Ақпараттық қауіпсіздік

электрлік қоректенуді, кабельдік жүйені қорғауды өзіне қосатын ақпараттық қорғау.

Программалық қорғау оның ішінде, криптография ,антивирустық программалар, кіруді басқару, жүйені шектеу құқығы.

Ескерте кету керек, бұндай бөліктеу салыстырмалы түрде, өйткені қазіргі заман технологиясы программалық және ақпараттық қорғауды біріктіру бағытында дамыды.

Бұндай прграммалық ақпараттық қорғау жұмыс істеуді басқару, вирустан қорғау және т.б.бағытта көп таралады.

МБ (мәліметтер базасы) қорғау механизмнің басты құралы  операцияларды біріктіру болып табылады, соның арқасында МБ бір күйден екінші күйге транзакция деп аталатын бір логикалық элемент кезінде өтеді.

 

Транзакцияның атқаратын қызметі.

Транзакция бітенше мәліметтермен барлық манипуляциялар МБ бөлек жүргізіледі, ал, МБ- ні өзгертулер транзакцияның дұрыс аяқталғаннан кейін барып орындалады.

Мәліметтерді сақтау көзқарасынан бұл механизм МБ өзгертуде өте қолайлы. Егер, транзакция үзілсе, МБ қайта қалпына келтірілетін СУБД құралдары транзакция орындалар кезіне дейінгі МБ қайта қалпына келтіріледі. Егер бір транзакция кезінде МБ бұзылмаса, онда бірнеше транзакция қатар орындалғанда МБ бұзылуы мүмкін.

Бұндай қателіктерден аулақ болу үшін, СУБД блокировка механизмдерін қолдануы қажет. Бұл кезде модификациялану кезіндегі мәлімет элементіне транзакция босатқанша ешкім кіре алмайтындығына кепілдік беріледі.Блокировка механизмін қолдану паралеллизмді басқару проблемасын тудырады, ал бұл екі транзакцияның біріне бірі қысылып қалуына әкеледі. Егер бір транзакция басқа бір транзакциямен блокировать еткен обьектті блокировать ету үшін басқа бір  транзакция блокировкасын алғанша тосып тұруы қажет. Басқаша айтқанда,транзакция бір ғана обьектті блоеировать ете алады.

 

Мәліметті қалпына келтіру.

Жоғарыда айтылғандай, ақпараттық және программалық істен шығу сол іштен шыққанға дейінгі қалыпқа тез арада қайтадан әкелу қажеттілігін туғызады. Қалпына келтіру қажеттелігін тудыруға тұйық ситуацияның пайда болуы да кіреді.

Қалпына келтіруді негізінен 3 бөлікке бөлуге болады.

мәліметтермен манипуляция ситуациясы дұрыс аяқталмаған кезде жекелеген транзакцияның қалпына келтіру мүмкіндіктерімен сипатталатын оперативтік қалпына келтіру.

Егер жүйенің жұмысында жүйелік -программалық қателер, программалық қымтаманың істен шығуы МБ бұзылуымен байланыссыз пайда болса, онда барлық орындалудағыларды транзакцияның іштен шығуына дейінгі қалыпқа қалпына келтіру аралық қалыпқа келтіру.

Дискідегі ақауларға байланысыты МБ бұзылуы МБ көшірмесі арқылы қалыпқа келтіріледі. Содан кейін транзакцияның копиясын алған уақыттан бастап салыстырады және жүйені бұзылған уақытқа қайтарады. Бұны узақ қалыпқа келтіру дейді. 

 

Жады және виртуалды адрестің кеңістіктегі бейнеленуі.

      Егер машина тілінде бағдарламауды ескермесек,онда программист жадыға сандық емес символдық логикалық есімдер арқылы қатынайды. Басқа сөзбен айтқанда, көп айнымалылар программада реттелмеген, бірақ, кейбір айнымалылар реттелуі мүмкін.Мысалы, массив эллементтері. Айнымалылар аты және программалық модуль кіру нүктелері символдар аты кеңістігін құрайды. Кейде осы адрестік кеңістікті логикалық деп атайды.

    Бір жағынан программаны орындаған кезде, физикалық оперативті жадымен жұмыс істейміз, ал ол өзіндік процессормен жұмыс істейді. Коммандалармен мәліметтерді алып, нәтижені орналастырады.

 

Физикалық жады.

      Ол реттелген оперативті жадыға орналасқан көп ұяшықты құрайды және олар нөмірленеді. Физикалық жадыда ұяшықтар саны шектеулі.

     Бағдарламалық қамтамасыз ету жүйесі әр көрсетілген қолданушы символ атымен физикалық жады ұяшығын біріктіру керек, яғни компьютер физикалық жадысына атаулар кеңістігін бейнелеу қажет. Бейнелеу екі этаптан тұрады. Бірінші бағдарламау жүйесі, екінші операциялық жүйе. Бұл екінші бейнелеуіш сәйкес аппаратты санақшы құралдары- жады бағыныңқы жүйесі, қосымша ақпаратты жолдан және операциялық жүйе арқылы өңделеді. Осы этаптар арсында, қатынау виртуалды адрес формасын алады. Осыған қарап, виртуалды адрестің барлық мүмкіндік мағыналарына, программа виртуалды адрестік кеңістік немесе виртуалды жады деп айтуға болады. Виртуалды адресті кеңістік ең алдымен санақшының архитектурасына және бағдарламалық жүйесіне тәуелді және жады салмағына мүлдем тәулді емес.

 

Бір программалық операциялық жүйде жадыны басқару принциптері.

 

     Кәдімгі үздіксіз үлестіру. Бұл жадыны қарапайым схема бойынша 3- ке бөлуге болады.

 Операциялық жүйе алған орын аймағы.

 Қолданылмалы құралдар орналасу аймағы.

 Бос жады аймағы.

  Қарапайым үздіксіз үлестіру жады схемасы қазір де көп тараған. Бұл схема мультипрограмманы операциялық жүйеде қолдамайды, сондықтан, жады үлестіру қиындықтары тумайды деп есептейді. Барлық программаға қажетті программалық модульдер операциялық жүйе аймағында орналасады, ал қалған жады аймағы үздіксіз болып келіп, программалық жүйе жұмысын жеңілдетеді. Өйткені, әр түрлі біртипті есептеуәш комплекстің сыртқы құрылғылыры әр түрлі болуы мүмкін. Жүктеме кезінде жадыға көп орын бөлінуі үшін, оперативті жадыда ең қажетті бөлшектер орналастыру қажет. Осы операциялық жүйе бөлшегін ядро деп атайды. Операциялық жүйе ядросына негізгі супервизор модульдері кіреді. Бір программалық жүйеде супервизор түсінігі модуль арқылы өрнектеледі. Өңдеуші және қолданбалы программа сұранысы бойынша, алушы және орындалатын алғашқысы өңделеді және бағыныңқы жүйе жадысы өңделеді. Бұл үлестірулерден соң, екі есептеу ресурсын жоғалтады. Санақшы уақытын жоғалту, өйткені еңгізу-шығару операциясының соңын күтеді, оперативті жадының өзі жоғалтады. Өйткені, бір программалы жүйеде басқа программалар бүкіл жадыны қолданбайды. Бірақ, операциялық жүйе функцияларының көбісімен жұмыс істемегендіктен, жүзеге асыру өте арзан. Бұл жерде жадыны қорғау қарастырылмаған. Ең қажетті қорғау керектігі, ол программа модулі және операциялық жүйе жады аймағы.

 

 

 

 

 

 

 

                         Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

Стивенс Инцал «Взаимодействие процессов», Москва изд.Питер 2002г

 

Гардеев А.В.,Молчанов А.Б., “Системные программные обеспечения”, Санкт Питербург, изд.Питер 2001г.

Дэйтелл Г. “Введение в операционные системы” 1,2 том. Москва изд.Мир1987г.

Кейт Хэвиллент, Даяна Грэй., “Системные программирования Unix”, Москва 2000г.

Оливер В.Г.,Олифер Н .А.,”Ситевые  операционные системы”.Санкт Питербург 2002г.

Хэлэн Кастер “Основы Window Nt, Ntfs ”, Москва 1996г.

Эви Нэлит , “ Unix руководство системного администрирования” Киев 2000г.