Паскаль тілінің көмегімен сұрыптау және іздеу алгоритмдерін құрастыру

 а) 5-ке  еселі;

б) тақ және теріс;

в) 5-ке бөлінетін  және 7-ге бөлінбейтін;

г) |а_і|<і² шартын қанағаттандыратын мүшелерінің қосындысын және санын табатын программа құрыңыз.

6. А(m,n) матрицасының әр жол элементтерінің ең үлкенін экранға шығаратын программа құрыңыз.
7. А(m,n) матрицасының диагональдарындағы ең кіші элементті  экранға шығаратын программа құрыңыз.
8. А(m,n) матрицасының диагоналындағы және одан жоғары жатқан элементтерін нольмен алмастырыңдар.
9. Берілген санды қарапайым көбейткіштерге жіктеңдер.
10. 1-ден 10000-ға дейінгі аралықтан барлық кемел санды табыңдар. (Егер сан өзінің бөлгіштерінің қосындысына тең болатын болса (1-қосқанда және сол санның өзі қосылмаған жағдайда), онда сан кемел сан деп аталады.
11. Берілген ондық жүйедегі санды екілік жүйеге аударып басып шығарыңда.
12. 2¹⁰⁰⁰ дәрежесін есептеңдер.
13. 1-1/2+1/3-1/4+...-1/1000 тізбегін 4 тәсілмен есептеңдер:

А) тізбектің  мүшелерін солдан оңға қарай қосу;

ә) кері ретпен қосу;

б) оң және теріс  мүшелерінің қосындыларын жеке есептеп, солдан оңға қарай қосу;

в)  оң және теріс мүшелерінің қосындыларын жеке есептеп, оңнан солға қарай қосу;

 

 

 

 

1. Сұрыптаудың альтернативті әдістері
1. Тікелеу сұрыптаудың үш әдісін программалап, оның машиналық жұмыс уақытын есептеңдер. Шынайы жұмыс уақытын бағалау үшін қажетті С және М –ге көбейтетін коэффициентті анықтаңдар.
2. Тікелей сұрыптаудыі үш әдісіндегі инфариантты анықтаңдар.
3. Төмендегі программа бөлігінен дұрыс жұмыс істемейтін а₁,а₂,...,а_n тізбегінің мәндерін табыңдар:

         I:=1;j:=n; x:=a[n div 2];

              Repeat

                    While a[i]<x Do i:=i+1 end;

                     While x<a[i] do j:=j-1 end;

                      W:=a[i]; a[i]:=a[j]; a[j]:=w

              Until i>j

 

4. Көпіршікті және жылдам сұрыптау алгоритмдері төмендегідей жолмен комбинацияланған программа жазыңдар. QuickSort алгоритмі ұзындығы m сұрыпталмаған ішкі тізбекті алу үшін, ал көпіршікті сұрыптаумен аяқталатын программа жазыңдар. Бұдан соңғы сұрыптаудың барлық n элементтен тұратын массивті толық қамтып, басқару ықшамдалады. Жалпы жұмыс уақытын ықшамдайтын m мәнін табыңдар.
5. 1,2,...,n  аралығынан жылдам сұрыптау өте баяу жүретін алмастыру кілтін табыңдар.
6. M жол, N бағаннан тұратын екі өлшемді массив берілген. Массив жолдары өсу ретімен сұрыпталған. Барлық жолда орналасқан массив элементін басып шығаратын программа құрыңыз.
7. Бүтін сандардан құрылған А және В масивтері берілген. Массив элементтері өсу ретімен сұрыпталған. Осы массивтердегі барлық элементтерді С массивіне өсу ретімен орналастыратын программа жазыңдар.
8. N натурал саннан тұратын Р массиві берілген. Р массиві элементтерінің қосындысы түрінде жазуға келмейтін ең кіші натурал санды табыңдар.

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазіргі кезеңде дербес компьютерлердің ғылымда, техникада, экономикада тіпті өндірістің кез  келген  саласында кеңінен қолданыла  бастауымен оның маңызы туралы айтып, ешкімді таң қалдыра алмайсың. Бұл салада тек білікті мамандар дайындау мәселесі күн тәртібіндегі негізгі мәселелердің бірі болып отыр.

Информатика курсы мазмұнының өзі  де тез өзгеріп отыратын болғандықтан заман талабынан қалыспауда мұғалімнен көп күш жұмсауды қажет етеді.

1980-ші жылдардан бастап мектептерде “Информатика және есептеуіш техникасы” пәні жүргізіліп келді. 1990-жылдары Ы.Алтынсарин атындағы Қазақстан білім академиясы орта білім және кәсіптік білім институты ұсынған мемлекеттік стандарт бағдарламасы шықты. Жоғары оқу орнын жаңа бітірген жас мамандар осы бағдарламаны түпкілікті басшылыққа алып жұмыс істегенді оңай көреді. Бірақ ол бағдарламамен толық оқыту мүмкін емес. Онда программалау тілдеріне аз көңіл бөлінген. Программалау тілдерін орта буында тереңдетіп оқытпасақ, оқушылардың жоғары техникалық оқу орындарында оқуы қиын болады және олимпиадаларда да жоғары нәтиже ала алмаймыз.

Қазіргі мектептегі информатика  курсының оқытылуы - әлемдік педагогикалық  практикада бұрын соңды болмаған құбылыс.

Әдетте ғылыми пәннің мектепке енуінен бастап оның жалпы білім берудегі маңызын толық түсінуіне дейін кемдегенде бірнеше онжылдықтар өтеді – бұл уақыт ішінде ғылыми аппаратты тұрақтанып, пәннің методологиясы мен жалпы әдістемелік тәсілдері қалыптасады. Ал информатиканың пән есебінде мектепке енуі өте жылдам іске асып жатқаны белгілі.

Жалпы білім беретін  мектептер мен жоғары мектептерде  информатиканың оқытулы оның өз алдына жеке ғылыми сала есебінде танылуынан да бұрын басталған. Сондықтан да мектептегі информатика пәні стандарт негізінде ғылыми-әдістемелік жағынан жетілдіру өзекті мәселелердің бірі болып отыр.

Информатика сабағында  оқушының, студенттердің шығармашылығын қалыптастыруға және ақыл-ойын, ойлау  қабілетін, ынтасын дамыту жолында  оқушыларға түрлі есептерге программа  құрғызу үлкен рөл атқарады. Программа құру әр есептің шығарылу алгоритмдеріне байланысты болса да үлкен шығармашылықты талап етеді. Оқушыда программа құрудың жалғыз жолы ғана болады деген ұғым қалыптасуы тиіс. Бір ғана есепке бірнеше нұсқада программа құруға болады. Бұл оқушының ойлау қабілетіне, біліміне, шығармашылықпен жұмыс істеуіне байланысты.

Бейімді оқушыларды топтап жұмыс жүргізгенде және оқушыларды олимпиадаға дайындағанда әр есептің  қойылымы талданып, программалау нұсқаларын түсіндіріп,  тапсырмалар беру арқылы шығармашылыққа жетелеуге болады.

Информатикадан  білім сапасын жетілдірудің тағы бір бағыты есебінде, бағдарлы бағдарлама бойынша арнайы курстар өткізуге болады.

“Программалау”  курсы оқушыларды кәсіптік программалауға және программалау тілдері, сандық әдістер, құрылымдық программалау элементтері, компьютерлік модельдеу, компьютерлік желілер, ақпараттық деректер базасы сияқты бағдарлы пәндермен байланысты жоғары оқу орындарында даярлауға негізделген.

Әрине, осы  айтылғандармен қатар білім сапасын  жетілдіруде оқытудың жаңа технологияларын қолдана білу шеберлігін арттыру қажет. Осы бағытта зерттеулер жүріп жатыр.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Кеңесбаев С.М., Махметова А.М., Салғараева Г.И. Дербес компьютерде Бейсик, Паскаль тiлiнде программалау. Алматы, 2003ж.
2. Әбдиев Қ.С. Бейсик программалау тiлi. Алматы, 1992ж.
3. Омарова Н., Тұрмағамбетова К.У., Нүриденова К.Н. Паскаль тiлiнде программалау негiздерi. Алматы. Бiлiм. 1996ж.
4. Досмаилов Т.Қ. Паскаль программалау тiлi. АГУ. 1994ж.
5. Б.Қ.Нақысбеков, Е.Қ.Балапанов, К.З.Халықова, А.Б.Дәулетқұлов. Паскаль тiлiнiң негiздерi. Алматы. Рауан. 1998ж.
6. Епанешников А., Епанешников В. Программирование в среде Turbo Pascal 7.0. М., Диалог-Мифи, 1993.
7. Зуев Е.А. Система программирования Turbo Pascal. М., Радио и связь, 1992.
8. Зуев Е.А. Программирование на языке Турбо-Паскаль 6.0,7.0. М. Радио и связь. Веста. 1993.
9. Йодан Э. Структурное программирование  и конструирование программ. М.: Мир, 1979.
10. Кенин А.М., Печенкина Н.С. Работа на IBM PC. М., АО "Книга и бизнес", 1992.
11. Кнут Д.  Искусство программирования на  ЭВМ. М.: МИР, т.1, 1976; т.2, 1977; т.3, 1978.
12. Липский В. Комбинаторика для программистов. М., Мир, 1988.
13. Майерс Г.  Искусство тестирование программ.  М.:  Финансы и статистика, 1982. Гласс Р., Нуазо Р. Сопровождение программного обеспечения, М.: Мир, 1983.
14. Пильщиков В.Н. Сборник упражнений по языку Паскаль. М., Наука, 1989.
15. Поляков Д.Б.,  Круглов И.Ю.  Программирование в среде Турбо Паскаль (версия 5.5). Изд-во МАИ, 1992.
16. Рейнгольд Э.,  Нивергельт Ю., Део Н. Комбинаторные алгоритмы. М., Мир, 1980.
17. Фаронов В.В. Турбо Паскаль 7.0. Начальный курс. М., Нолидж, 1997.
18. Фаронов В.В. Турбо Паскаль 7.0. Практика программирования. М., Нолидж, 1997.
19. Шень А. Программирование: Теоремы и задачи. М., МЦНМО, 1995.