Мұнай және газ кен орындарын игеру мен пайдалану

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРІЛІГІ

 

Қ.И. СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

 

Қ. Тұрысов атындағы геология және мұнай газ ісі институты

«Мұнай-газ кен орындарын игеру  және пайдалану» кафедрасы

 

                                                                                       

 

 

                                                         

                                                                                                              «Бекітемін»

                                                                                                             Институт директоры

                                                                                                              ________Жарқынбеков Т.Н

                                                                                                              «____»______2011 ж

                  

 

 

КУРСТЫК БАҒДАРЛАМАСЫ (СИЛАБУС)

«Күрделі жағдайда ұңғымаларды пайдалану» пәні бойынша

«050708– Мұнай-газ ісі» мамандығы

 

 

 

Оқу формасы күндізгі

Барлығы 3 кредит

4 курс

7 семестр

Дәріс 30 сағат

Практикалық сабақтар 15 сағат

Рубежді бақылау (саны) 2

СӨЖ 45 сағат

СОӨЖ (аудиториялық) 15 сағат

              (oфистық) 30 сағат

Барлығы аудиториялық сағат 60,

Барлығы аудиториядан тыс сағат 75,

Еңбек көлемі 135 сағат

Курстық жұмыс, 7 семестр

 

                              

                                                         

 

                                                                                АЛМАТЫ 2011

 

050708– Мұнай-газ ісі мамандығы бойынша «Күрделі жағдайда ұңғымаларды пайдалану» типті бағдарламасы негізінде курстың бағдарламасын аға оқытушы Ашырбекова Роза құрастырды.

 

 

Мұнай және газ кен орындарын  игеру мен пайдалану кафедрасының отырысында қаралған.

 

«____»______2007 ж Протокол № ______

Кафедра меңгерушісі _________________Т.К.Ахмеджанов

 

Мұнай және газ институтының әдістемелік  Кеңеңсімен мақұлданған 

«____»______2007 ж Протокол № ______

 

Төрайымы ____________________К.С.Нурбекова

 

 

 

 

Оқытушылар жөнінде мағлұмат:

Ашырбекова Роза Оразалинқызы «Мұнай және газ кен орындарын игеру мен пайдалану» кафедрасының аға оқытушысы. «Мұнай-газ кәсіпшілігінің машиналары мен жабдықтары» мамандығы бойынша Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ-ды ерекше дипломмен бітірген.

    ҚазҰТУ-дағы ғылыми-педагогикалық стажы 7 жылдан астам. «Шельфті кен орындарын пайдалану» пәні бойынша электронды оқулықтың авторларының бірі және «Ұңғыманы жөндеу» пәні бойынша электронды оқулықтың, практикалық сабақтарға әдістемелік нұсқау ретіндегі «Қиындатылған жағдайда ұңғымаларды пайдалану» пәні бойынша 10 әдістемелік жұмыстың авторы болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мекен жай: «Мұнай және газ кен орындарын  игеру мен пайдалану» кафедрасы. Алматы қаласы, Сәтбаев 22 көшесі, 802 НК, тел: 292-57-94

 

1. ПӘННІҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТІ

  1.1 Пәннің мақсаты

Пәннің негізгі мақсаты 2001 мамандығының студенттеріне мұнай және газ  ұңғымаларын пайдалану процесінде туындайтын қиындықтар, оларды алдын-алу  әдістері мен қиындататын факторларды  жою жөнінде білім беру. Осы аумақта ғылым мен техниканың жаңа тетіктерімен, мұнай және газ кәсіпшілігінде қолданатын, отандық және шетелдік ингибиторлар мен химиялық реагенттермен таныстыру.

1.2 Пәннің міндеті 

Берілген пәнді оқып-үйрену нәтижесінде  студенттер келесідей білім мен қабілеттілікке иеленуі керек.

Білу керек: мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану кезіндегі негізгі қиындықтар, көрініс тапқан сипаттамалары мен олармен күресу әдістерін.

Үйрену керек: алған теориялық білімдерін кәсіптік жағдайдың анализінде қолдануды және кейбір негізгі қолданбалы тапсырмалардың есептеулерін дамытуды.

 

                   2. СТУДЕНТТЕРДІҢ БІЛІМІН БАҒАЛАУ ЖҮЙЕСІ

Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ-дың  барлық пәндері және барлық курсты оқытудың кредитті технологиясы бойынша  студенттердің білімі тексеруде рейтингті бақылау қолданады.

Пәннің рейтингі 100 балдық шкаламен бағаланады. Оқу курсы аяқталғаннан кейін емтихан түріндегі қорытынды  бақылау жүргізіледі. Бақылаудың ағымдағы және аралық түрінен алынатын және максималды 40 балды құрайтын қосындысынан қорытынды бақылауға өткізу рейтингі сұрыпталады.

    Семестр бойы 2 аралық бақылау (8-ші және 15 аптада) әрқайсысы 10 балмен бағаланатын тест түрінде жүргізіледі.

      Студенттер білімін  тексеру үшін ағымдағы бақылау  жүргізіледі. Ағымдағы бақылау 6 практикалық жұмысты (2-3 балдық), 3 өзіндік жұмысты (5 балдық), (3 балдық) 2 рефератты жазу мен қорғауды және (2 балдық) 2 коллоквиумға қатысуды қамтиды.

   Бақылаудың барлық түрі  бойынша пәннің рейтингті балын  талдау 1-кестеде келтірілген.

 

 Кесте 1

                  Бақылау түрі бойынша рейтинг балдарын бөлу

Вариант №	Қортынды бақылаудың түрі	Бақылау түрі	Балы
3	Курстық жұмыс	Қурстық жұмыс Аралық бақылау Ағымдық бақылау	100 100 100

 

Ағымдағы бақылау нәтижелерін  тапсыру мерзімі пәнді оқыту  процесінің графигімен анықталады. (2 Кесте). Ағымдағы бақылаудың саны пәннің оқу-әдістемелік кешенінде көрсетілетін пән мазмұнымен, көлемімен анықталады.

 

Кесте 2

«Күрделі жағдайда ұңғымаларды пайдалану» пәні бойынша барлық бақылау түрін тапсырудың күнтізбелік кестесі

Апта	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
Бақылау түрі	П1	П1 ӨЖ 1	П2	П2 ӨЖ 2	П3	П3 ӨЖ3	П4	БЖ АБ1	П4 ӨЖ 4	П5	П5 ӨЖ5	П6	П6 ӨЖ 3	П7 ӨЖ7	БЖ АБ2
Балл	3	3	3	3	2	3	3	10	3	3	4	3	4	3	10
Бақылау түрі: П-практикалық сабақ; ӨЖ- өзіндік жұмыс; Кл- коллоквиум; АБ- Аралық бақылау, КЖ- курстық жұмыс; Р- рефераттар; БЖ-бақылау жұмысы

  Кесте 3

Студенттер білімінің  бағасы

 

Баға	Әріпті эквивалент	Рейтингті балл (процентпен %)	Балмен
өте жақсы	А	95-100	4
	А-	90-94	3,67
жақсы	В+	85-89	3,33
	В	80-84	3,0
	В-	75-79	2,67
қанағат	С+	70-74	2,33
	С	65-69	2,0
	С-	60-64	1,67
	D+	55-59	1,33
	D	50-54	1,0
қанағатсыз	F	0-49	0

 

3. ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ

 

3.1 «Қиындатылған жағдайда ұңғымаларды  пайдалану» курсы дәріс сабақтарынан (1 кредит), практикалық сабақтарынан (1 кредит) жәнек оқытушының басқаруымен жүретін (СӨЖ және ОБСӨЖ) студенттердің өзіндік жұмысы көлеміндегі сабақтарынан тұрады. Пәнді мұндай кешенді талдау студенттердің оны түсінуіне және үйренуіне септігін тигізеді.

Дәріс сабақтарының тақырыптары көрсетілген  тематикалық жоспармен сабақ түріне сағаттардың бөлінуі 4-кестеде келтірілген.

 

Кесте 4 

Сабақтарға сағаттың бөлінуі

№	Тақырыптың атауы	Академиялық сағаттардың саны
		Дәрістер	Практикалық сабақтар	СОӨЖ	СӨЖ
1	Кіріспе. Мұнай өндіретін ұңғымалардың жіктемесі. Пайдалану кезіндегі қиындықтар туралы түсінік.	2	-	3		3
2	Ұңғыдағы құм тығындарының пайда  болуы. Ұңғыманы әр түрлі пайдалану  тәсілдерінде құм тығындарымен күресу әдістері.	2	1	3		6
3	Құм тығынын жою әдістері	2	1	6		3
4	Парафиндер мен асфальтендердің түзілуі.	2		3		-
5	Парафиндердің түзілумен күресу әдісі	2	2	-		3
6	Минералды тұздардың бөлінуі мен  олармен күресу әдістері	2	2	3		6
7	Ұңғыма қондырғыларының коррозиясы және олармен күрес	2	2	3		3
8	Ұңғымада судың білінуі.	2		3		-
9	Ұңғымада судың білінуімен күресу әдістері	2		-		3
10	Ұңғыманың сулануын азайтудың жаңа әдістері	2		-		-
11	Ұңғымада гидраттың қалыптасуы. Олардың қалыптасуын болдырмау  әдістері	2	2	6		6
12	Ұңғыманы пайдалану әдісін таңдау	2		3		3
13	Ұңғыманы пайдаланудың фонтанды тәсілінде кездесетін қиындықтар.	2	2	6		3
14	Ұңғыманы пайдаланудың газлифтілі тәсілінде кездесетін қиындықтар.	2		3		-
15	Ұңғыманы пайдаланудың механикаландырылған тәсілінде кездесетін қиындықтар.	2	2	3		6
	Барлығы	30	15	45		45

 

Кесте 5

Дәріс сабақтарының тақырыптары мен олардың мазмұны

 

Дәр- іс №	Дәріс атауы	Дәрістің мазмұны	Сағ- ат көле-мі
1	Кіріспе. Мұнай өндіретін ұңғымалардың жіктемесі. Пайдалану кезіндегі қиындықтар туралы түсінік.	Өндіру ұңғыларының категориялары. Қиындататын факторлардың түрлері. «Қиындық» сөзінің түсінігі	2
2	Ұңғыдағы құм ты-ғындарының пайда  болуы. Құмның ұңғымаға түсуін алдын алу әдістері.	Ұңғымаға құмның түсу себептері. Құм  тығындарымен күресу тәсілдері. Түптік және гравилі сүзгілерді қолдану.ҰТА тау жынысын бекіту. Құм тығындарын бекіту тәсілдері.	2
3	Құм тығынын жою әдістері.	Ұңғы сағасын желонка көмегімен  механикалық тазалау. Құбырсыз гидробурдың  жұмыс принціпі. Құм тығындарынан ұңғы сағасын жуу әдістері (тура, кері және аралас)	2
4	Парафиндер мен асфальтендердің түзілуі.	Парафиннің түзілу себептері. Парафинды түзілістің құрамы. Асфальтен жәйлі түсінік. Қабат температурасының төмендеу себептері.	2
5	Парафиндердің түзілумен күресу әдісі	Парафин түзілуіне ингибиторларды өолдану. Оларды алдын алудың жылулық  және механикалық әдістері.	2
6	Минералды тұздардың түзілуі және олармен күресу әдістері.	Минералды тұздардың түзілу себептері. Тұздардың түзілуімен күресу әдістер. Химиялық реагенттердің түрлері. Ұңғыма түбіне термохимиялық әсер ету.	2
7	Ұңғыма саұасының коррозиясы және олармен күресу.	Коррозия мен эрозия жайлы түсінік. Пайдалану кезіндегі құбыр металлдарының  коррозиялық бұзылуы. Құбыр мен  қондырғыларды коррозиядан қорғау әдісі. Беттік активті заттарды және ингибиторларды қолдану.	2
8	Ұңғымада судың пайда болуы.	Судың ұңғымаға келу себебі. Ұңғыма өнімінің уақытынан ерте сулану себептері.	2
9	Ұңғыманың сулануымен күресу әдісі.	Газ ұңғымаларының түбіндегі  сұйқтықты жою әдістері (механикалық және физико-химиялық). Пайдалану және айдау ұңғыларының жұмысының технологиялық режимын орнату.	2
10	Ұңғыманың сулануының  азайтудың  жаңа тәсілдері.	Жаңа технологиялар арқасында жөндеу - изоляциялау жұмыстардың өткiзілуi .	2
11	Ұңғымада гидраттардың пйда болуы. Олардың пайда болуына алдына алу.	Гидраттардың түзілу себептерімен жағдайлары. Гидраттардың түзілуін ескерту және олар газ ұңғыларында жою тәсілдері. Газды ағынға гидрат ингибиторларының енгiзуi.Газды жылыту және кептiруi.	2
12	Ұңғыманы пайдаланудың әдiсiн таңдау.	Мұнайды өндiру тәсiлiн есепке алуы. Ұңғының пайдалану әдісін таңдаған кезде негiзгi ережелер. Пайдаланудың технологиялық және экономикалық тиімділігін бағалау.	2
13	Ұңғыманы пайдаланудың фонтанды әдісіндегі қиындықтар.	Фонтанды ұңғыманы іске қосу және оның жұмыс режимін бақылау. Пайдаланудың фонтанды әдісі кезінжегі қиындықтар және оны қалпына келтәретін әдістер.	2
14	Ұңғыманы пайдаланудың газлифтілі әдісі кезіндегі қиындықтар.	Газлифтілі пайдалану кезіндегі  келеңсіздіктер. Көтергіш құбырларға құм, парафин және минералды тұздардың жиналуы. Эмульсияның түзілуімен күресу.	2
15	Ұңғыманы пайдаланудың механизацияланған  әдісіндегі қиындықтар.	Құм мен газдың зиянды әсерінен сораптарды қорғаудың негізгі  шаралары. Якор-зонд пен бір корнусты газды якорды қолдану.	2