Великая депрессия в США. Новый курс Рузвельта

Такім чынам, другі  важнай мерай стала павелічэнне  грошай у абароце праз дзяржаўныя структуры. [5]

Рэфармаванне  сельскай гаспадаркі

У галіне сельскай гаспадаркі "новы курс" складаўся ў спробах спыніць працэс спусташэння фермераў і падняць цэны на сельскагаспадарчую прадукцыю шляхам скарачэння вытворчасці і змяншэння пасяўных плошчаў, за што фермерам выплачваліся прэміі. 12 мая 1933 г. быў прынят парадаксальны закон "Аб рэгуляванні сельскай гаспадаркі", які ўсталёўвае субсідыі за скарачэнне вытворчасці прадукцыі аграрнага сектара.

   У сельскай гаспадарцы рынак найбольш блізкі да здзейсненага, таму тут небяспечна зніжэнне цэн ніжэй за сабекошт. Паколькі рынак сельскагаспадарчай прадукцыі, на які працавалі фермеры ЗША, раптам апынуўся для іх закрытым дзякуючы прынятым пратэкцыянісцкім мерам, прыйшлося прымаць меры па скарачэнні пагалоўя жывёлы і пасяўных плошчаў, каб падвысіць цэны да ўзроўня, пры якім акупляліся выдаткі. Спачатку ЗША ўвялі тарыфы, каб засцерагчы сябе ад імпарту (як звычайна, усе свае ўнутраныя беды ў масавай свядомасці звалілі на інтрыгі іншаземцаў). Замежнікі ў адказ увялі тарыфы супраць ЗША. У выніку ўсе эканомікі прайгралі і яшчэ больш пагоршылі крызіс.

   Фермерам прадастаўлялася кампенсацыя за кожны незасеяны гектар. Таксама былі прыняты меры па кансалідацыі фермерскай запазычанасці, фермерам падаваліся крэдыты, і неўзабаве спынілася масавая продаж ферм з аўкцыёнаў.

   Крызіс быў пераадолены, але 10 млн. акраў пад бавоўну, 1 / 4 пасяўных плошчаў збожжавых было знішчана, 6 млн. свіней сышло пад нож. Сама прырода спрыяла поспеху ў барацьбе з паніжэннем цэн, бо у 1936г. у ЗША была жорсткая засуха, пясчаныя буры, што прывяло да зніжэння ўраджаю і павышэнню цэн на с / г прадукцыю. Такім чынам, да 1936г. даходы фермераў былі цалкам нармальнымі, але 10% фермераў за гэтыя смутныя гады згалелі.

   Аграрная палітыка Ф. Рузвельта была выгадна буйным фермам, якія маглі параўнальна бязбольна скараціць частку сваіх пасяўных плошчаў. Гэтыя фермы, карыстаючыся ўрадавымі субсідыямі, у вялікай колькасці набывалі сельскагаспадарчыя машыны і хімічныя ўгнаенні, што падвышала прадукцыйнасць працы і ўраджайнасць, і дазваляла захаваць памеры вытворчасці на ранейшым узроўні. Дзякуючы гэтаму працэс канцэнтрацыі зямельнай уласнасці ўзмацніўся, аб чым сведчыла засяроджванне да 1940 г. у руках 1,6% агульнай колькасці ферм 34% сельскагаспадарчых плошчаў, што прывяло да абмежавання дзеяння дасканалай канкурэнцыі. У той жа час 38% фермаў выкарыстала менш за 5% гэтых плошчаў, і гэтую групу ферм ўрадавая дапамога, як правіла, абыходзіла. Такім чынам, у сферы сельскай гаспадаркі былі прыняты меры па недапушчэнні перавытворчасці сельскагаспадарчых тавараў, якое ва ўмовах канкурэнцыі, блізкай да дасканалай, вядзе да падзення цаны ніжэй сабекошту. [3, с. 325]

Рэформы ў сацыяльнай сферы

   "Новы курс" прадугледжваў таксама шэраг сацыяльных мерапрыемстваў, накіраваных, перш за ўсё, на скарачэнне беспрацоўя. Была прынята праграма грамадскіх работ (будаўніцтва аўтастрад, аэрадромаў, мастоў і г.д.) з прыцягненнем беспрацоўных. Была ўведзена сістэма выдачы мінімальных дапамог беспрацоўным.

   У сакавіку 1933 г. на базе Закона Ніра быў створаны Грамадзянскі корпус захавання рэсурсаў. Задача якого - накіраванне беспрацоўнай моладзі ў лясныя рэгіёны для захавання рэсурсаў. Да лета для гэтай мэты былі створаны спецлагеры, дзе пабывала 250 тыс. маладых людзей (ад 18 да 25 гадоў), якім прадастаўлялася бясплатная ежа, жыллё, форменнае адзенне і заробак ў 1 даляр у дзень. Кіравалі імі афіцэры з рэзерву Узброеных Сіл. Працамі па захаванню рэсурсаў з'яўляліся: будаўніцтва аўтамагістраляў, ачыстка лясоў, стварэнне лесанасаджэнняў, добраўпарадкаванне паркаў, г.зн. грамадска-карысныя працы. У студзені 1934 г. на іх было занята 5 млн. чалавек, а дапамогі атрымлівалі 20 млн. чалавек. Дзяржава прызнала правы прафсаюзаў.

   У 1935 г. быў прыняты закон Вагнэра-Коннэрі "Аб працоўных адносінах", які абвяшчаў неабходнасць калектыўнай абароны працоўных праз прафсаюзы, забараняў пераслед працоўных за стварэнне прафсаюзаў і ўдзел у стачках і пацвярджаў права рабочых заключаць з прадпрымальнікамі калектыўныя дамовы. Закон забараняў дыскрымінацыю членаў прафсаюзаў. Аднак для ўрэгулявання спрэчак паміж працоўнымі і прадпрымальнікамі уводзіўся прымусовы арбітраж. Ўсталёўвалася абавязковае заключэнне калектыўнага дагавора. Тым самым Рузвельт зрабіў саступку афрыканскаму народу: створана камісія па барацьбе з дыскрымінацыяй пры найманні на працу, паўстала незадаволенасць буйных бізнесменаў, але яно было ліквідавана. Такім чынам, удалося ўтрымаць працоўны клас у рамках існуючай сістэмы. Былі сапраўды вызначаны межы саступак працоўным (прадстаўнікі прафсаюзаў не ўваходзілі ва ўрад). Праз некалькі тыдняў быў прыняты закон аб сацыяльнай забяспечанасці, па якім ствараліся пенсійныя фонды, выплачваліся дапамогі па беспрацоўі.

     Рузвельт таксама спрабаваў рэфармаваць Вярхоўны Суд, баючыся, што ён адменіць законы Вагнера і сацыяльнага забеспячэння. Рэформа не атрымалася, але і законы засталіся. У 1937 г. быў прыняты Закон аб справядлівых умовах працы, згодна з якім:

- Забаранялася выкарыстанне  дзіцячай працы;

- Ўсталёўваўся мінімум  з / п (25 цэнтаў  у гадзіну, а  на працягу 6-ці  гадоў быў даведзены  да 40 цэнтаў у гадзіну);

- Ўсталёўвалася максімальная  працягласць працоўнага  тыдня (44 гадзіны,  а затым на працягу  2-х гадоў да 40 гадзін);

   Грошы былі сегментаваны. "У ЗША падчас Вялікай дэпрэсіі 30-х гадоў выпускаліся купоны, якія абменьваліся на тавары і паслугі там, дзе не хапала федэральных даляраў. Так, існавалі драўляныя грошы ў Ценіно, штат Вашынгтон, кардонныя грошы ў Рэйманд, штат Вашынгтон, забяспечаныя кукурузай грошы у Кліар Лейк, штат Аёва. Купонамі плацілі настаўнікам у Вилдвордебе штат Нью-Джэрсі, зарплаты ў Філадэльфіі і многіх іншых штатах. У нашы дні выдавец газеты  “Springfield Union” Сэмюель Боулз распавёў гісторыю эмісіі купонаў яго газетай. Падчас банкаўскага крызісу 30-х гадоў яна плаціла супрацоўнікам купонамі. Іх можна было выдаткаваць у крамах, якія давалі аб'явы ў газеце, а крамы затым расплочваліся купонамі за рэкламу ў гэтай газеце, замыкаючы круг. Як бачым, ніякіх урадавых даляраў не спатрэбілася. Купон быў так папулярны, што кліенты сталі прасіць выдаваць ім здачу купонамі: яны ведалі выдаўца і больш верылі ў яго грошы, чым у федэральныя даляры ". Такім чынам, былі прыняты ўсе меры, каб супакоіць насельніцтва рэформамі ў сацыяльнай сферы і не дапусціць у далейшым панікі.

Вынік: Усе гэтыя меры аказаліся вельмі эфектыўнымі. За некалькі месяцаў 1933 г. аб'ём прамысловай вытворчасці ўзрос на 70%, а да ліпеня гэтага года ён быў роўны 90% ад узроўню 1928 г.

   Але пасля 1929-33 гг. зноў невялікая дэпрэсія на 2-3 гады, і толькі затым ўздым і ў 1937 г. - зноў крызіс. Эканамічная палітыка Ф. Рузвельта не змагла выратаваць краіну ад чарговага эканамічнага крызісу і зноў зрабіць эканоміку ЗША мацней за іншых краін. Крызіс 1937-1938 гг. зноў адкінуў амерыканскую эканоміку на паўтара дзясятка гадоў таму. Аб'ём прамысловай вытворчасці ўпаў ў цэлым у ЗША на 21%. У 1937 г. вытворчасць аўтамабіляў у ЗША звалілася на 40%. Развіцця гэты крызіс не атрымаў, бо быў перапынены падрыхтоўкай да вайны. Канцэнтрацыя вытворчасці і капіталу ў канцы 30-х гадоў характарызавалася тым, што на буйных прадпрыемствах(з вытворчасцю прадукцыі на мільён даляраў і больш), якія складалі 5,2% агульнай колькасці амерыканскіх прадпрыемстваў, было засяроджана 55% ўсіх занятых рабочых і выраблялася 67,5 % валавой прадукцыі прамысловасці. Гіганцкія канцэрны, якія складалі не больш адной тысячнай ад агульнай колькасці амерыканскіх карпарацый, валодалі амаль паловай ўсіх іх актываў.

   У цэлым, аднаўленне амерыканскай эканомікі заняло каля 20 гадоў - канчаткова ЗША ўсталі на ногі і выйшлі з дэпрэсіі толькі ў 50-я гады. Неапошнюю ролю ў амерыканскай эканоміцы адыграў прыняты 11 сакавіка 1941 закон аб ленд-лізе, у рамках якога ЗША пасля змаглі ажыццявіць каласальныя па аб'ёмах пастаўкі ўзбраенняў і ваенных матэрыялаў Брытаніі, Расіі, Кітаю, Бразіліі і шматлікім іншым краінам.

   Такім чынам, паслядоўная, але інтуітыўна выпрацаваная праграма Рузвельта дала вынік. [3, с. 330] 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Заключэнне 

    На  падставе праведзенай працы я прыйшоў да высновы, што ад эканомікі ЗША у гэты перыяд вельмі моцна залежала эканоміка ўсяго астатняга свету. Сусветны эканамічны крызіс гэта выразна паказаў. Прааналізаваўшы амерыканскія памылкі, якія прывялі да крызісу, дзяржавы свету зрабілі для сябе адпаведныя высновы. Але нельга не адзначыць і палітыку ЗША па выхадзе краіны з зацяжнога маштабнага крызісу. Гэта былі сапраўды ўмелыя дзеянні прэзідэнта і ўрада, якія непасрэдным чынам уплывалі на далейшае развіццё Злучаных Штатаў.

    Сусветны  крызіс паказаў, што рынкавы механізм недасканалы, ён не можа рэгуляваць сябе сам на працягу доўгага перыяду  часу, дзяржаўнае ўмяшанне неабходна. У ЗША ў той час гэта было вымушанай мерай для выхаду краіны з катастрафічнага становішча, і з гэтым немагчыма не пагадзіцца. Сёння, вядома, ні ў ЗША, ні ў іншай развітой капіталістычнай краіне не назіраецца такога моцнага ўмяшання дзяржавы ў эканоміку, але ўсё ж яно прысутнічае. Дзяржаве неабходна ствараць заканадаўчую базу для паспяховага развіцця эканомікі, для яе пастаяннага росту. Прыклады сённяшніх лідэраў, такіх як Францыя, Японія і тыя ж Злучаныя Штаты пацвярджаюць гэтую неабходнасць.

    Усё гэта кажа аб тым, што памылкі непазбежны, але заўсёды ёсць найбольш эфектыўныя метады іх выпраўлення. Гэта даказаў  нам «Новы Курс» Франкліна  Рузвельта. 
 
 
 
 
 
 
 

Спіс  выкарыстанай літаратура 

1. Экономическая  история капиталистических стран:  Учебное пособие для эконом. спец. вузов / Под ред. В.Т. Чунтулова, В.Г. Сарычева. - М.: Высшая школа, 1985. С. 148-183.

2. Козенко, Севостьянов История США: Учебное пособие. - М.: 1994. С. 151 – 176, с. 213 – 283.

3. История мировой экономики. Хозяйственные реформы 1920-1990 гг.: Учебное пособие/А.Н. Маркова, М.: Закон и Право, ЮНИТИ, 1995 г. С. 321 – 330.

4. http://ru.wikipedia.org/wiki/Великая_депрессия

5. Лоуренс Рид. Великие мифы о Великой депрессии.

    http://www.inliberty.ru/library/study/565/

6. Мальков В. Л. «Франклин Рузвельт. Проблемы внутренней политики и

дипломатии»: монография. – М., 1988. С. 3 – 102.