Ақылбай Дулат Бейсенбекұлы

Қазақ этнопедагогикасында патриоттық тәрбие берудің көкейкесті ізгі мақсатты іске асыру жолында мынадай тәрбиелік  ұстанымдарды басшылыққа алу қажет.

1.Болашақ маманның елін, жерін  сүйетін намысшыл азамат болуын  ойластыру. Бұл алдымен, қадірлі  қариялардың, көпке сыйлы үлкендердің  бата-тілектерінде өзекті орын алады.

2.Студенттерді, оқушыларды еңбексүйгіш,  елгезек азамат етіп тәрбиелеу. Бұл мақсаттағы ой-пікірлер қазақтың халық шығармашылығында мол кездеседі.

3.«Бірінші байлық - денсаулық» деген  қағиданы пір тұтқан халқымыз тән сұлулығына ерекше мән берген.

4.Халқымыз этнопедагогиканың ықпалы  арқылы ұрпақ бойындағы ізгі  адамгершілік қасиеттерді орнықтыруға,  парасат иесі етіп тәрбиелеуге ұмтылған.

5.Патриоттық сезімнен ажыратып  алғысыз ізгіліктік – этнопедагогикалық  тәрбиенің басты қағидаларының бірі. «Отан отбасынан басталады» деген даналық ұйыған халқымыз ұрпағын ата-ананы, үлкендер мен кішілерді құрметтеуге, елдің, халықтың қамқоршысы болуға үндеген.

6.«Білім – таусылмас кен,  өнер - өлмес мұра», «Білекті бірді  жығады, білімді мыңды жығады»,  «Ақыл көпке жеткізер, өнер көкке  жеткізер», «Оқу - білім бұлағы, білім  - өмір шырағы», т.б. көптеген мақал-мәтелдер тудырған халқымыз құндылықтарды тіршіліктің тұтқасы, өмір шамшырағы деп білген. Сондықтан халқымыздың өте бай ауыз әдебиеті нұсқауларындағы мақал-мәтелдердің мән-мағынасын өскелең ұрпаққа насихаттап, санасына сіңіріп отыру қажет.

7.Адам өмірі табиғат аясында  өтетін болғандықтан, бабаларымыз  ғұмыр бойы табиғатты аялауды  мұрат тұтқан. Бүкіләлемдік тіршіліктің, құдіреттің төрт түрі бар. Олар: Күн-ана, Жер-ана, ауа мен су. Егер осы төрт негіздің біреуі болмаса, тіршілік тоқтайды. Сол себепті де адамзат күнді, жерді анадай ардақтайды, жер мен судың әулиелігін қастерлеп, әрекет жасап, қызығын көреді.               

Әр мектепте өзінің тәрбие жүйесі бар.Өзінің бағыт бағдары бар. Біздің мектебіміз Академик Әлкей Марғұлан есімінде. Әлкей Марғұлан есімін алғаннан бері ұстаздар қауымына үлкен міндеттер мен зор жауапкершілік жүктелді.саналы ғұмырын қазақ халқының әдебиеті мен мәдениетін,тарихын,салт-дәстүрін зертттеуге арнаған ғұламаның есімі оқушыға үлгі-өнеге болып,оның ұлттық құндылықтарды қабылдауына арналған баспалдақ болуы керек деген мақсат қойылды.Мектеп педагогикалық ұжымы энциклопедист Әлкей Марғұланның өмірі мен шығармашылық қызметі арқылы жас ұрпақтың бойына рухани,ұлттық құндылықтарды қалыптастыруды өзінің негізгі міндеттерінің бірі деп санайды.Академиктің өмірі мен шығармашылық қызметін оқушыларға таныстыруды нақтылы істермен жүзеге асыруды қажет деп тауып мектепте Әлкей Марғұлан мұражайы ашылды. Мұражай негізінен мынадай төрт бағытта жұмыс істейді.1-ші бағыт-«Әлкей Марғұлан және фольклор», 2-ші бағыт-«Әлкей Марғұлан және Шоқантану», 3-ші бағыт-«Әлкей Марғұлан және археология», 4-ші бағыт-«Әлкей Марғұлан және этнография». Мұражай кеңесі осы бағыттыа бойынша жұмыс жасап, ұстаздар мен оқушыларға қосымша материалдар береді. Сондай ақ мұражайда ғалымның жеке заттары және қазақ халқының ертедегі тарихынан сыр шертетін көне балбал тастар,ата-бабаларымыз тұтынған әр түрлі этнографиялық құралдар мен заттар қойылған. Рухани және ұлттық құндылықтарды терең меңгерту мақсатында «Марғұлантану» курсын енгізілген, жыл сайын академиктің туған күні қарсаңында «Марғұлан оқулары» ұйымдастырылып, Тілін, тарихын, мәдениетін, салт-дәстүрін қадірлейтін «Марғұлан» атты оқушылардың танымдық-шығармашылық журналы ай сайын жарық көреді. Мектепте «Әлкей Марғұлан ізімен» атты энциклопедиялық жұмыстар екі жылдан бері жүргізіліп келеді. Оқушылардың ізденістеріне мектеп ұжымы тек қана басшылық жасап қана қоймай ынталандыру мақсатында жыл сайын «Марғұлан атындағы сыйлық» тағайындалады. Біздің қазақ этнопедагогикасы арқылы патриоттық тәрбие беру жолдары толыққанды жолға қойылса, соның негізінде патриоттық тәрбие беруге ғылыми оқу-әдістемелік бағдарлама жасалып, жастардың патриоттық рухта тәрбиеленуіне және тұлға болып қалыптасуына мүмкіндіктер туар еді.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Е.Балтабай. Қазақ этнопедагогикасы  негізінде патриоттық тәрбие  беру. / Ұлағат,

[№ 6,2002.47-б]

2. Г.Н.Волкова.Этнопедагогика.

3.Р.Қ.Дүйсембінова. Қазақ этнопедагогикасы материалдарын мектептің оқу-тәрбие үрдісіне ендіру.

4. С.А.Ұзақбаева . Тамыры терең тәрбие.

ТІРКЕУ ФОРМАСЫ

 

 

1.     Тегі, аты-жөні: Ақылбай  Дулат Бейсенбекұлы

2.     Мекеме, лауазымы: «Ә.Марғұлан  атындағы №40 орта мектеп» ММ, директордың ғылыми-әдістемелік жұмысы жөніндегі орынбасар.

3.     Мекен-жайы: Астана  қаласы,  «Ә.Марғұлан атындағы  №40 орта мектеп» ММ Дулат Бабатайұлы көшесі – 24 индекс: 010000   

4.     Байланыс телефоны: 30-06-52, ұялы 8 7022363474   

5.     Е -  mail: sh40kz@yandex.ruЭтот e-mail адрес защищен от спам-ботов, для его просмотра у Вас должен быть включен Javascript

6.     Мақала тақырыбы: Жеке  тұлғаны тәрбиелеудің этнопедагогикалық және этнопсихологиялық аспектілері.

7.     Қонақ үй орындарын  брондау қажеттігі: иә

8.     Пленарлық баяндамамен  сөз сөйлеуді қалаймын: иә