Қазақстан жеріндегі алғашқы қауымдық құрылыс

    Қола  дәуіріндегі тайпалар жауынгерлік  қару жасап, оларды үнемі жетілдіріп отырған. Ол кездегі негізгі қарулар  найза, күрзі, дүмі шығыңқы балта, шот. Кейбір жауынгелердің қанжарлары болған.

    Қоғамда азық-түліктің көбеюіне байланысты артық  заттарды айырбастау, осындай айырбас  сауда барысында байлықтың қорлануы етек ала бастайды. Малт шаруашылығының қарқынды дамуы қоғамдық алғашқы  ірі еңбек бөлісін туғызды, басқалардан өз алдына бақташылар бөлініп шықты. Сол сияқты егіншілік кәсіпте біраз өзгерістер болады. Өңделіп егілген жерлердің көлемі өседі. Бұл өзгерістер қоғамдық еңбекте үлкен бөлінуді туғызып, матриархаттық қатынастар патриархаттық-рулық қатынастармен ауыса бастады.

    Патриархаттық отбасылық қауымның бірнеше сатыдан  өткенін айту керек. Ерте кезде мұндай қауымдар әке жағынан туыс адамдардың төрт-бес ұрпағынан құралады және аумағы 200 шаршы метрдей, немесе одан да кең үлкен үйлерде бірге  өмір сүрді. Әрбір патриархаттық-рулық қоныс-мекен осындай бірнеше үйлерден құралатын еді.

    Отбасылық қауым отбасылық-өндірістік ұжым болды, ал ұжымдық еңбек тұсында өндіріс  құрал-жабдықтары мен өндірілген өнім ортақ меншікке айналды.

    Кейін, әсіресе соңғы қола дәуірінде  кейбір материалдық жағынан күшейіп алған патриархаттық қауымдар барған сайын оқшаулана түсті. Мұның өзі алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырауына, отбасылық меншіктің пайда болуына әкелді. Ол туралы кейінгі тақырыптарда айтылады.

    Негізгі әдебиеттер

1. Қазақстан  тарихы көне заманнан бүгінге дейін (Очерктер). А., 1994.4-30-      бб.

2. Қазақстан  тарихы (көне заманнан бүгінге  дейін). Бес томдық. А.Т.1., 1996.     1-2-бөлімдер.

3. Жолдасбайұлы  С. Ежелгі және орта ғасырдағы  Қазақстан. А., 1995.     

9-25-бб.

4. Рысбайұлы К.  Қазақстан Республикасының тарихы. А., 2001. 1 бөлім

5. Маргулан  А.Х. Бегазы-Дандыбаевская культура Центрального Казахстана.     А., 1979.

6. Байпаков К.М., Таймагамбетов Ж.К., Жумагамбетов Т. Археология     Казахстана. А., 1993.

    Қосымша әдебиеттер

1. Кадырбаев  А.Ш. История Казахстана: первобытный  мир и древность. А.,     1998.

2. Самашев  З.С. Наскальные изображения верхнего  Прииртышья. А., 1992.

3. Шалекенов  У. Құм басқан қала. А., 1992.