуі. Мысал болып, Интернет – версия газеті болып табылады, интернет желісіндегі банкттік қызмет.
4. Бар тауарлардың жетілуі және олардың орын алмасуы.Yahoo! іздеу анықтамасы ретінде құрылған, ал енді көп қызмет көрсете алатын портал. Мұндай жағдайда компания өздерінің тауарларын орын алматырады және AOL.com мен бәсекелестікке түсті.
5. Арзан тауарлар – еліктеу. Мысалы : көптеген Интернет – провайдерлерінің төлемдері интернетті пайдаланғанға келіп түседі, America Online мен ұтымды бақталасу үшін, қызмет көрсеткені үшін сағат сайын төлем алып отырады. Кейінірек бұл компания да белгіленген төлем қолдана бастады.

 

Электронды  нарықтағы қызмет. Электронды нарық саласындағы қызмет төлемі, тауар сатылуына қарағанда күрделі іс болып көрінеді. Қызмет деген пайдалануына шектеу қоятын өзіндік мінездемеге ие.

Бұл сезгіштіксіз(көруге немесе иемделгенше оның қызметін білуге мүмкіндік жоқ), сақталмайтын (қызметтің  туындауына немесе артық болуына мүмкіндік жоқ), қайнар көзден бөлінбеу (қызметті тек өнім өндірушіден алуға болады) және сапаның тұрақсыздығы (сол өндірушінің тек сапасы жағынан айырмашылығы бар). Бірақ та ақпараттық технологиялар ең негізгісі 4 мінездемелік негізге ие болады.(1.1 кестесі)

 

Қызмет мінездемесі	Технологиялық шешімдер	Мысал
Сезгіштіксіз	Интернет сатып алушыларға ұсынылып отырған тауарды және қызметті салыстыруға мүмкіндік береді, «баға-сапа»  критерий бойынша пайдаланушылардың  көңілің толық қанағаттандыру	Компаниялардың өзіндік шешімдерін шешуге таңдап алынған программа
Сақталынбайтын	Ақпарат сандық форматта сақталуы мүмкін	Радиостанциялар тыңдарман  сұранысына сәйкес өз программаларын сандық форматта жазып, жеткізе алады. Priceline.com самолеттардағы бос орындар туралы ақпаратты сақтап, оны арзанырақ бағамен билет іздеген клиенттерге сатады
Қайнар көзден ажырамау	Жылжымас мүліктердің  сатылуға қойылған виртуальды көріністері	Сауда саттық жасау үшін енді агазинге бару қажет емес, енді бұл қызметтерді Интернет желісі арқылы алуға болады
Сапа тұрақсыздығы	МБ және стандартты процедуралар қызмет сапасының вариатты кішірейуіне  көмек береді	Amazon, Dell және басқа  компаниялар өз қызметтерінің сапасын стандарттау үшін электронды поштаны пайдалынады

 

1.2кестесі. Ақпараттық технологияның қызметтердің құрылымына әсері.

 

Электронды  поштадағы жарнама. Интернет – жарнама яғни ең танымал жарнама болып, электронды пошта болып табылады. Электронды пошта ақпаратты пайдаланушыларға жаңа тауар немесе қызмет түрлерін пайдалануға қолайлы жағдай туғызады. Оны ақылы түрде де пайдалануға болады. Мысалы, жарнама электронды поштаға жіберілген ақпараттық бюллетеньдермен араласуы мүмкін. Электронды пошта Интернеттік желіге байланысты тікелей маркетинг құрамы болып табылады. Компания электронды пошта арқылы өзінің тұрақты клиенттеріне ұсыныстар жіберу мүмкін. Мұндай жүйені пайдаланылған компания дейді, олардың мұндай ұсыныстары неғұрлым көп болса, яғни пошта рақылы жіберуге, онда олардың сатып алушылары да көбейеді және олардың тауарлары мен қызметтерінің мүмкіндіктері көбейеді. Сондықтан да компанияның пайдаланушыларының сайтында және тіркелу барысында, мынадай сұрақты көруге болады: «Осы электронды поштаға өз еркімен тіркелгісі келе ме?»

Банерлік жарнама және электронды поштадағы жарнама итермелеу стратегиясы болып табылатын сатушы сол тауар туралы ақпаратты сатып алушыға ұсынады. Оның бұл тауардың керек немесе керек емес қарамастан саған итермелейді. Мұндай интернет кең көлемді желілік канал ретінде пайдаланылады. Пайдаланушылар Интернеттен өзіне керекті нақты ақпаратты іздейді. Сондықтан сатушы, кезкелген уақытта, пайдаланушыға керек ақпаратты ұсынуға және кезкелген кезде пайдалануға дайын болу керек. Бұл бөлімде электронды нарықтың негізіг комплекстері қаралды. Электронды – микстің келесідей негізгі элементтері сарапталды:

 

• электронды нарықтағы тауарлар және қызметтер, олардың айырмашылығы, сапа ақаулықтары және электронды өнімдердің өзіндік критерий, сонымен қатар интернет желісіндегі жаңа тауардың пайда болуы
• баға құрылуына байланысты сұрақтар
• интернет желісіндегі канал арналары
• комплекстік маркетинг классификациясы және олардың Интернет желісіндегі таралуының өзіндік ерекшеліктері

 

2.3.Нарық қатынасушылардың  өзара қатынасу формасы, электронды сауда алаңы

 

Электронды бизнес жүйесіндегі  ең маңызды рөлді электронды тауар алаңы алады.

В2В – моделі бизнесінің сауда алаңындағы қатысушыларға  бірнеше функциялық қызметпен қамтамасыз етеді.

В2В – бизнес – бизнес : нарық операциясының субъектісінің  ретінде заңды тұлғалар қатысады. Бірінші функциясы: өндіруші мен тұтынушыға ұсынылатын ортақ аппараттық жүйеде ұсынылатын тауар жайындағы мағлұмат. Сауда компаниялары керекті ақпаратпен және керекті транзакциялармен қамтамасыз етеді. Келесі бір функциясы – ұсыну сервисі, on-line төлеу сияқты мүмкіндіктер, логистикалық және динамикалық саудалар. Сауда алаңының тағы бір функциясы: механизмдердің лемиттелу кезінде ұсынылуы, бюджеттік, несиелік және жинақталған жеңілдік. Бұл келесі кестеде көрсетілген:

 

 

1.3 кестесі. Электронды  бизнес технологиясы(сауда алаңы).

 

Қазіргі уақытта элетронды  сауда алаң даму бағытында тұр. Электронды сауда алаңын кең көлемде қарастырайық: өндіріс моделдері басқару ерекшеліктері  және мысалдар. Электронды сауда алаңы  екі бағытта дамиды: жіңішке бұтақты  немесе майда бұтақты, көлдеңен немесе тік қатысты бірлестік. Тік бірлестік түрлі салаларға бөлінеді, мәселелерді автоматты функционалды процесс арқылы шешуге болады(қаржылық есеп, логистика, қызмет көрсету және ремонт, кадрлармен жұмыс және т.б.).

Электронды сауда алаңын ұйымдастырылуына байланысты 3 типке бөлінеді:

• басқарылатын сатып алушы
• басқарылатын сатушы
• басқарылатын үшініші жақ

Кейде осы немесе сауда  алаңының деңгейі сатып алушы  мен сатушының нақты саласына әсер етеді.

Басқарылатын сатып  алушы алаңы: көптеген компания тұтынушыларының  көңілін аудару үшін және сауда процесінің оптималды болуы үшін бір немесе бірнеше ірі компаниялар құрылады.

Басқарылатын сатушы алаңы: бұл ірі сатушылармен құрылад, яғни сауда алаңындағы белсеңді менеджер ролін ойнайтындар.

Бақарылатын үшінші жақ  алаңы: бұл стаушы мен сатып алушы шақырылған алаң. Әдетте мұндай алаңдар тек өзінің бизнес секторына нақты тоқталуында құрылады. Өндіріс формасы да электронды сауда алаңында әр түрлі болуы мүмкін. Қазіргі нарық қатынасушылары электронды сауда алаңындағы бір не бірнеше негізгі модельдерді пайдаланылады. Олар: on-line каталогы, ауцион, биржа және бірлестік.

On-line каталогы: ақпаратты  дәстүрлі каталогтан электронды  форматқа оңай жібере алмайды,  ол үшін интернет желісінің  барлық мүмкіндіктерін және керек  мәліметтердің анализдерін қазіргі технология жүйесінің көмгімен іздейді. Мұндай каталог көмегімен сатып алушы сол арада тауарларды бір-бірімен салыстыра алады, оған қоса бағасы, жеткізілуі, мерзімі, қызмет көрсету туралы ақпарат және т.б. Нарықта электронды каталог сатушылар үшін ұлғайяды, сонымен бірге тауарлардың сатып алушыға деген және олардың тұтынушыларының қол жеткізуінің тиімділігін арттырады.

Аукцион: on-line каталогтан айырмашылығы, мұнда баға тұрақталмаған, сауда барысы уақытысында орнатылады. Пайданың қайнар көзі және каталог  үшін де алдынғыдай.

Биржа – электронды сауда  алаңы. Мұнда баға сұраныс барысынды  тұрақталады және ұсыныспен өзгеруі  де мүмкін. Биржа компаниялардың құпия  түрде сауда жасауына мүмкіндік  береді

Бірлестік – бұл интернет алаңы, сатушы мен сатып алушыны бірге үлкен ортақ базаға жинайды. Әдеттегідей олар өздерінің ақпараттық порталдарын ұсынады, компанияны керек ақпаратпен қамтамасыз етеді. Олар өнеркәсіптік жаңалықтармен маркетингтік зерттеулердің нәтижесімен, нарық жағдайының ақпаратымен қамтылған, сонымен қатар қатысушыларға чат арқылы немесе жарнама тақтасы арқылы білуге болады.

Электронды нарықта  ең екі ірі сектор болып В2В  және В2С табылады. Келесі критерий бойынша екеуінің айырамшылығын  көрейік:

Критерии	В2В	В2С
Сауданың орта бағасы	50000-70000 дол	50-100 дол
Баға және сатып алу  шарасы	Келісім шарт Ұзақ уақыт бойынша контракт Аукциондар Каталог бойынша	Каталог негізі б-ша Белгіленген Аукционның кейбір бөлімдері
Төлем	Кредиттік карта Банкттік айналым	Кредиттік карта
Тұлға, шешім қабылдайтын	Ұйымдағы уәкіл етілген құрылым	Кейде жанұя қатысуымен шешілетін шешім
Негізгі критерии	Бағасы Құндылығы Жеткізу Сапасы Еру	Марка Ақпарат Жарнама, баға
Тапсырыстың орындалуы, жеткізілуі	Маңызды: жеткізу графигі келісілуі керек	Күту мүмкінділігі, уақыт ас маңызды емес