Автор: Пользователь скрыл имя, 31 Марта 2013 в 16:21, реферат
Компьютерлік желі (ағылш. сomputer network) — барлық құрылғылардың бір бірімен өзара әрекеттесуіне мүмкіндік беретін байланыс желілері арқылы қосылған компьютерлердің және басып шығарғыштар мен мәтіналғылар сияқты басқа құрылғылардың тобы.
Желілер шағын немесе үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, немесе телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі — Интернет, ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады.
Компьютерлік желілер
Компьютерлік желі (ағылш. сomputer network) —
барлық құрылғылардың бір бірімен өзара
әрекеттесуіне мүмкіндік беретін байланыс
желілері арқылы қосылған компьютерлердің
және басып шығарғыштар мен мәтіналғылар
сияқты басқа құрылғылардың тобы.
Желілер шағын немесе үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, немесе телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі — Интернет, ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады.
Тарихы
Тармақталған өңдеу
Коммуникация протоколы және желілік бағдарламалау
Интернет картасы. Интернет дегеніміз ғаламдағы миллиардтаған компьютерлік қондырғыларға қызмет көрсетуге арналған, өзара байланыстырылған компьютерлер жүйелерінің жинағы
Жергілікті желі
Жергілікті желі (ағылш. Local Area Network, LAN) — салыстырмалы түрде шектеулі кеңістіктің (мысалы ғимараттың) шегінде компьютерлер, басып шығарғыштар мен басқа да құрылғылар тобын біріктіретін коммуникациялық желі. Жергілікті желі бір біріне қосылған құрылғылардың өзара әрекеттесуіне мүмкіндік береді.
Желі – мәліметтерді компьютерлер
арасында жеткізу құралдарымен біріктірілген
компьютерлердің жиынтығы. Есептеу
желісі – бір-бірімен байланысқан
желі элементтері арасында мәліметтер
жеткізуге арналған программалық және
аппараттық құрауыштардың күрделі
жүйесі. Аппараттық жабдықтар ішінде
әртүрлі типті және класты компьютерлермен
қатынастық жабдықтарды атауға болады.
Программалық құрауыш операциялық
жүйе мен желілік қолданбалардан
тұрады. Желінің тиімді жұмыс істеуі
үшін ОЖ-дің арнайы түрлері –
желілік ОЖ қолданылады. Желілік
ОЖ – есептеу желісін бір
- жұмыс станциялары;
- желі серверлері;
- қатынастық тораптар.
Жұмыс станциясы (ЖС) (workstation)
– желіге қосылған дербес компьютер
және ол арқылы пайдаланушы өз жұмысын
атқарады және желінің ресурстарына
қатынауды жүзеге асырады. Ол өзіндік
операциялық жүйемен
Сервер (server)– желіге қосылған
және оның пайдаланушыларына белгілі
қызмет көрсетуді қамтамассыз ететін
компьютер. Серверлер желіні пайдаланушылардың
қажеттілігінен туындайтын мәліметтерді
сақтауды, мәліметтер қорына сұраныстарды
өңдеуді, жойылған тапсырмаларды өңдеуді,
тапсырмаларды басып шығаруды және
басқа да іс-әрекеттерді жүзеге асырады.
Сервер – желі ресурстарының қайнар
көзі. Атқаратын функцияларына
Ерекше көңілді сервер
типтерінің ішіндегі – файлдық серверге
(file server) (көбінесе файл-сервер атауы
қолданылады) аудару қажет. Файл-сервер
- желідегіпайдаланушылардың
Мәліметтер қоры сервері (database server) – мәліметтер қоры файлдарын сақтау, өңдеу және басқару функцияларын жүзеге асыратын компьютер. Мәліметтер қоры сервері
- мәліметтер қорын сақтау, олардың тұтастығын, толықтығын, өзектілігін қолдау;
- мәліметтер қорына
- мәліметтер қорына авторланған
қатынауды қамтамассыз ету,
- үлестірілген мәліметтерқорын қолдау, басқа жерлерде орналасқан мәліметтер қоры серверлерімен әрекеттесу
функцияларын атқарады.
Қолданбалы программалар сервері (application server) – пайдаланушылардың қолданбалы программаларын орындауға қолданылатын компьютер.
Қатынастық сервер (communications
server) – жергілікті желі пайдаланушыларының
өз тізбектік енгізу/шығару порттарына
айқын қатынас мүмкіндігін
Қатынау сервері (access server) – тапсырмаларды қашықтан өңдеуді орындауға бөлінген компьютер. Қашықтағы жұмыс станциясынан ынталандырылған программалар осы серверде орындалады. Қашықтағы жұмыс станциясынан пайдаланушының пернетақтадан енгізілген командалары қабылданады, оған орындалған тапсырма нәтижелері қайтарылады.
Факс-сервер (fax server) – жергілікті желінің пайдаланушылары үшін факсимильдік хабарларды қабылдау және таратуды орындайтын құрылғы немесе компьютер.
Мәліметтерді резервті көшірмелеу сервері (back up server)- файл-сервер және жұмыс станцияларында орналасқан мәліметтердің көшірмелерін құру, сақтау және қайта қалпына келтіру міндеттерін шешетін құрылғы немесе компьютер. Мұндай сервер ретінде желідегі файлдық серверлердің бірі болуы мүмкін.
Желінің қатынастық жабдықтарына (тораптарына) келесі құрылғылар жатады:
- қайталауыш;
- коммутаторлар (көпірлер);
- маршруттауыштар;
- көмейлер (шлюздер).
Желінің ұзындығы, станциялар арақашықтықтары ең алдымен беру ортасының (коаксиальды кабельдің, есулі қос өткізгіштің, т.б.) физикалық мінездемелерімен анықталады. Мәліметтерді кез келген ортада жіберуде сигналдың бәсеңсуі пайда болады, бұл арақашықтықтарды шектеуге әкеледі. Осы шектеулерді жеңіп, желіні кеңейту үшін арнайы құрылғылар – қайталауыштар, коммутаторлар мен көпірлер орнатылады. Мұндай кеңейту құрылғылары енбеген желі бөліктері желі сегменттері деп аталады.
Қайталауыш (repeater) – келген сигналды күшейткіш және қайта өндіретін құрылғы. Барлық қайталаушпен байланыстырылған сегменттерде әрбір уақыт мезетінде тек екі станция арасында мәліметтер алмасуы жүзеге асырылады.
Коммутатор (switch) немесе көпір (bridge) – бірнеше сегменттерді біріктіруге арналған құрылғы. Бұл жағдайда әртүрлі сегменттердің әрбір станция жұптары үшін біруақытта бірнеше мәліметтер алмасу үрдістерін қолдайды.
Маршруттауыш (router) – бір немесе әртүрлі типті желілерді бір мәліметтер алмасу хаттамалары бойынша біріктіретін құрылғы. Маршруттауыш берілу адресін талдап жане мәліметтерді тиімді таңдалған маршрутпен бағыттайды.
Көмей (gateway) (шлюз) — әртүрлі мәліметтер алмасу хаттамаларын қолданатын әртүрлі желі объектілері арасында мәліметтер алмасын ұйымдастыруға мүмкіндік беретін құрылғы.
Қазіргі уақыттағы есептеу
желілеріне қойылатын негізгі талаптар.
Есептеу желілері кез келген желі
пайдаланушысы үшін желінің кез
келген ресурсына қатынауды
- өнімділік;
- сенімділік;
- басқарылымдық;
- кеңейтілімдік;
- айқындық;
- жинақталымдық.
Есептеу желілерінің жіктелулері.
Есептеу желілерін бірнеше
- жергілікті желілер (LAN – Local Area Network) ;
- ауқымды желілер (WAN – Wide Area Network).
Желінің масштабына байланысты түрлері:
- жұмыс топтарының жергілікті желілері (бір ОЖ басқаруымен жұмы істейтін компьютерлердің кішігірім санын біріктіреді);
- бөлімдердің жергілікті желілері (бір бөлімнің компьютерлерін біріктіреді);
- кампустардың жергілікті желілері (бірнеше кіші желілерді біріктіреді);
- бірлескен (корпоративті)
желілер (бір мекеме немесе
корпорация көлеміндегі
OSI эталондық моделі. Желілік
программалық жабдықтарды
1) физикалық деңгей;
2) арналық деңгей;
3) желілік деңгей;
4) көліктік деңгей;
5) сеанстық деңгей;
6) көрсетімдік деңгей;
7) қолданбалы деңгей .
Бұлардың алғашқы үшеуі
(физикалық, арналық, желілік) мәліметтер
жеткізу мен бағдарлауға, көліктік
деңгей алғашқы үшеуі мен жоғарғы
деңгейлер арасындағы байланысты жасақтауға,
соңғы үш (сеанстық, көрсетімдік, қолданбалы)
деңгейлер пайдаланушы
Ауқымды есептеу желілері
– бір-бірінен алыс орналасқан жергілікті
желілер мен жеке компьютерлерді
байланыстыратын есептеу
Internet – түрлі хаттамалармен
жұмыс істейтін, әр түрлі есептеу
машиналарын байланыстыратын,
Internet-тің негізін жоғары
жылдамдықты кеңарналы желілер
құрайды, тәуелсіз желілер
Internet-те алмасу режімдері,
хаттамалары және адресациялау.
Internet жүйесіне қосылу әртүрлі
әдістермен жүзеге асады,
- электрондық пошта (E-mail);
- телеконференция (UseNet);
- қашықтан қатынас құру (TelNet);
- файлдарды іздеу және жеткізу (FTP);
- мәтіндік файлдарды меню жүйесі көмегімен іздеу және жеткізу (Gopher);
- құжаттарды гипемәтіндік сілтемелердің көмегімен іздеу және жеткізу немесе бүкіл әлемдік өрмек (WWW – World Wide Web).