Фотограмметрия

     _{f к}

 

      аэросурет 

     Hср    Hабс (позитив)

 

 

 

 

 

                                                                                                  Балтық теңіз деңгейі

             

 

                                                                                      

2. - сурет - Суретке түсіру биіктігін анықтау

 

 

2.3.3 Аэросуреттердің қайта беттесуін анықтау

 

Суреттердің бойлық Р_х және Р_y көлденең қайта беттесулері (3-сурет) пайызбен төмендегі формула арқылы анықталады:

 

                               Рx =62+50 hmax/Норт;                                                         (5)

                               Ру= 32+50 hmax/Норт;

 

мұндағы Рx – бойлық қайта беттесуі, %;

                Ру – көлденең қайта беттесуі, %;

                hmax- жер бедерінің орта жазықтықпен максималды ауытқуы;

               Нср – суретке түсіру биіктігі.

 

                          Рx =62+50*147,55/3750=64%;

 

                            Ру= 32+50* 147,55/3750= 34%.

Ру

                                                          Рx

 

3-сурет –  Аэросуреттердің қайта беттесулері

2.3.4 Аэросуреттің  масштабындағы суретке түсіру  базистерін в_x , в_у және жергілікті жердегі суретке түсіру базистерін в_x , в_у (4- сурет) есептеу

                                       S₁                    В           S₂

                                      

 

 

 

 

 

4 - сурет

 

Бағытжолдың бойымен орналасқан суретке түсіру орталықтары арасындағы в_x деп, ал бағытжолдары арасындағы қашықтықты в_у деп белгілейді.

Аэросурет масштабындағы суретке түсіру, базистерінің есептеулерін мына формулалар бойынша жүргізеді:

 

                                   (6)

 

 

                                          

 

мұндағы - аэросурет қабырғасының ұзындығы, 180 мм тең.

 

= 64,8 мм;

 

 

 

= 118,8 мм.

                                                                                                        

 

                         в_х

 

 

 

 

 

5- сурет - Аэросурет масштабындағы суретке түсіру базисі

Жергілікті  жердегі суретке түсіру. Базисінің  шамаларын төмендегі формула бойынша есептеледі:

 

                            Вх=в_х*m_с ;                                                               (7)

                                        Ву=в_у*m_с ;

мұндағы m_с -  аэросурет масштабының бөлімі;

                в_х  - аэросурет масштабындағы суретке түсірудің бойлық базисі (5-сурет);

               в_у – аэросурет масштабындағы суретке түсірудің көлденең базисі.

                          Вх=64,8 мм*25 000= 1 620м;

                          Ву=118,8 мм *25 000=2 970м.

 

2.3.5 Аэротүсіріс  бағытжолының жергілікті жердегі  L_µ және масштабы 1: m_к топографиялық картадағы h_к ені

Аэротүсіріс бағытжолының жергілікті жердегі ені  төмендегі формула бойынша есептеледі:

                                       Z_M= _y*m_c;                                                                    (8)

 

                                      Z_M= 180мм*25 000=4 500м.

 

1: 100 000 масштабтағы топографиялық картадағы аэротүсіріс бағытжолының ені келесі формуламен анықталады:

                                   Z_К= ( _y*m_c)/m_k;                                                             (9)

 

                       Z_К= (180мм * 25 000) / 100 000 = 45 мм = 4,5 см.

 

2.3.6 Учаскедегі  бағытжолдардың саны

         Учаскедегі бағытжолдардың саны келесі формуламен анықталады:

 

                                             

;                                                             (10)

 

мұндағы L_у  – меридиан бойынша учаскенің ұзындығы.

 

                         L_у= 32,1 см* 1000= 32 000 м;

 

                         N = 32 000 м/ 2975 м +1=12.

 

2.3.7 Бағытжолдағы  суреттер саны

Бағытжолдағы  суреттер саны келесі формула арқылы есептеледі:

                                                     (11)

 

                        L_x =  36,9 см*1000 = 37 000 м;

                          n= 37 000 м/ 1625 м + 2 = 25.

 

2.3.8 Аэротүсіріс  учаскесіндегі суреттер саны

Аэротүсіріс учаскесіндегі суреттер саны келесі формула бойынша анықталады:

                            К=N*n;                                                                        (12)

 

                                    K= 12*25= 300.

 

2.3.9 Бір суретке түсірілетін территория ауданы

Бір суретке  түсірілетін территория ауданы келесі формуламен есептеледі:

 

                                     

;                                                                   (13)

 

                          S = 0,18² м* 25 000² = 202 га.

 

2.3.10 Экспозицияның  максималды шекті уақыты

Экспозицияның максималды шекті уақыты келесі формуламен анықталады:

 ;                                                      (14)

 

мұндағы δ – төзу уақытындағы майлау шамасы (δ =0,02мм);

               V – ұшқыш сапарының жылдамдығы.

 

          τ = (0,02 мм*3750 м) / (150 мм* 83,3 м/с) = 0,006 с.

 

2.3.11 Экспозициялардың  арасындағы уақыт аралығы

Экспозицияның арасындағы уақыт аралығы мына формуламен есептеледі:

 ;                                                          (15)

t = 1625 м / 83,3 м/с = 19,5 с.

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Сандық картографиялық продукция алғашқы болады да, сандық қор негізінде алынған дәстүрлі топографиялық немесе электрондық карталар екінші продукция болып есептеледі, яғни картография продукциясының алуан түрлерін алудың сандық әдістерін кеңінен қолдана бастайды. Міне осындай, карта жасаудың байырғы әдістерінен осы күнгі сандық- электрондық карталар жасау технологиясын игерудің өтпелі кезеңінде, сапасы жоғары дәрежелі карталарды жасау үшін жоғары білікті мамандар даярлау бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі.

Аэроғарыштық  түсірістер карта жасау процесін мүлдем өзгертті, яғни картадағы мәліметтер дистанциялық әдіспен  алынған ғарыштық суреттер мен сандық ақпараттарды тікелей бейнелейді. Аэроғарыштық суреттер геоақпараттарды жылдам алуды, үлкен территорияларды қамтуды, оның көптеген физикалық сипаттамаларын бір мезгілде беруге электромагниттік спектрдің барлық диапазонын және де Жердің әртүрлі физикалық өрісін пайдалануды қамтамасыз етеді.

Курстық жұмысты орындау барысында топографиялық  картамен жұмыс жасалып, келесілер  анықталды: аэротүсіріс учаскесінің  орта жазықтық биіктік белгісі, оның мәні  h_макс = 147,55 м тең, осы жазықтықтан жер бедерінің максималды ауытқуы, суретке түсірудің абсолют биіктігі және орта жазықтықтың суретке түсіру биіктігі, бойлық және көлденең қайта беттесуі, аэросурет максималдығы, суретке түсіру базистері және жергілікті жердегі суретке түсіру базистері, олар в_х=64,8 мм және в_у=118,8 мм тең, маршруттағы және суретке түсірілетін учаскедегі суреттер саны K= 300, учаскедегі маршруттар саны, бір суретке түсірілетін территорияның ауданын, экспозицияның максималды шекті уақытын, экспозициялар арасындағы уақыт аралығы t = 19,5 с екені есептелді. Топографиялық картада берілген жер учаскесіне физико-географиялық сипаттама жасалды.

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Инженерная геодезия / под редакцией Закатова П.С. –М.: Недра, 1976.

 

2. Федоров В.И. Инженерная аэрогеодезия. – М.: Недра, 1988.

 

3. Лобанов А. Н., Буров М. И., Краснопевцев Б. В. Фотограмметрия. - М.: Недра, - 1987

 

4. www.librero.ru

 

5. www.5ballov.ru