РНР бағдарламасын пайдаланып динамикалық элементтерді құру

<VirtualHost 127.0.0.1 >

ServerAdmin admin@server

rname.com

Server

erName www.servername.com

DirectoryIndex index.php3 index.phtml index.php

Index.htm Index.html Index.shtml Index.shtm

DocumentRoot “e:/usr/public_html/host/virtual”

ScriptAlias /cgi-bin/ “e:/usr/public_html/host/virtual/cgi-bin/”

ErrorLog e:/usr/php

ublic_html/host/virtual/logs/error.log

CustomLog e:/usr/public_html/host/virtual/logs/access.log common

</VirtualHost>

    PHP скрипттері жұмыс істейтіндігін  тексеру үшін алдымен e:/usr/public_html/host/virtual бумасына test.php файлын құрып ішіне  келесі кодты жазамыз:

<? phpinfo(); ?>

Енді браузерге, http://127.0.0.1/test.php деп жазамыз, егер экранда  төмендегі суретте көрсетілгендей (3-сурет) PHP туралы түрлі ақпарат пайда болса, онда PHP жұмыс істеп тұр деген сөз.

    Барлық  бағдарламалау тілдеріндегі сияқты PHP-де де өз синтаксисі бар.  Оның синтаксисі С және Perl тілдеріне  өте ұқсас. PHP-де әр скрипт  <? рhp ден басталып  ?> жазуымен аяқталуы керек. Коментарийлер болса С тіліндегідей /*  басталып  */-мен  аяқталады.

3-сурет

 

 

 

 

 

 

 

 

3.  PHP де бағдарламалауды  үйрену

 

3.1  PHP-да  айнымалылар және  экранға шығару

 

   PHP- тілінде  экранға шығару өте оңай, мысалы:

<?php

echo “My first Program !!!”;

?>  

 

Скрипт дегеніміздің не екенін түсіну үшін алдымен айнымалылармен танысып алайық. Айнымалының аты, типі жәлне мәні болады. Айным. ының атына кез келген алфавиттік символмен  сандар бола алады. PHP кез келген айнымалы $ белгісімен басталуы тиіс. Айнымалылар типтері бойынша өзара бұтінсанды, бөлшек санды, қатар, обьектті, логикалық және массив болып бөлінеді. Айнымалы типін алдын ала Паскаль тіліндегідей анықтаудың қажеті жоқ. Айнымалы типтері шартты түрде жүреді. Әр айнымалы автоматты түрде өз мәніне сәйкес типке ие болып отырады. Мысалы: $a=5 жазуы айнымалывның аты   $a екенін, типі бүттін сан екенін, мәні 5-ке тең екенін білдіреді. Толықтай  мысал келтіретін болсақ:

1  <?php

2  $name = 6;

3  $h12 = 4.89;

4  $file_type = "path/index.phtml";

5   $os = "Welcome to  PHP ";

6   ? >

 

скрипттің екінші қатарында $name айнымалысының мәні бүтінсаны 6 мәнін қабылдап тұр.

үшінші қатарда $h12 айнымалысының  мәні 4.89 бөлшек санын қабылдап тұр.

төртінші және бесінші  қатарда айнымалыға қатар типі  тағайындалып тұр.

Қарапайым аримфметикалық операциялар

 

    Басқа бағдарламалау  тілдеріндегі сияқты кез-келген  арифметикалық операциялар орындауға  болады. Мысалы, екі санның қосындысы  бағдарламасын қарастыратын болсақ:

<?php

$a = 5;

$b = 3;

$d = $a + $b;

echo $d

? >

    

скрипт жұмысының  нәтижесі экранға 8 санын шығарады. PHP тілі барлық математикалық функцияларды, көп деңгейлі жақшалармен, логикалық  операциялармен, бірге көбейту немесе азайту операцияларын және т.б. көптеген операцияларды орындай алады. Айнымалыны бірге көбейту операциясы С тіліндегідей $a++; орындалады. Бірнеше элементке бір мәнді тағайындауда мүмкін: $a = $b = 7; PHP тілінде стандартты емес арифметикалық өрнектің орындалуына мысал келтірейік:

 

<?php

$b = $a = 5;

$c = $a++;

$e = $d = ++$b;  /* алдын-ала  көбейту, яғни үш айнымалының  мәніде 6-ға тең  */

$f = 2 * ($d++);  /* айнымалының мәні көбейгенге  дейін екі есе көбейту */

$g = 2 * (++$e);  /* айнымалының мәні көбейгеннен  кейін екі есе көбейту */

$h = $g += 10; 

?>

   

   Мысал:Тізбектелген сандарды бір қатарға бос аралық түрінде экранға шығар. Біздің жағдайда тізбектер саны беске дейін болсын. Шешімі:

<?php

$i = 1; echo $i;

$i++; echo " ".$i;

$i++; echo " ".$i;

$i++; echo " ".$i;

$i++; echo " ".$i;

?>

 

    Егер  есепте бір қатарға  емес бағана түрінде шығару керек болса, онда тырнақшалар орнына <br> қатар ауыстыру  HTML-тегін қою керек: echo "<br>".$i; Сонда нәтижеде сандар бір баған бойына орналасқан түрде шығады.

 

  Қарапайым логикалық  және  шарты операторлар

 

    Салыстыру қарапайым түрде ұйымдастырылады: "егер-онда-болмаса". Бұл үшін PHP-де келесі конструкция қолданылады:

if  ( )   {  }   else   {   }

бұл оператордың  түрлі синтаксисі бар, бірақ жоғарыда келтірілген синтаксис ең тиімді әрі дұрысм болып есептеледі. Мысал:

<?php

$a  = 5;

$b = 9;

if  ($a == $b) {echo $b - $a;}  else  {echo $b.$a;}

?>

 

Бағдарлама  нәтижесі 95 - ті көрсетеді, себебі $a -ға  $b тең емес, ал  echo $b.$a; командасы  айнымалыларды рет-рнетімен шығарады. Мұндағы нүкте айнымалыларды  бір-бірімен жабыстыру үшін қолданылады. 

 Циклдер

 

    Бағдарламалаудағы  циклдер дегеніміз - бір операцияның  бірнеше рет қайталануы. PHP-де  циклдерді ұйымдастыру үшін келесі  операторлар қолданылады: while, do…while, for  және foreach. Циклге мысал ретінде  бірнеше файлдарды көшіру қызметін көрсетуге болады. Оның алгоритмі төмендегідей болады:

• файлдар санын беру
• көшірілген файлдар есептегішінің мәнін нөлге қою
• файлды көшіру
• есептігіштің мәнін берілген файлдар санына теңдігін тексеру
• егер тең  болмаса, онда көшірілген файлдар есептегішінің мәнін арттыру және цикл басына
• қайта келу
• егер тең болса, онда циклды аяқтау

Циклдық әр қайталануы итерация деп аталады.

Енді PHP-де циклдерді ұйымдастыру  мысалын қарастырайық:

<?php

$i = 0;

$n = 10;

while ($i <=$n):

echo $i. “<br>\n” ;

$i++;

endwhile;

?>

скрипттің мағынасы өте қарапайым. $i айнымалысына циклдың  басындағы мәнді тағайындаймыз  да, $n айнымалысына циклдың соңындағы  мәнді тағайындаймыз. Ары қарай  циклды while() операторы арқылы ашып, жақшаның ішіне берілетін шартты жазамыз. Ол шарт  $i <=$n болғанша орындалады. Бұл цикл шарты бұлған заматта цикл аяқталады. еndwhile операторы циклдың аяқталғанын білдіреді. Скрипт, браузер экранына баған бойынша бірден онға дейінгі сандарды шығарады. Себебі echo операторының $i айнымалысынан кейін қатарды ауыстыратын <br> HTML-тегін қойдық.

Жоғарыдағы  есепке тағы да басқа бір вариантын  көрсетейік:

<?php

$i = 0;

while ($i<=10)

{

echo $i++. “<br>\n”;

}

?>

 

Бұл екі бағдарламаның  нәтижесі бірдей болады.

    Енді PHP-де  do…while операторының құрылысын қарастырайық. Бұл да цикл болып саналады, оның while  операторынан ерекшелігі “дейін” емес “кейін”, яғни цикл жұмысы оператордан кейін аяқталады. do...while циклі үшін тек бірақ синтаксис бар:

<?php

$i = 0;

do

{

echo $i. "<br>\n";

$i++;

}

while ($i <= 10);

?>

 

Енді for циклына  мысал келтірейік, оның синтаксисі:

for (expr1; expr2; expr3) (операторлар тіізбегі)

(expr1)  - өрнегі  шартсыз болып есептелінеді және  циклдың басында орындалады. Әр  итерацияның басында (expr2) өрнегі  орындалады. Егер ол ақиқат болса, онда цикл жалғасады да ішкі операторлар орындалады. Егер ол жалған болса, онда цикл аяқталады да әр итерацияның соңында (expr3) өрнегі орындалады. Бұл өрнектердің әрқайсысы бос болуы мүмкін.  Егер (expr2) өрнегі бос болса, онда цикл шексіз орындалады. Шексіз орындалуды break операторы арқылы тоқтатуға болады.  Мысалы:

<?php

$a = 0;

while ($a < 5)

{

if ($arr[$a] == "atop" )

{

break;

}

$a++;

}

?>

 

Егер continue операторы кездесетін болса, онда басқару келесі жақын  циклге беріледі. Мысалы

while (list($key,$value)=each($arr))

{

if ($key 2)

{

continue;

}

}

 

Енді сандарды for операторы арқылы экранға шығару есебінің мүмкін жолдарын қарастырайық:

Мысал1:

for ($i = 1; $i <= 10; $i++)

{  print $i ; }

 Мысал2:

for ($i = 1;; $i++)

{  if ($i >10)

{  break; }

print $i;

}

Мысал3:

$i = 1;

for (;;)

{ if ($i > 10) {  break; }

print $i; $i++;

} 

Уақыт пен мерзім

 

    PHP-де  уақыт форматымен жұмыс істеу  үшін көбінесе date функциясы қолданылады.  Оның синтаксисі $date = date("параметр"); Параметрлер бірнеше болуы мүмкін және олар бір-бірінен үтір арқылы ажыратылады. Онда төмендегі параметрлерді қолдануға болады:

а - "am" немесе "pm" мәндерін қабылдайды;

А - "AM" немесе "PM";

d - ай күні, сандық, екі сан (бірінші орынға нөл  қою керек), яғни 01-

ден 31-ге дейін;

D - апта күні, мәтіндік, үш әріп, мысалы: "Fri";

F - ай, сандық, мысалы: "February";

h - сағат, сандық, екі сан, 12 сағаттық формат;

H- сағат, сандық, екі сан, 24 сағаттық формат;

i - минут, сандық, екі сан, яғни 00-ден 59-ға дейін;

j - ай күні, сандық, бастапқы нөлсіз;

l - апта күні, мәтіндік, мысалы: "Wednesday";

L-төрт жылда  қайталанатын жылды көрсетеді,  яғни "0" немесе "1";

m-ай, сандық, яғни "01"-ден "12"-ге дейін; 

M-ай, мәтіндік, үш әріп, мысалы: "Feb";

n -ай, сандық, бір  сан, яғни "1"-ден "12"-ге  дейін;

О-Гринвич уақыты бойынша сағат аралығы, мысалы: "+0200";

s - секунд, сандық, екі сан, яғни  00-ден 59-ға  дейін;

S- ағылшынша  реттік жалғау, мәтіндік, екі символ, мысалы: "nd" және "th"

t - ағымдық айдағы  күндер саны, яғни "28"-ден "31"-ге  дейін;

U-Unix ғасырынан басталатын секунд, яғни 1970 жылдың 1 қаңтары;

Y-жыл, сандық, төрт сан;

w-апта күні, сандық,  мысалы "0" саны жексенбіні  білдіреді;

y -жыл, сандық, екі сан, мысалы: "99";

z -жыл күні, сандық, мысалы: "299";

Осы параметрлерді қолдану  арқылы біз өзіміздің сайтымызда ағымдық уақытты пайдалана аламыз. Оның ішінде ең көп қолданылатыны ағымдық уақыт пен мерзімді шығару. Аптаны, айды, күнді шығару сайтта өте пайдалы болып есептеледі. Мысалы, сайтымызға кірушілерді тәулікке байланысты уақытпен қарсы алатын болсақ, онда бағдарлама коды төмендегідей болады:

<?php

$h = date("H")

if ($h >= 5 && $h <= 11) echo "Қайырлы  таң !";

if ($h >= 12 && $h <= 18) echo "Саламатсызба !";

if ($h >= 19 && $h <= 24) echo "Қайырлы  кеш !";

if ($h >= 1 && $h <= 4) echo "Қайырлы  түн !";

?>

 

    Бұл скриптте  серверден date(“H”) функциясы арқылы  ағымдық сағат уақытының мәнін  аламызда, оған талдау жүргземз. Алынған мән қай аралықта орналасқанына  байланысты сәйкес сөздерді экранға  шығарамыз. Егер бағдарлама кодына  назар аударатын болсақ, онда сағат белдеуінсіз және сәйкес уақыт аралығынсыз тек сервер уақыты ғана алынып тұрғанын көремз.  Сондықтан уақыт аралығын бағдарламаға алдын-ала енгзуімізқажет. Оған мысал ретнде келес код бола алады:

$time = date(“H:i”);

$time1 = date(“H”);

$time2 = date(“i”);

$time_s = 7;

$time1 = $time1+ $time_s;

if ($time1 >= 24) { $time1 = $time1 – 24; }

$time = “$time1: $time2”;

 

    Бірінші  қатарда ағымдық уақытты алу  сервердің сағат белдеуі бойынша  іске асырылады. Ары қарай түрлі  дұрыс уақыт белдеуі бойынша  бағдарлама өзі есептейді.  $time_s айнымалысындаөз уақыт аралығы сақталады.

 

Массивтер

 

    Массив  дегеніміз – сандар немесе  белгілерқатары және олардың  басқа айнымалылар секілді өз  аты мен мәндері болады. Бірақ  одан да басқа олардың индекстері  болады. PHP-де массив былайша өрнектеледі: $массив_аты[индекс]. Мысалы:

<?php

$a[0] = 1;

$a[1] = 12244;

$a[2]=0 “example”;

?>

  

    Бұл  мысалдың нәтижеснде $a массиві құрылып,  оның 0,1 және 2 ұяшықтарына 1, 12244 және example мәндері тағайындалады. Енді echo $a[2] командасын берсек онда экранға example сөзі шығады. 

Біз қарастырған  массив бірөлшемді, одан басқа көп  өлшемді массивтерде бар. Мысалы: $деканат[кафедра информатика] [кафедра  автоматика];