Жерді қорғау

Жерді қорғау

     Жерді және қоршаған ортаны қорғау дегеніміз- космостық апаттардан, өсімдіктерді зиянкестерден қорғау,зиянды заттардан ластанудан,экологиялық апаттардан, басқа қауіп қатерден қорғау .      Жердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жатқызамыз.  
Жердi қорғау қоршаған ортаның бiр бөлiгi ретiнде жердi қорғауға, жердi ұтымды пайдалануға, жердi ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығы айналымынан негiзсiз алып қоюды болдырмауға, сондай-ақ топырақтың құнарлылығын қалпына келтiру мен арттыруға бағытталған құқықтық, ұйымдық, экономикалық, технологиялық және басқа да iс-шаралар жүйесiн қамтиды.Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 139-148 баптарына сәйкес жерді қорғау ,мемлекеттік бақылау жүргізіледі.

Жердi қорғау мақсаттары:

1. өндiрiстiң экологиялық қауiпсiз технологияларын ынталандыру және орман мелиорациялық, мелиорациялық және басқа да iс-шараларды жүргiзу арқылы жердiң тозуы мен бүлiнуiн, шаруашылық қызметтiң басқа да қолайсыз зардаптарын болдырмау; 
   2) тозған немесе бүлiнген жердi жақсарту мен қалпына келтiрудi қамтамасыз ету; 
   3) жердi оңтайлы пайдаланудың экологиялық нормативтерiн тәжiрибеге енгiзу болып табылады

Жер учаскелерiнiң меншiк  иелерi мен жер  пайдаланушылар міндетті :

 
 1) жердi құнарсызданудан және шөлейттенуден, су және жел эрозиясынан, селден, су басудан, батпақтанудан, қайталап сортаңданудан, құрғап кетуден, тапталудан, өндiрiс пен тұтыну қалдықтарымен, химиялық, биологиялық, радиоактивтi және басқа да зиянды заттармен ластанудан, басқа да бүлiну процестерiнен қорғауға; 
2) ауыл шаруашылығы жерiн карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк ауруларын жұқтырудан, арамшөп, бұта мен шiлiк басып кетуден, жердiң жай-күйi нашарлауының өзге де түрлерiнен қорғауға; 
3) бүлiнген жердi жаңғыртуға, оның құнарлылығын және жердiң басқа да пайдалы қасиеттерiн қалпына келтiру мен оны шаруашылық айналымына уақтылы тартуға; 
4) жердiң бүлiнуiмен байланысты жұмыстар жүргiзiлген кезде топырақтың құнарлы қабатын сыдырып алуға, сақтауға және пайдалануға бағытталған iс-шаралар жүргiзуге мiндеттi.

2. Жердiң тозуын  болдырмау, топырақтың құнарлылығын  және ластанған аумақтарды қалпына  келтiру мақсатында, сондай-ақ ауыл  шаруашылығының тозған алқаптарының, химиялық, биологиялық, радиоактивтi  және басқа да зиянды заттардың  жол берiлетiн шектегi қоспаларының  және жол берiлетiн шектегi әсер деңгейiнiң белгiленген нормативтерiнен артық ластанған, өндiрiс және тұтыну қалдықтарымен, ақаба сулармен ластанған жердiң, сондай-ақ карантиндiк зиянкестер мен өсiмдiк аурулары жұққан жердiң топырақ құнарлылығын қалпына келтiру мүмкiн болмаған жағдайларда Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн тәртiппен жердi сақтап қою көзделедi

3. Жер учаскелерiнiң  меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың  жердi ұтымды пайдалану мен қорғауға  мүдделiлiгiн арттыру мақсатында  бюджет заңдарында және салық  туралы заңдарда белгiленген тәртiппен  жердi қорғау мен пайдалануға  экономикалық ынталандыру жүзеге  асырылуы мүмкiн.

Жер қойнауын және жерді пайдаланушыға қойылатын жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі талаптар:

Болжамдауды, жоспарлауды, жобалауды қоса алғандағы жер  пайдалану сатысында басымдық ретінде  қоршаған ортаны қорғау туралы заңнамада  көзделген экологиялық талаптар сақталуы тиіс, ондай талаптар:

• кен орындарын игерудің арнайы әдістерін қолдану есебінен жер бетін сақтау;
• жердің техногендік шөлейттенуінің алдын алу;
• жер қойнауын пайдалану операцияларын бастағанға дейін табиғат қорғау органдарымен келісілген тиімді сызба бойынша автомобиль жолын салудың алдын алу жолымен бұзылатын және иеліктен алынатын жерлер аумағын қысқарту, сондай-ақ Ұңғымаларды салудың қарапайым тәсілін енгізу, ішкі үйінділеумен технологияларды қолдану;

өндірім мен  минералдық шікізатты қайта өңдеу  қалдықтарын пайдалану;

• жер бету және жер асты суларының тартылуы мен ластануын болдырмау;

қоршаған ортада эклолгиялық қауіпсіз тәсілмен бұрғылау және жанар-жағармай материалдарының қалдықтарын жою;

• мұнай кен орындарының ішкі қатпарлық қысымын ұстау жүйесінде мұнай кәсібі ағындарын тазалау және қайталап пайдалану;

атмосфералық  ауаға ластаушы заттарды шығаруды болдырмау;

• Қазақстан Республикасының заңнамасында белгілегген тәртіппен бекітілегн кен орындарын жою (консервациялау) жобасы бойынша қоршаған ортаға келтірген залалдар салдарын жою болып табылады.

Жер қойнауын тиімді және кешенді пайдалану және жер қойнауын қорғау саласындағы талаптар:

• Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізудің барлық кезеңінде жер қойнауы ресурстарын тиімді және кешенді пайдалануды қамтамасыз ету қажет, оның ішінде:
• Су жинау алаңшаларына және ауыз су немесе өндірістік сумен жабдықтау үшін пайдаланатын жерасты сулар жатқан жерлерде өндірістік және тұрмыстық қалдықтардың жиналуын болдырмау;
• Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде, әсіресе мұнай, газды немесе өзге заттар мен материалдарды жерасты сақтау, зиянды заттар мен қалдықтарды көму, қалдық суларды ағызу кезінде жер қойнауының ластануын болдырмау.
• Жер қойнауын қорғауды мемлекеттік бақылау
• Жер қойнауын қорғаудың мемлекеттік мониторингі;
• Жер қойнауын қорғау саласына жататын лицензиялық-келісім-шарттық талаптардың сақталуын бақылау;
• Жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивтік қалдықтарды көмудіжәне ағынды суларды ағызуды бақылау;
• Жер қойнауының ластанудан, су басудан, өрттен сақталуын және кен орындары мен қоршаған ортаның бүлінуіне әкелетін техногендік процестерді бақылау;
• Жер қойнауын пайдалану объектілерін консервациялау және жоюды бақылау;
• Жер қойнауын пайдалану жөнінде операциялар жүргізу кезінде аварияларды және өзге де қауіпті жағдайларды болдырмау жөніндегі іс-шаралардың орындалуын бақылау.

Жердің  экологиялық зардап шегуі  дегеніміз- экологиялық апаттардың әсерінен болатын үрдіс. (1 сурет)  

Жердi пайдалану мен  қорғауды мемлекеттiк  бақылаудың мiндеттерi:

   Мемлекеттiк бақылаудың мiндеттерi мемлекеттiк органдардың, жеке, заңды тұлғалардың және лауазымды адамдардың Қазақстан Республикасы жер заңдарының сақталуын, Қазақстан Республикасы заңдарының бұзылуын анықтауды және жоюды, азаматтар мен заңды тұлғалардың бұзылған құқықтарын қалпына келтiрудi, жер учаскелерiн пайдалану ережелерiнiң сақталуын, жер кадастры мен жерге орналастыру iсiнiң дұрыс жүргiзiлуiн және жердi ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi iс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етуден тұрады.

     Жерді қорғау мақсатында көптеген компаниялар  экологиялық қауіпсіздікті сақтап.қоршаған ортаны қорғауға ат салысуда. Мысалға алсақ, 2005 жылы «ҚазТрансГаздың» еншілес компаниясы «Интергаз Орталық Азия» АҚ Кешенді экологиялық бағдарламаны Қоршаған ортаны қорғау министрлігімен келісіп, қабылдады және сол уақыттан бастап қоршаған ортаны қорғау бойынша өз еркімен өзіне алған міндеттемелерін бұлжытпай орындап келеді. 2007 жылы Компания DIN ISO 14000-2004 «Қоршаған ортаны қорғау» халықаралық стандарты бойынша сертификациядан өтті. Экологиялық саясаттың қолданыстағы редакциясында дүниежүзілік өндірістік тәжірибенің жаңа тенденциялары, дүниежүзілік экологиялық стандарттар бойынша жұмыс істеуге, өндірістік және қаржылық мәселелерді шешкенде қызметкерлердің еңбегін қорғау мәселелеріне маңызды орын бөлуге талпыну көрініс тапқан.

Экологиялық саясаттың мақсаты – экономикалық, әлеуметтік және экологиялық құндылықтардың теңдестігі негізінде өндірістік қызметтің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Компанияның экология саласындағы негізгі міндеті – қоршаған ортаға кері әсерді кезеңмен төмендету.Жүйенің техникалық мүмкіндіктерін жетілдіру, жабдықты ауыстыру және құбырлардың ескі учаскелерін ауыстыру бөлігінде техникалық қайта жабдықтау есебінен өндірістік объектілердің қоршаған ортаға тигізетін кері әсерін азайту қамтамасыз етіледі.

Аталған мәселе мынадай шараларды іске асыру арқылы шешіледі:

А. Атмосфераға ластағыш заттардың шығарылуын азайту МГҚ желілік бөлігінде жөндеу жұмыстарын өткізгенде газ шығынын қысқарту және толығымен тоқтату;                                                                          жөндеу және жаңғырту арқылы ГАА-дан шығарылуларды қысқарту;

Б. Ластағыш заттардың ағынды сулармен тасталуын төмендету.            Ағынды суларды тазалау жөніндегі қондырғыларды салу                        Газдың жер асты қоймаларында қабатты суларды тазалау жөніндегі қондырғыларды салу                                                                                          Айналмалық сумен жабдықтау қондырғыларын салу

В. Топырақ пен жер қойнауларын өндіру мен тұтыну қалдықтарынан қорғау, қалдықтарды кәдеге жарату және көму                                                               Өндіру мен тұтыну қалдықтарын пайдаға асыру үшін уақтылы тасып шығару  МГҚ желілік бөлігінің ұзына бойында ашық жер қамбаларын жою және газ конденсатты шламды жинау және сақтау үшін жабық түрдегі конденсатжинағыштарды салу;  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды 

     Қорыта  айтқанда жерді,қоршаған ортаны және жер  қойнауларын қорғау - зиянды заттардан  ластанудан,экологиялық апаттардан, жердi құнарсызданудан және шөлейттенуден, су және жел эрозиясынан, селден, су басудан, батпақтанудан, қайталап сортаңданудан, құрғап кетуден, тапталудан, өндiрiс пен тұтыну қалдықтарымен, химиялық, биологиялық, радиоактивтi және басқа да зиянды заттармен ластанудан қорғау.         

     Экономикалық,экологиялық  және әлеуметтік қауіпсіздіктерді сақтау - ҚР Үкіметінің қаулысымен бекітілген жаңа ҚР Экологиялық кодексіне және қоршаған ортаға зиян келтірмей тұрақты экономикалық дамуды қамтамасыз ету;

табиғатты қорғау шараларын орындау;

энергия сақтағыш технологияларды енгізу;

таза қоршаған табиғи ортаға құқылы адамдарға қамқорлық жасау сияқты жалпыға ортақ халықаралық қағидаттарға сәйкес жүзеге асырылады.