Шляхi i напрамкi тэрытарыяльнага пашырэння ВКЛ з ХІІІ па ХV ст

     5."Збіранне" рускіх зямель пры Вітаўце

     Пашырэнне тэрыторыі ВКЛ не абмяжоўвалася  беларускімі зямелямі. У XV ст. князь Вітаўт далучыў да Літвы ўласна расейскія землі, тэрыторыі сучасных Смаленскай, Калужскай, Тульскай, Арлоўскай, Курскай абласцей. Некаторыя тэрыторыі заваёўваліся і ўключаліся гвалтоўна, іншыя адбіраліся ў суседзяў. Аднак у тым жа Смаленску ўжо праз некалькі год пасля далучэння мясцовыя жыхары складалі "Пахвалу вялікаму князю Вітаўту" і йшлі бараніць ВКЛ пад Грунвальд.

     У XVI ст. 90% тэрыторыі Літвы і асноўная частка яе насельніцтва былі славянскімі. Да далучэння Масквой наўгародскай зямлі працэс "збірання" рускіх зямель ішоў хутчэй у Літоўскай, а не ў Маскоўскай дзяржаве. 

     6.Высновы

      Стварэнне ВКЛ і ўключэнне ў яго склад заходнерускіх зямель было паскорана неабходнасцю сумеснай барацьбы з агрэсіяй нямецкіх феадалаў і нашэсцем мангола-татараў Шляхі ўключэння заходніх зямель Русі ў склад ВКЛ былі рознымі: ваенная сіла літоўскіх князёў, добраахвотныя пагадненні, дынастычныя шлюбы.

     З сярэдзіны ХІІІ да сярэдзіны XIV ст. у  склад Літоўскай дзяржавы ўвайшлі  практычна ўсе беларускія землі. Большасць гарадоў і княстваў уваходзіла у склад новай дзяржавы добраахвотна, прытрымліваючыся перш за ўсё ваенна-палітычнай мэтазгоднасці (Полацкая, Віцебская землі). Некаторыя тэрыторыі заваёўваліся і ўключаліся гвалтоўна, іншыя адбіраліся ў суседзяў…

     Пры Альгердзе і Кейстуце працэс уключэння заходніх зямель Русі ў склад ВКЛ быў завершаны. На гэтых землях усталявалася ўлада літоўскіх князёў. Пашырэнне тэрыторыі ВКЛ за кошт беларускіх зямель не абмяжоўвалася. Акрамя іх, у другой палове XIV — пачатку XVст. у сладзе ВКЛ апынуліся паўднёварускія, Чарнігава-Северская і Смаленская землі. Аб’яднанне славянскіх зямель вакол Літвы праходзіла ў асноўным мірным шляхам праз заключэнне дагавораў, шлюбных саюзаў і не ўспрымалася слявянскім насельніцтвам як агрэсія.. Але ваенная сіла літоўскіх князёў у гэтым працэсе мела важнае значэнне.

     7.Выкарыстаная літаратура:

1. Ермаловiч М.I. Старажытная Беларусь. Навагрудскi перыяд.      Гicтарычны нарыс, -Мiнск, 1990.;

2. Iгнатоускi У.М. Кароткi нарыс гicторыi Беларусi. -Мн. 1991.;

3. Нарысы гiсторыi Беларусi. /Пад рэд. М.П. Касцюка: У 2-х ч. Мн. 1994, 1995.;

4. Пилипенко М.Ф. Возникновение Белоруссии, Мн., 1991 г;

5. Энцыклапедыя гісторыi Беларусі. У 6 т. Т. 1. -Мн.,1993-1997 г.