Криптогрфия

    Сондықтан компьютерлік вирустардан сияқты трояндық бағдарламалардан да сенімді қорғайтын  аса қарапайым жол – бұл  әрбір жұмыс станциясында жүйелік  файлдарда және мәліметтердің қызметтік облыстарында (реестрде, дисктердің жүктемелі облыстарында және т.б.) өзгерістерді бақылау бағдарламаларын орнату – адвизор деп аталатын (ағыл. adviser – хабарлаушы).   

    Ақпаратты тарату ортасы

    Әрине, ақпаратты тарату ортасына шабуылдың негізгі түріне оның тыңдалуы жатады. Тыңдалу мүмкіндіктеріне байланысты барлық байланыс сызықтар мынаған бөлінеді:

• кең тарататын шектеусіз рұқсатпен
• кең тарататын шектеулі рұқсатпен
• «нүкте-нүкте» каналдары

    Бірінші категорияға ақпараттың оқылу мүмкіндігі ештеңемен басқарылмайтын ақпаратты тарату схемалары жатады. Мұндай схемаларға, мысалы, инфрақызыл және радиотолқынды желілер жатады. Екінші және үшінші категорияларға тек қана сымды сызықтар жатады: олардан ақпараттың оқылуы не берілген сымға қосылған (кең тарататын категория) барлық станциялардан, не тек пакет жіберілу пунктінен берілу пунктіне дейін («нүкте-нүкте» категориясы) жүретін станциялар мен коммутация түйіндерінен мүмкін. 

    Желілердің  кең тарататын категориясына  коаксиальді сіңірдегі және қайталауыштардағы (хабах – ағыл. hub) TokenRing желісі, EtherNet желісі жатады.  К широковещательной категории сетей относятся сеть TokenRing, сеть EtherNet на коаксиальной жиле и на повторителях (хабах – англ. hub). 

    Желілердің  коммутация түйіндері

    Желілердің коммутация түйіндері қаскүнемдер үшін 1) желілік трафиктің маршрутизациясының аспабын және 2) желінің жұмысқа икемділігінің қажетті компонентін білдіреді. 

    Бірінші мақсатқа байланысты маршрутизация  кестесіне рұқсатты алу жасырын  ақпараттың ағын жолын қаскүнемді қызықтыратын жаққа өзгерте алады. Оның одан арғы әрекеттері DNS-сервердегі шабуылға ұқсауы мүмкін. Немесе оған тікелей  басқарумен, егер қаскүнем  қандай да бір жолмен администратор құқығына ие болса (бәрінен жиірек администратордың паролін біліп алды немесе үнсіз ауыстырылмаған паролін пайдаланып қалды).

    «Сервисте қабыл алмау» класының шабуылында қаскүнем әдетте коммутация түйінін не хабарламаларды дұрыс емес «тұйық» жолмен таратуға, не мүлдем хабарламаны таратуды тоқтатуға  мәжбүрлейді. 

   Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ./Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др./Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Защита информации в вычислительных системах. /Сборник.- М.: Знание,1982.
4. Безруков Н.Н. Компьютерная вирусология / Справочное руководство/.- К.: УРЕ, 1991.

 

   СДЖ арналған бақылау тапсырмалары (тақырып 7, 8) [1, 2, 3, 4, 7]

1. Көшіріп алудан қорғау әдістерін оқып-үйрену.
2. Тексерушіні қорғау әдістерін оқып-үйрену.
3. Компьютерлік желілерде ақпаратты қорғау әдістерін білу. 

 

   5 Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар 

   №1 зертханалық жұмыс «Компьютерлік вирустар»  (10 сағат) 

   Жұмысты орындау тәртібі:

1. Зертханалық жұмысқа арналған әдістемелік нұсқауларды оқып-үйрену.
2. Дербес тапсырманы нұсқаға сай орындау:

 
 
 

3. Зертханалық жұмысты орындау бойынша есеп беруді электронды түрде құру.
4. Бақылау сұрақтарына жауап беру, жауаптарды есеп беруде орналастыру.
5. Зертханалық жұмысты қорғау.

 

   Бақылау сұрақтары:

1. Компьютерлік вирус дегеніміз не?
2. Компьютерлік вирустардың таптастырылуы.
3. Трояндық бағдарламалар мен басқа да «зиянды» бағдарламалар дегеніміз не?
4. Орындалатын бағдарламаларды зақымдау тәсілдері?
5. Пакеттік файлдарды зақымдау тәсілдері?
6. Жүктемелі вирустар дегеніміз не?
7. Полиморфтік вирустар дегеніміз не?
8. Стелс-вирустар деп қандай вирустарды айтады?
9. Сіздерге белгілі антивирустік бағдарламалардың қасиеттері мен кемшіліктері?

 

     Ұсынылатын әдебиеттер [1], [2], [6],[7] 

   СДЖ арналған бақылау  тапсырмалары [1], [2], [7]

1. Компьютерлік вирустардың өмір сүру ортасы бойынша таптастырылуы.
2. Компьютерлік вирустардың зақымдау тәсілдері бойынша таптастырылуы.
3. Компьютерлік вирустардың деструктивті мүмкіндіктері бойынша таптастырылуы.
4. Компьютерлік вирустардың жұмыс алгоритмі бойынша таптастырылуы.

 

   №2 зертханалық жұмыс  «Парольдік қорғаныс» (8 сағат)

    Жұмысты орындау тәртібі:

1. Зертханалық жұмысқа арналған әдістемелік нұсқауларды оқып-үйрену.
2. Дербес тапсырманы нұсқаға сай орындау:

 
 

3. Зертханалық жұмысты орындау бойынша есеп беруді электронды түрде құру.
4. Бақылау сұрақтарына жауап беру, жауаптарды есеп беруде орналастыру.
5. Зертханалық жұмысты қорғау.

 

   Бақылау сұрақтары:

1. Бағдарламалық қамтамасыз етудің (БҚ) қорғаныс жүйелерінің таптастырылуының принциптері. 
2. Орнату әдісі бойынша БҚ-ң қорғаныс жүйелерінің таптастырылуы. 
3. Қорғаныстың қолданылатын механизмдері бойынша БҚ-ң қорғаныс жүйелерінің таптастырылуы.
4. Функциялану принципі бойынша БҚ-ң қорғаныс жүйелерінің таптастырылуы.
5. Ораушы-шифратордың тағайындалуы.
6. Рұқсат етілмеген көшіріп алудан қорғау жүйесі.
7. Рұқсат етілмеген енуден қорғау жүйесі.
8. БҚ-ді компьютерге байлау жүйелері.
9. Бағдарламаның объективті сипаттамаларын шығару.
10. "Туған таңбалар".
11. Сулы белгілер енжар қорғаудың әдісі ретінде.
12. Қорғаныстың психологиялық әдістері.

 

      Ұсынылатын әдебиеттер  [1], [2], [6],[7]

   СДЖ арналған бақылау тапсырмалары [1, 2, 7]

   1. Парольдік жүйе.

   2. Парольдерді құру ережелері мен мазмұны.

   3. Ақпартты  «бұзу» әдісіне түсініктеме беру.

   4. Пайдаланушылардың  идентификациясы мен аутентификациясы.   

   №3 зертханалық жұмыс  «Криптография»  (12 сағат)

Жұмысты орындау тәртібі:

   1. Зертханалық  жұмысқа арналған әдістемелік  нұсқауларды оқып-үйрену.

   2. Дербес  тапсырманы нұсқаға сай орындау: 

 

3.  Зертханалық жұмысты орындау  бойынша есеп беруді электронды  түрде құру.

4. Бақылау  сұрақтарына жауап беру, жауаптарды есеп беруде орналастыру.

5.   Зертханалық  жұмысты қорғау. 

   Бақылау сұрақтары:

1. Симметриялық криптоалгоритмдер дегеніміз не?
2. Симметриялық криптоалгоритмдердің таптастырылуы.
3. Шифрлеу үшін қолданылатын ауыстырулардың қандай түрлерін білесіздер?
4. Шифрлеу үшін қолданылатын ауыстырып қоюдың қандай түрлерін білесіздер?
5. Ақпаратты гаммалау әдісімен шифрлеу қалай түсіндіріледі?
6. Криптожүйеде кілт деп нені айтады?
7. Бір реттік блокнот.
8. Жүйенің криптоберіктігі дегеніміз не?
9. Кілтті қолданудың ережелері.

 

   Ұсынылатын  әдебиеттер [1], [2], [6],[7] 

   СДЖ арналған бақылау  тапсырмалары [1], [2], [7]

1. Криптография, криптология, криптоанализ ұғымдарына анықтама беру.
2. Шифрдің беріктігі мен тереңдігіне анықтама беру.
3. Ақпаратты криптографиялық жабу тәсілдерінің таптастырылуын білу. 
4. Шифрлеуге арналған ауыстыру тәсілдерін оқып-үйрену.

 

   6 Студенттің оқытушымен дербес жұмысының тақырыптамалық жоспары