Автор: Пользователь скрыл имя, 22 Ноября 2011 в 10:40, реферат
Бүкіл Еуразиялық байтақ даласын күн шуақты - алтынды "аң тәсілді" өнерімен көмкерген ата-бабаларымыз кейінгі ұрпағы мақтанарлықтай өлмес мұралар қалдырды. Соның бірі - әлемдегі өнер сүйер қауымды елең еткізген, бір тума ескерткіш. 1969-1970 жылдары Алматы қаласынан 50 шақырым жердегі Есік қорғанынан табылған "Алтын адам" кейпі. Оны алғаш ашып, әлемге танытқан ғалым-археолог Кемел Ақышев. Бұл обаға б.з.д. YIY ғасырда өмір сүрген 17-18 жас шамасындағы Сақ жауынгері, сол кездегі дәстүр бойынша, киімімен, тұрмыстық заттармен қоса жерленген.
Оның салтанатты биік бас киімі, бешпенті, шалбары мен етігіне дейін 200-ден астам аң, құс сипатты алтын әшекейлермен безендірілген. Қару-жарағы, сақинасы да алтын. Оның "Алтын адам" аталуы да сондықтан.
Сонымен қатар, ағаш ыдыс-аяқтар т.б. заттар қойылған. Соның бірі - 26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс тостаған. Оны ғылымда "Есік жазуы" деп атайды. "Алтын адам" киімі - сирек кездесетін ғажайып өнер туындысы.
Бұл тек құнды археологиялық олжа ғана емес, ата-бабамыздың жоғары мәдениеті, тарихы, біздің тарихымыз, мәдениетіміздің алтын тұғыры.
Осы ескерткіштер қазақ жерін мекендеген бабаларымыздың осыдан 2500 жыл бұрын өзіндік жазу-сызуы мен өркендеген мәдениетінің болғандығын дәлелдейді.
Катафракт сауыт-сайманына бейнелі сақтар көсемінің алтын қабырышақты тері сауыты
«Алтын адам» — 1970 ж. басында Есік қорғанында — сақтар тайпасының жас көсемінің зираты табылды.
Қорған қазбалары Қазақстанды 5 ғ. ЗБ мекен еткен ежелгі тайпалардың мәдениеті, өнері, діні жайлы құнды деректер берді.
Алтын адам — Алматы облысындағы Есік қаласының солтүстігіндегі Есік өзенінің сол жақ жағалауындағы темір дәуірінен сақталған сақ обасынан табылған алтын киімді сақ жауынгерінің мүрдесі (5 ғасыр). 1969 – 1970 жылы археолог Кемел Ақышев тапқан. [1]Алтын адам киімі 4 мыңға жуық алтын әшекейлермен безендірілген. Әшекейлер барыс, бұлан, таутеке, арқар, ат, түрлі құс бейнелерін беретін «хайуанат нақышында» жасалған.[2] Бас сүйектің сол жағынан жаһұт тастармен әшекейленген алтын сырға табылды. Бас киімі кейінгі қазақ киімі үлгілеріне ұқсас, биік, шошақ төбелі, ұзындығы 70 см шамасында. Мойнында дөңгелек жүзік сияқты алтын алқа, іш көйлегі, көкірегінің тұсы, жеңі алтын тоғалармен өрнектелген, саусағында екі алтын жүзік, камзолы құрастырылмалы ауыр белбеумен буылған. Белбеуге аңға ұқсас бейнелер, 16 тоға жапсырылған, оң жағында қызыл қынапты ұзын семсер, сол жағында алтын пластиналар жапсырылған қынға салынған темір қанжар – ақинақ, шалбар балағы да алтын тоғалармен әшекейленген. Есік обасынан алынған археологиялық мәліметтерге қарап, бұл адамның біздің заманымыздан бұрынғы 5 – 4 ғасырларда өмір сүргені анықталды. Киім үлгісі, жерлеу рәсімі, Алтын адамның Жетісу жерін мекендеген сақтардың көрнекті елбасының ұлы немесе жас көсем, әскербасы екенін айқын көрсетеді.[3] Көне дәуірдегі материалдық мәдениет, өнер, мифология, т.б. салалардан мол дерек беретін Алтын адам сол кездегі сақтарда мемлекеттік өркениет ертеден қалыптасқанын дәлелдейді. Алтын адам – Қазақстанның азаттық символына айналды. Оның тұлғасы Алматының бас алаңына орнатылды, төбе бөркіндегі қанатты тұлпарлар бейнесі елтаңбамызға енді.[4]
«Золото́й челове́к» (каз. Алтын Адам) — условное название археологической находки, сделанной в 1969 году в 50 километрах от Алма-Аты в результате раскопок кургана Иссык, достигавшего высоты 6 метров, а в диаметре — 60 метров.
Представляет собой останки сакского воина в золотой одежде. Примерный возраст захороненного там древнего человека — 18 лет. Пол не установлен. В последнее время в связи с находками в древних погребениях на Алтае предложена реконструкция головного убора, позволяющая предположить, что это останки молодой женщины. Также существовало 3 группы саков (скифов): хаомаварга (готовили напиток хаома), тиграхауда (носили остроконечный головной убор), парадарайя (заморские саки). Это — сак-тиграхауда, потому что у него на голове остроконечный головной убор длиной 70 см.
В могиле обнаружили более четырех тысяч украшений, выполненных из листового золота, некогда нашитых на одежду, обувь и головной убор, а также золотые перстни, статуэтки, бронзовое и золотое оружие, различные сосуды. В захоронении была найдена серебряная чаша с 26 письменными знаками (см. иссыкское письмо). Находка датируется V—VI веком до н. э.. Надпись на чаше до сих пор не расшифрована.
Форма одежды и способ захоронения наглядно показывают, что «Золотой человек» являлся потомком видного сакского предводителя или членом царской семьи.
В 1963 году мощным селем прорвало озеро Иссык. В результате ЧП буквально смыло многие дома и производственные здания поселка, в том числе местную автобазу. В 1968 году Иссык получил статус города, в следствии чего встала необходимость развивать инфраструктуру районного центра. В ряду других задач было строительство новой автобазы на въезде в город. По Закону КазССР "Об охране памятников истории, археологии и культуры", после выделения земель под строительство чего-либо, необходимо проводить согласование с уполномоченным органом на предмет нахождение на этой территории памятников истории. Для этого на место выехал археолог Бекен Нурмуханбетов с лаборантом и фотографом (Олегом Медведевым). На территории будущей автобазы и находился упомянутый курган/ Началось его изучение - в течение всего 1969 года сносилась насыпь, а весной 1970-го произвелось вскрытие центрального погребения, которое оказалось грабленным несколько раз. Когда работы уже сворачивались, Б. Нурмуханбетов, доверяя своему чутью, попросил бульдозеристов "пройтись" еще раз в десятке метров к северу от центрального погребения. после нескольких заходов нож бульдозера наткнулся на деревянный сруб, не потревоженный грабителями. После зачистки всего сруба, молодой тогда археолог решил позвать коллег, подавив в себе профессиональное желание взять открытие века в свои руки. После этого распоки в свои руки взял учитель Нурмуханбетова Кемаль Акишев. В настоящее время Бекен-ага открыл на месте иссыкских курганов Музей под открытым небом, где является главным хранителем и ширакршы сакских курганов.
По версиям
некоторых казахстанских
Сокровища кургана Иссык, в том числе точная копия «Золотого человека», экспонировались в Казахском музее археологии, находящемся в Алма-Ате, а теперь в Государственном музее золота и драгоценных металов Республики Казахстан Астане.
«Золотой человек»
на крылатом барсе стал одним из
национальных символов Казахстана. Копии сакского воина установлены
во многих городах Казахстана, одна из
них венчает монумент
Независимости
на главной площади Алма-Аты. На штандарте президента Казахстана также изображена фигура
юного вождя эпохи саков на крылатом барсе.