Автор: Пользователь скрыл имя, 01 Ноября 2011 в 20:06, биография
Қасым Аманжолов - қазақтың аса ірі ақындарының бірі. Оның көркемдік-эстетикалық деңгейі жоғары, қазақ әдебиеті тарихында айтулы орынға ие шығармашылығы, негізінен, поэзиялық туындылардан тұрады. Ақынның әдеби мол мұрасын 7-8 поэмасы мен алуан тақырыптағы лирикалары құрайды.
ҚАСЫМ АМАНЖОЛОВ
(1911-1955)
Қасым Аманжолов
- қазақтың аса ірі ақындарының
бірі. Оның көркемдік-эстетикалық деңгейі
жоғары, қазақ әдебиеті тарихында
айтулы орынға ие шығармашылығы, негізінен,
поэзиялық туындылардан тұрады. Ақынның
әдеби мол мұрасын 7-8 поэмасы мен
алуан тақырыптағы лирикалары құрайды.
Қасым Аманжолов
— көркем аударма өнерінің де үздік
шебері. Ол орыс, Батыс пен Шығыс
поэзиясының классикалық
Қ. Аманжолов
— өзінің батыл ойлы, шынппыл да терең
сырлы, дауылды поэзиясымен әр буын оқырмандар
сүйіспеншілігіне ие болып, жас таланттарға
өте күшті әсер етіп келе жатқан біртуар
дарын.
Өмірбаяны. Қасым
Аманжолов қазіргі Қарағанды
облысының Қарқаралы
Бірақ
ақын бұл қалпында көп
Ішім пысты,
жалықтым,
Жүре алман
енді аяңдап.
Кенде
қаппын, жаңа ұқтым,
Не болса
соған аяңдап -
немесе:
Нар тәуекел!
Құлаш ұрдым қиынға,
Қайрат шіркін
алып шықса, қиын ба!..
Жығылам деп
жүре алмаймын жай басып,
Жүгіремін киіп-жарып,
айқасып.
Мүлги берсін,
ілби берсін қорқақтар,
Іш пыстырып,
жалт-жұлт қарап, жай басып
Жығылсам
да, жүгірумен өтемін,
Аяңшылдың ақылын
мен не етемін.
Жығылармын,
алқынармын, шаршармын,
Барар жерге
бұрынырақ жетермін, —дегеніндей-ақ,
қатты талпынып, талантына мәдениеті
қосылып, ақындықтың шырқау биігіне
самғап көтерілді. Махамбет, Абай поэзиясының
көркемдік табиғатына терең бойлау, дүниежүзілік
поэзияның үздік, асыл үлгілерінен үлкен
алымдылық, шалымдылықпен үйрену оның
буырқанған күшті талантын тез қанаттаңдырды.
Қасым 30-жылдардың өзінде-ақ А.Пушкиннен,
М.Лермонтовтан, Т.Шевченкодан, Дж.Байроннан,
В.Маяковскийден шебер аудармалар жасады.
Бұл оның үлкен поэзияның сырына терең
бойлап, ақындық өнерінің қыр-сырын тануына
көмектесті.
1939—1940 жылдар
ақынның өсу жолындағы елеулі
кезең болды. "Нар тәуекел",
"Бурабай толқындары", "Дауыл",
"Көкшетау", "Орамал", "Сұлтанмахмұт
туралы баллада", "Өз елім", "Ғашық
едім қайтейтін" сияқты тамаша туындылары
осы жылдары дүниеге келді. Бұл кезеңдегі
ақын өлеңдерінде түр, дыбыстық үндестік,
ырғақ жағынан да жаңалықтар көрініс берді.
Сондай-ақ Қасым лирикалық өлеңдермен
қатар сүйекті туындылар жазуды да қолға
алады, "Құпия қыз", "Бикеш" (алғашында
"Азғынбаев" деп аталған) секілді
алғашқы поэмаларын жазады.
Ақын 1941 жылы
армия қатарына шақырылады. Сол қарсаңда
"Мазасыз музыка", "Қоштасу",
"Бейсекештің бес ұлы" секілді
әсерлі, сыршыл сезімге толы, лепті өлеңдерін
жазады. 1941-1943 жылдары Қиыр Шығыста болған
Қасым 1943 жылы батыстағы майданға ауыстырылады,
содан соғыс аяқталғанға дейін "қанды
қырғын, қып-қызыл өрттің ішінде" болады.
Намыскер, өр, қайсар Қасым жауынгерлік
міндетін жан аямай атқарады, абыройлы
болады. Қиыр Шығыс пен батыстағы майдан
аралығындағы ұзақ сапар, атамекен - Қазақстанын
қақ жарып өтетін жол әсершіл, ұшқыр қиялды
ақын жанын қатты тебірентеді. Соның нәтижесінде
"Орал", "Сарыарқа", "Байкал",
"Өтіп бара жатырмын" тәрізді тек
Қасымның ғана емес, сол кездегі бүкіл
қазақ поэзиясының жетістігі болып саналатын
өлеңдері дүниеге келеді. Ақын рухының
бұл қуатты серпілісі майдан жырларына
ұласып, мазмұн, тақырып, түр, көркемдік
бейнелеу кұралдары, ой мен сезім тереңдігі
жағынан жаңа сапа тауып, биік белеске
көтеріледі. "Елге хат" (бес бөлімнен
тұратын ұзақ толғау), "Ұлы күтіс",
"Үстімде сұр шинелім", "Подполковник
Әлпинге", "Қапанға", "Сәбитке",
"Ғалиға жауап", "Қызғалдақ",
"Сен фашиссің, мен қазақпын", "Дариға,
сол қыз" сияқты хрестоматиялық өлеңдері
мен әйгілі "Ақын өлімі туралы аңыз"
поэмасы - соның айғағы.
Майданнан оралғаннан
кейінгі алғашқы жылдары Қасым
журнал редакцияларында істейді, ара-тұра
поэзия, ақындық өнер тақырыбына сын
мақалалар жариялайды, өлеңді де өндіре
жазады. Мысалы: 1946 жылы 26 өлең жазыпты,
солардың ішінен, әсіресе "Достар",
"Туған жер", "Құрбыма",
"Сауыншы жеңгейдің жыры", "Домбыра", "Май келді", "Күйім тасып барады, күйім тасып", т.б. көркемдігі жоғары өлеңдерін ерекше атауға болады. Ақын 1947 жылдан бастап сырқатқа шалдығады. Соның өзінде сол жылы он шақты өлең жазып, "Біздің дастан" поэмасын бастайды. М. Лермонтовтың "Маскарад" драмасын, А. Твардовскийдің әйгілі "Василий Теркин" атты ұзақ та күрделі поэмасын өте шебер аударады. 1948 жылы да Қасым көп жазады, "Дауыл" атты жинағы жарық көреді. Ол туралы үлкен ақын әрі поэзия білгірі Әбділдә Тәжібаев "Социалистік Қазақстан" газетінде "Дауылды жырлар" деген мақала жазып, аса жоғары бағалайды. Осы жылдары Пушкин мен Лермонтовтың бірсыпыра өлеңдеріне қоса, Пушкиннің "Полтава" поэмасын аударады. "Балбөбек", "Нұрлы дүние" жинақтарын шығарады. 1952 жылы "Таңдамалы шығармалары" жарық көреді. 1954 жылы бүгінде жұрттың көбі жатқа білетін әйгілі "Өзім туралы" толғауын аяқтайды.