Инвестициялық цикл

Кіріспе.

 Қазіргі уақытта  халықаралық тәжірибе көрсетіп  отырғандай,егер тексеру сегменттері  ретінде шаруашылық операцияларын  атқарған кезде пайда болған  шаруашылық операцияларының циклі  деп аталатын есептің жеке  обьектілері арасындағы өзара  байланысты бөлсе, аудиторлық тексеруді жүргізу процессі оңтайлы болады. Іс әрекеттің әр түрлі салаларындағы сан мен бірізділік бірдей болмағанымен, экономиканың нақты секторындағы көптеген компаниялар үшін неғұрлым маңыздылары мыналар:

1. Сатып алу  циклі (алу мен дайындау), кредиторлық борыштың пайда болуына әкелетін тауарлы материалдық құндылықтарды дайындау мен айналымнан тыс активтерді жасау мен алу жөніндегі шаруашылық операцияларды біріктіреді.

2. Өндіріс цикліне  еңбек құралдарын (материалдық емес  активтер мен негізгі құралдар ), еңбек керек жарақтарын (тауарлы материалдық қорларды) және өнімді дайындау мен шығару үшін еңбектің өзін (өндірістік –шаруашылық жұмыстарын орындау мен оларға төлеу) өндірістік тұтыну бойынша шаруашылық операциялар кіреді.

3. Өткізу мен  табыс табу циклінде дайын өнімді өткіззуге, дебиторлық борыштың пайда болуы мен қаржылық қорытындылырды жасаумен байланысты операциялар бар.

4. Қаржылық инвестициялық  цикл прощцестер мен операциялардың  активтерді алу, іс-әрекеттің  әртүрлі салалары мен инвестициялау,  бағалы қағаздарға немесе басқа  кәсіпорындарға салу, дивиденд пен  пайыз алу жөніндегі сан алуандық  сипатта лады.

5. Төлеу цикліне қолма-қол және қолма-қол емес ақша қозғалысына, дебиторлық және кредиторлық борышты ақшалай төлеу жолымен де, өзара талаптарды есепке алу немесе бартерлік операциялар арқылы да өтеуге байланысты шаруашылық операциялары жатады.

 Сатып алу  циклі шығыстардың ең ірі циклінің іс барысында мүлік шығарылатын немесе алынатын, ақша мен капитал жиналатын мәліметтердің барлығының бөлігі болып табылатындықтан, оларды орындау міндеттемелерде туындайды, онда алғашында сатып алу , иелікке алу және жұмсау циклінің аудиті негізгі мақсаттарына жету деңгейін анықтау үшін іріктемелі тексерулер жүргізеді.

 Сатып алу,  иелікке алу және жұмсау циклінің  аудиті бар болыу мен көріну, құқықтар мен міндеттемелер, бағалау  немесе бөлу, ұсыну мен ашып  көрсету сияқты қаржылық есептің  сапасын айқындау принциптері мен белгілеріне сәйкес бейімделіп жүргізілуі қажет.

 Нарықтық  қатынастар жағдайында әрекет  етуші әрбір шаруашылық субьектісі  үшін сатып алу кезеңінің ішкі  бақылау жүйесін ұйымдастырудың  маңызы өте үлкен, ол тауарлы  материалдық құндылықтар мен айналымнан тыс активтердің негізделген мақсаттарға жұмсалуын қамтамасыз етеді.