Паэзія Янкі Купалы канца 20-ых пачатку 30-ых гадоў

Паэзія Янкі Купалы канца 20-ых пачатку 30-ых гадоў

Янка Купала - класік сусветнай  і беларускай літаратуры, адзін з  заснавальнікаў новай беларускай літаратуры і сучаснай беларускай літаратурнай мовы, народны паэт Беларусі, духоўны  лідэр беларускага нацыянальнага  адраджэння. Выступаў як паэт, драматург, публіцыст, перакладчык, грамадскі дзеяч. Але ў дадзенай працы мы разгледзім толькі паэзію канца 20-ых – пачатку 30-ых гг. Зразумела, што гэта толькі невялічкая частка той спадчыны, якую нам пакінуў вялікі пясняр.

У канцы  20-х гг. у творчасці Я. Купалы з'яўляюцца ноткі песімізму і трывогі. Яны былі выкліканы абставінамі таго складанага часу (уступала ў сілу таталітарная сістэма). Падазронасць, недавер, цэнзурныя рэпрэсіі, допыты ў ДПУ давялі паэта да спробы пакончыць жыццё самагубствам. Асноўным у творчасці Я. Купалы гэтага перыяду становіцца ўхваленне савецкай рэчаіснасці. У яго паэзію шырока ўваходзіць тэма сацыялістычных пераўтварэнняў, дружбы паміж народамі, калектыўнай працы, новай маралі і этыкі. Прыкладам можа служыць «ляўкоўскі» цыкл вершаў Я. Купалы. З аднаго боку, вершы гэтага цыкла маюць рэальную жыццёвую аснову, бо многія прыватныя факты паэт імкнуўся засведчыць паэтычным, узнёслым словам, хацеў праславіць ляўкоўцаў, людзей калгаснай вёскі. Але не ўсе вершы дасканалыя ў мастацкіх адносінах. У іх амаль адсутнічае тая філасофская заглыбленасць, якая была ўласціва творам дарэвалюцыйнай паэзіі Я. Купалы. Наватарскім для 30-х гг. лічыўся верш «Лён», у якім паэт праслаўляе перадавую калгасніцу, закаханую ў брыгадзіра:

Сэрца ныла, бы з нуды,

Бы сама была ня ўся, –

Спадабала я тады

Брыгадзіра Міхася.

 

 Сёння, праўда, з усмешкай  успрымаецца прызнанне льнаводкі ў каханні.

Наватарскімі лічыліся вершы  «Алеся», «Хлопчык і лётчык», у якіх раскрываліся імкненні моладзі да авалодання складанымі прафесіямі:

Паляцела дзяўчына 
Самалётам гонкім 
Над шчаслівай краінай, 
Над роднай старонкай.

Адчыняе вароты 
Нябесным маршрутам 
Ці, як ястраб, з высотаў 
Скача з парашутам.

“Алеся”  1935г.

 

— Мой мілы таварыш, мой  лётчык, 
Вазьмі ты з сабою мяне! 
Я — ведай — вялікі ўжо хлопчык 
I ўмею ўжо лётаць у сне.

“Хлопчык і лётчык” 1935г.

У вершы «Сыны» ўслаўляліся  шэсць сыноў старога бальшавіка, якія выбралі прафесіі хлебароба:

Першы кажа: — Землі буду

Трактарам варочаць,

Каб рунелі, зелянелі,

Аж яснелі вочы.

 

 рабочага-ліцейшчыка, будаўніка домнаў і мартэнаў :

Другі кажа: — На заводзе

Быць хачу даўно я,

Дзе чыгун ракою льецца,

Дзе звініць сталь звонам.

 бясстрашнага марака:

Плаваць я пайду на мора, —

Сказаў гэтак трэці, —

Дзе «Чэлюскін» горда плаваў,

Дзе пурга, дзе вецер.

смелага лётчыка:

Сын чацвёрты: — Хочу лётаць

Птушкаю крылатай,

Мераць неба ў самалёце

Над тваёю хатай.

        чырвонага байца-пагранічніка:

Байцом буду я чырвоным, —

Пяты кажа гэтак, —

Сцерагчы граніцы-межы

Краіны Саветаў…

і паэта:

А сын шосты: — Складаць песні

Буду, колькі змогі,

Пра вялікія падзеі..

 

Шчаслівае калгаснае жыццё  праслаўляецца ў вершах «Вечарынка»  і «Госці».