Компьютерлік жүйелер

Компьютерлік жүйелер ==

IBM фирмасының анықтамасы бойынша компьютерлік

(есептеу) жүйелер төрт негізгі құрамнан түрады:

# шығарылатын есепті, орындалатын жұмысты мәселе

ретінде қойып, сонЬІй нәтижесін алатын адам;

# аппараттық жасақтама (Hardware);

# мәліметтер файлы;

# компьютерді программалық жасақтамасы (Software).

Компьютерлік жүйелер үғымын немесе мәліметтерді өңдеу

жүйелерін осы төрт комбинацияны - машиналарды,

мәліметтерді, программаларды және адамды - біріктіре

қарастыру кезінде қолданады.

 

=== Компьютерлік жүйелерді пайдалану ===

Жұмыс өнімділігі. Басқа құралдар мен машиналарды

қолданғандағы сияқты, компьютерді пайдаланудың ең алғашқы

себебі - жұмыс өнімділігін арттыру болып саналады.

Егер компьютерді есеп-қисап жасау, мәліметтерді өндеу

немесе құжаттарды қағазға басып алу істеріне пайдапансаңыз,

сіз бір сағатта көптеген істерді тындырасыз. Мысалы,

машинкада мәтін басатын шебер адам бір минутта 60-тан 80

сөзге дейін жмесе 6-8 жолға дейін мәтін басатын болса, орташа

мүмкіндікті компьютер минутына 1200 жол баса алады. Демек,

бір компьютер 150-200 адамды алмастыра алады деген сөз.

 

Мәліметтерді өңдеу жылдамдығы. Компьютерді

пайдаланудағы екінші себеп - мәліметтерді үлкен жылдамдықпен

өңдеу болып саналады. Дайындығы мол маман адам минутына

250 сөз оқып шыға алатын болса, компьютер 1000 000 сөз оқи

алады екен. Мысалы, Чикаго каласының телефон аньщтамалығы

788 000 адамдар атауынан, ал адрестер мен телефон нөмірлерін

коссақ, 32 000 000 жол информациядан тұрады екеа Минутына

250 сөз оқитын адам осы анықтамалықты оқып шығу үшін 250

сағат уақыт жібереді. Ал, орта мүмкіндікті компьютер оны 30

секундқа жетпейтін уақытта оқып шыға алады. Сол себепті

телефон станцияларында, анықтамалық іздеу қызметтерінде

ЭЕМ кеңінен қолданылады.

 

Дәлдік пен ұкьштылық. Компьютерлік жүйелерді

пайдаланудағы үшінші себеп - олардың дәлдігі мен

үқыптылығында жатыр. Егер біз компьютерге нақты мәліметтер

беріп, оларды өңдеудің дүрыс жолдарын көрсетсек, ол

әрқашанда қатесіз дүрыс нәтижелер береді. Кейде компьютер

қате нәтиже берді деп айтылады. Мүндайда компьютердің

қателеспейтінін, қатенің себебі мәліметтердің оған дұрыс

берілмегендігінен, немесе осы мақсатқа арналған мәлімет-

терді өңдеу алгоритмінің қате болғанынан екенін ашып айту

кажет.

 

=== Аппараттық жабдықтар ===

Біз үлкен ЭЕМ-ді нзмесе дербес компьютерді алсақ та, олар

бір-біріне үқсас принципте жұмыс істейтін мынадай құрамнан

тұрады:

# орталық процессор;

# енгізу құрылғысы;

# есте сақтау құрылғысы;

# шығару құрылғысы.

 

Орталық процессор барлық, есептеу және информация

өңдірістерін орындайды. Бір интегралдық схемадан тұратын

процессор микропроцессор деп аталады. Күрделі машиналарда

процессор бір-бірімен өзара байланысты бірнеше интегралдық

схемалар жиынынан тұрады.

 

Енгізу қүрылғысы информацияны компьютерге енгізу

қызметін атқарады.

 

Есте сақтау құрылғысы программаларды, мәліметтерді

және жұмыс нәтижелерін компыбтер жадына сақтауға арналғаа

Шығару құрылгысы компьютердің жүмыс нәтижесін

адамдарға жеткізу үшін қолданылады.

 

Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы ===

Дербес __________ЭЕМ-нің (ДЭЕМ) элементтік базасы болатын

электрондық компоншттері информация өңдеудің белгілі бір

қызметін немесе оны сақтау ісін аткарады. Мұндай

компоненттер интегралдык схемалар деп аталады.

Интегралдық схема металдан не пластмассадан жасалған

қорапқа салынған жартылай өткізгішті кристалдардан түрады.

Жіңішке жіп секілді арнайы сымдар осы кристалды қораптың

шеткі тақшаларымен жалғастырады.

Жартылай өткізгішті кристалл көбівесе өте таза кремнийден

жасалады, оны жасауда вакуумдық бүрку, тырналау,

қоспаларды иондық түрде енгізу, дәлме-дәл фотолитография

тәрізді және де басқа жоғары сапалы технологиялар

қолданылады.

 

Осындай күрделі технология нәтижесінде кристалда электр

схемасына біріктірілгш "электрондық молекулалар" жасалады.

Олар бір кристалл көлемінде (5x5 мм) жүз мыңнан аса бір-

бірімен байланысқан "электрондық молекулаларды"

құрастырып, өте күрделі информацияны түрлендіру

жүмыстарын орындай алады. Мүмкін болашақта осындай

схемалар элементтері рөлін тікелей ұғымдағы заттардьщ

молекулалары атқаратын шығар.

 

Интегралдық схемаларды жасау, тексеру, олардың

сапаларын бақылау - барлығы да автоматтандырылған, оның

үстіне оларды сериялық түрде шығару да меңгерілген.

Интегралдық схемаларды шығаруды баспаханалардағы кітапты

көбейтіп шығарумен салыстыруға болады. Олар өздерінің

атқаратын функцияларына қарай ЭЕМ-нің әртүрлі тетіктерінің -

шифраторлардың, сумматорлардың, күшейткіштердің

түрлеріне байланысты бөлек-бөлек топтарға жіктеліп, ]

серияларға бөлініп шығарылады.

 

Бұл схемалардың интегралдық (біріктірілген) деп аталу

себебі олардың бір кристалы күрделі логикалық функциялардың

белгілі біреуін орындай алады, сосын олардан транзисторлар

мен диодтардан құрастырылатын сияқты машина қондырғылары оңай жасалады.

ДЭЕМ бірыңғай аппараттық жүйеге біріктірілген техникалық

электрондық қүрылғылар жиынынан түрады. ДЭЕМ қүрамына

кіретін барлық қүрылғыларды олардың функционалдық

белгілеріне қарай екіге бөлу қалыптасқан, олар: жүйелік блок

және сыртқы қүрылғылар.

 

Жүйелік блок мыналардан түрады:

* микропроцессор;

* оперативті есте сақтаушы қүрылғы немесе жедел жады;

* тұрақты есте сақтаушы қүрылғы;

* қоректену блогы мен мәлімет енгізу-шығару порттары.

Ал, сыртқы қүрылғылар былайша бөлінеді:

* информация енгізу қүрылғылары;

* информация шығару құрылғылары;

* информация жинақтауыштар.

ДЭЕМ-нің құрамында ең аз дегшде жүйелік блок, бір-бірден

еягізу, шығару қүрылғылары және ең аз дегенде бір информация

жинақтауыш құрылғы кіреді. ДЭЕМ-де шешілетін мәселеге

байланысты пайдаланушы адам оның минималды

конфигурациясына қосымша шеткері құрылғыларды қосу

арқылы кеңейтуіне болады.

Информация мен басқару командаларын енгізетін негізгі

құрылғыларға пернетақта (клавиатура), "тышқан" тәрізді

тетік және сканер (із кескіш) жатады. Осындай функцияларды

бұлардан өзге жарық қаламұштары, жарық сезгіш планшеттер,

джойстиктер (ұршық тәріздес тетік) және басқа да мәселелерді

шешуге қолданылатын қүралдар орындайды. Мысалы,

осылардың кейбіреуін жобалау жұмыстарын автоматтандыруда

қолдануға болады.