«С++ тілінде программалау» пәні бойынша

• символдармен енгізу-шығару функциясы;
• жолдармен енгізу-шығару функциясы;
• топтап енгізу-шығару функциясы;
• форматтап енгізу-шығару функциясы.

    Символдармен  енгізу-шығару функциясы операцияларында  файлдан 1 символ қабылданып немесе файлға 1 символ жіберіледі.

• int fgetc (FILE*fp) –ашылған файлдан символдарды оқу;
• int fputc (int  ch, FILE*fp) –файлға ch символын жазу.

    Мысалы, (source) бастапқы файлды (destination) көшірілетін файлға  символдап көшіру: 

    char ch;

    FILE* source= fopen (“one”, “rb”);

    FILE* destination= fopen (“two”, “wb”);

    while (!feof (source))

    {

    ch= fgetc (source);

    fputc (ch, destination);

    }

    Жолдармен енгізу-шығару операцияларында бір ретте файлдардан (немесе файлдарға) символдар жолдары көшіріледі.

• int fgetc (char*S, int m, FILE*fp) – fp файлдан байттарды алып, оларды S жолына ''\n'' символы кездескенше, немесе m байт болғанша жаза береді;
• int fputc (char *S, FILE*fp) –файлға S жолдан тұратын байттарды ''\n'' символына алмастырылмайтын және файлға көшірілмейтін 0-терминатор кездескенше жаза береді.

      Мысалы:

    char string [256];

    FILE* source= fopen (“1.txt”, “r”);

    FILE* destination= fopen (“2.txt”, “w”);

    fgets (string, 256, source);

    fputs (string, destination);

    {

    ch= fgetc (source);            //оқу

    fputc (ch, destination);     //жазу

    Топтап  енгізу-шығару функциясы операцияларында  ақпарат блоктармен енгізіледі. Бұл  функцияның ерекшелігі –енгізу-шығару жүзеге асырылатын жады аумағындағы деректердің сипаты қандай болса да бәрібір.

• int fread (void*ptv, int size, int n, FILE*fp) – ptv cілтегіші көрсеткен жады аумағына fp файлынан size байттардан тұратын n блоктарды көшіреді;
• int fwrite (void*ptv, int size, int n, FILE*fp) – fp ашылған файлына ptv сілтегіші көрсеткен жады аумағынан size байттардан тұратын n блоктарды көшіреді.

    BOOKS құрылымдық айнымалысын оқу мен  жазу мысалын қарастырайық:

    struct

    {

    char name [32];

    char title [64];

    int year;

    float price;

    } BOOKS;

    FILE* source= fopen (“1.txt”, “r”);

    FILE* destination= fopen (“2.txt”, “w”);

    fread (&BOOKS, sizeof (BOOKS), 1, source);          //оқу

    fread (&BOOKS, sizeof (BOOKS), 1, destination);   //жазу

    Форматталған  енгізу-шығарудың функциясының ерекшелігі –енгізген кезде жол байттарының түрленуі орындалып, арнайыландырылған айнымалылардың алынған мәндері беріледі. Шығарған кезде мәндердің қайта түрленуі жүзеге асырылып, олардың символдық бейнелері шығару ағымына орналастырылады.

• int fprint (FILE*stream, const char*format [,аргумент... ] –форматталған шығаруды ағымға бағыттайды. Функция аргументтерді stream ағымына шығарады. Әр аргумент үшін шығару форматы format сілтегіші анықтаған жолда беріледі. Жолда берілетін форматтардың саны аргументтер санымен бірдей болуы тиіс.
• int fscanf (FILE*stream, const char*format, [, adr,…]) –ағымнан форматталған енгізуді жүзеге асырады.

      Форматталған  енгізу-шығарудың мысалын қарастырайық:

    char fam [15];

    char name [15];

    FILE* source= fopen (“1.txt”, “r”);

    FILE* destination= fopen (“2.txt”, “w”);

    fscanf (source, “%s%s”, &fam, &name);           //оқу

    fprint (destination, “%s%s\n”,fam, name);         //жазу

    Файлдағы  сілтегіштің орнын мына функциялардың  көмегімен ауыстыруға болады:

• int fseek (FILE*stream, long pos, int mode); -cілтегішті көрсетілген бағытта көрсетілген байттар санына ығыстырады. mode параметрі файлдағы ағымдық орынның неге қатысты саналатынын анықтайды, оның келесі символдық және сандық мәндері бар (studio.h-да орнатылған);
• SEEK_SET немесе 0–файл басына қатысты ығысуы;
• SEEK_CUR немесе 1 –ағымдық орынға қатысты ығысуы. Егер оң мәнді сан көрсетілген болса, алға ығысады, теріс сан болса, артқа ығысады.
• SEEK_END немесе 2 –файл аяғына қатысты ығысуы.

    fseek сілтегіш табысты түрде орын  ауыстырса, 0-ді қайтарады, қате  кеткен болса –нөлдік емес мәнді қайтарады.

Мысалдар.  fseek (myfile, 3, SEEK_SET);        //файл басынан 3 орынға жылжу

fseek (myfile, -3, SEEK_CUR); //файл басынан жанға 3 байтқа жылжу

                                                    //ағымдық орыннан

fseek (myfile, 3,1);                // файл соңының жанына 3 орынға жылжу

• fseek (myfile, -3, SEEK_END); //файл соңынан 3 орынға жылжу

    void rewind (FILE*stream); -файлдың басына ағымдық  байттың сілтегіші қойылады. rewind шақырылғаннан кейін файлмен  жасалатын келесі операция енгізу немесе шығару болуы мүмкін. int fsetpos (FILE*stream, const fops_t*pos); - stream файл сілтегішін жаңа орынға қояды. fsetpos сәтті аяқталғанда 0-ді қайтарады. Қате кеткен болса –нөлдік емес мәнді қайтарады. 

    2. С++ тіліндегі файлдармен жұмыс

1. Файлдармен жұмыс жасауға арналған функциялар

    Бұл функциялар SysUtils модулінде орналасады.

    Файлдарды ашу мен жабу үшін келесі функциялар қолданылады:

• int FileOpen (const AnsiString FileName, unsigned Mode); -файлға қол жеткізуді ашып, ашық файлдың дескрипторын қайтарады. Егер операция сәтті аяқталса, функция 1-ді қайтарады. Екінші параметр файлға қол жеткізу режимін көрсетеді. Ең жиі қолданылатын константалар:
• fmCreate –егер файл бар болса, жазуға жол ашып береді, әйтпесе жаңасын құрады;
• fmOpenRead –файлды оқу үшін ашады;
• fmOpenWrite –файлды жазу үшін ашады;
• fmOpenReadWrite –файлды оқу және жазу үшін ашады;
• int FileCreate (const AnsiString FileName); -атауы берілген жаңа файлды құрып, ашылған файлдың дескрипторын қайтарады. Егер операция сәтті аяқталса, функция 1-ді қайтарады;
• void FileClose (int Handle); -дескрипторы көрсетілген файлға қол жеткізуді жабады.

    Файлға  деректерді енгізу-шығару келесі функциялардың  көмегімен жүзеге асырылады:

• int FileRead (int Handle, void*Buffer, unsigned Count) –файлдағы көрсетілген байттар санын мекен-жайы екінші параметрде көрсетілген буферге оқуды жүзеге асырады. Үшінші параметр буфердің байттармен берілген көлемін көрсетеді. Функция оқылған байттардың нақты санын қайтарады.
• int FileWrite (int Handle, const void*Buffer, unsigned Count) –екінші параметрде мекен-жайы көрсетілген буфердің ішіндегісін жазып алады, үшінші параметр жазуға арналған байттар санын көрсетеді. Функция оқылған байттардың нақты санын қайтарады, егер қате кеткен болса, 1- қайтарылады.

    Сілтегіштің орнын ауыстыру үшін келесі функциялар қолданылады:

• int FileSeek (int Handle, int Offset, int Origin) –ағыдық орынның сілтегіші орын ауыстырады. Функция сәтті шақырылған болса, жаңа орынды немесе -1-ді қайтарады, ығыстырылатын байттар саны үшінші параметрде беріледі. Екінші параметрдің мәндері:
• 0 –файл басынан бастап орын ауыстырылады;
• 1 –ағымдық орыннан бастап ауыстырылады;
• 2 –орын ауыстыру файл соңынан басталады.

    Мысал. 1.txt атаулы файлды құрып, оны файлдар  жобасы тізіміне қосады. Әрі қарай  файлдағы деректерді буферге оқып, оқылған деректерді 2.txt файлына жазу керек.

    void_ _fastcall Tform1:::Button1Click (TObject*Sender)

    {

    int FileHandle;               //файл дескрипторы

    int FileLength;               //файл ұзындығы

       int BytesRead;                //оқылған байттар саны

    char * Buffer;                 //файлға қол жеткізуді ашу

    FileRead=FileOpen (“1.txt”, fmOpenRead);

    if (FileHandle==-1)

    {

    ShowMessage (“1.txt файлын ашудағы қателік”);       

    exit;

    }

    FileLength= FileSeek (FileHandle, 0,2);     //файл ұзындығын оқу

    FileSeek (FileHandle, 0,0);                         //сілтегішті басына орналастыру

    Buffer=new char [FileLength+1];               //орынды алып қою

    //файлдан  деректерді оқу

    BytesRead= FileRead (FileHandle, Buffer, FileLength);

    FileClose (FileHandle);     //файлға қол жеткізуді жабу

    //жаңа  файлды құру

    FileHandle= FileCreate (“2.txt”)

    //буферден  деректерді жаңа файлға жазу

    int Res= FileWrite (FileHandle, Buffer, BytesRead);

    FileClose (FileHandle);             //файлға қол жеткізуді жабу

    delete [ ] Buffer;                       //буферді босату

    Каталогтармен және файлдармен жұмыс жасау үшін келесі функциялар қолданылады:

• bool DirectoryExists (const AnsiString Directory); -кіріс параметрімен берілген каталогтың бар-жоқтығын анықтайды. Егер бар болса, true, ал жақ болса – false деп қайтарады.

 

• AnsiString GetCurrentDir ( ); -ағымдық каталогқа толық жолды  қайтарады.
• Bool SetCurrentDir (const AnsiString Dir); - Dir параметрінде көрсетілген ағымдық каталогты орнатады.
• void ChDir (const AnsiString S); -ағымдық каталогты S-та көрсетілген каталогпен алмастырады.
• bool CreateDir (const AnsiString Dir); -жаңа каталогты құрады.
• bool RemoveDir (const AnsiString Dir); -бос каталогты жояды.
• bool DeleteFile (const AnsiString File Name); -файлды жояды.
• boolRename File (const AnsiString Old Name, const AnsiString New Name); -файлдың атын өзгертеді.

    Файлдарды параметрлеріне қарай іздеу үшін SYSUtils.h: cипатталған құрылым қолданылады.

    struct TSearchRec

    {

    int Time;

    int Size;

    int Attr;

    AnsiString Name;

    int FindHandle;

    char [4097] FindData;

    char [257] Pattern;

    } 

    Іздеу үш функцияның көмегімен жүзеге асырылады.

• int FindFirst (const AnsiString Path, int Attr, TSearchRec &F); - Attr|-да көрсетілген атрибуттары бар файлдың алғаш рет енуін іздейді. Іздеу нәтижесі үшінші параметрде көрсетілген құрылымға орналастырылады.
• int FindNext (TSearchRec &F); - FindFirs алдыңғы функциясында көрсетілген параметрлері бар файлдың келесі енуін іздейді.
• void FindClose (TSearchRec &F); - FindFirs көрсетілген параметрлер бойынша іздеу амалдарын аяқтайды.

    Мысал. Файлдарды іздестірейік. Файлдардың аттары мен өлшемдері Memo компонентіне жазылатын болады.

    void_ _fastcall Tform1:::Button1Click (TObject*Sender) 

    {

    TSearchRec sr;

    int Attr=0;

    Memo1->Lines->Clear ( );

    Attr| =faReadOnly;

    Attr| =faHidden;

    Attr| =faSysFile;

    Attr| =faVolumeID;