Латын Америкалық интеграция ассоциациясы

Латын Америкалық интеграция ассоциациясы

Тақырыптың өзектілігі. Экономиканың, қоғам мен мемлекеттің  неолибералды моделі әлем мемлекеттерін  кей жерлерде – ерікті түрде, ал кей мемлекеттерде қанатты зымырандардың  көмегімен олардың арасындағы шаруашылық байланыстарды терең интеграциялауға  итермелейді. Соңғы онжылдықта бұл  интеграциялық үрдістер бұрынғы  социалистік лагерьдің, Ресейдің және ТМД басқа елдерін қоса алғандағы  мемлекеттерді де қамтып-ақ алды. Посткеңестік кеңістіктегі интеграцияланған экономиканы  құрудың көңілден шықпаған қорытындылары  көрсеткендей, бұл үрдісте тек  көрінбейтін қолға, нарық стихиясына ғана сүйенуге болмайды және экономикалық интеграциядағы жетістіктер көптеген күрделі мәселелердің терең ғылыми сарапталуына байланысты. Осы орайда, шетелдік тәжірибе, яғни интеграциялық  үрдістерді соңғы онжылдықта емес, кем дегенде жарты ғасыр бұрын  жүзеге асыруға кіріскен елдердің тәжірибесі КСРО-ның бүкіл халықтары үшін үлкен мәнге ие. [1]

Латын Америкасында дамудың қазіргі динамикасы мен  ары қарайғы дамудың перспективасына  жартығасырлық тарихы бар аймақтық және субаймақтық интеграцияның  әртүрлі үрдістері айтарлықтай  әсер етеді. Қазіргі заманда бұл  үрдістердің ең басты мақсаты  континенттің елдеріне қазір қалыптасып жатқан халықаралық экономикалық қатынастардың  жаңа даму жүйесі мен тұтас жалпыәлемдік экономикалық кеңістікте өз шаруашылық потенциалына сәйкес орынды бекіту болып  табылады. Әрбір ұрпақтың техниканы  меңгеруі, кезекті технологиялық  даму одан әрі диверсификацияланған шаруашылық кеңістігін талап етеді, оны ұйымдастыру ірі капиталды  жұмсаумен байланысты. Қуатты экономикалық кешенді ұйымдастыру қажеттілігі  жеке фирмаларды, ірі корпорацияларды, ұлттық мемлекеттерді, енді олардың  аймақтық топтарын да өз ресурстарын  обективті түрде біріктіруге итермелейді.

Экономикалық интеграция – қазіргі Латын Америкасының едәуір өткір, өзекті, сонымен қатар  күрделі де қарама-қайшылықты мәселелерінің  бірі. [2] Көптеген жылдар бойы бұл мәселе қызу даулардың нысаны болып келді. Бұл мәселе біздің ғасырымыздың ортасынан  бастап, бірақ ХХ ғасырдың соңғы  ширегінде, яғни АҚШ, Канада, Мексика  және Оңтүстік конустың (Меркосур) Жалпы  нарығының қатысуымен еркін сауданың Солтүстікамерикандық зонасының қалыптасуымен  және 1991 жылы Аргентинаның, Бразилия, Парагвай және Уругвайдың Асунсьон келісіміне қол қоюларымен интеграцияның екі  әртүрлі және қарама-қарсы модельдері белгіленгеннен бастап өзекті болды.

Мемлекеттердің бірігу ісінде осындай маңызды жетістіктерге  жетудегі өткен тарихи сүрлеуін зерттеу  кедергілермен қатар, интеграцияның  жағымды факторларын да ашып көрсетуге  мүмкіндік береді, ал оның өзі жіберілген қателерден аулақ болуға және адамзат  дамуының бұрыс жолынан аулақ болуға көмектеседі.

Зерттеу обьектісі  мен пәні. Бұл жұмыс латынамерикан  аймағындағы интеграция тарихын  зерттеуге арналған. Латын Америкасындағы ұзақ уақыт бойындағы, яғни оңтүстікамерикандық  мемлекеттердің интеграциялық ұйымын құруға дейін өміріндегі ірі және едәуір ықпалды мемлекеттер арсындағы  кооперация мен әріптестіктің барлық мүмкіндіктері қарастырылады.

Зерттеудің мақсаттары мен міндеттері.  Зерттеудің басты  мақсаты болып латынамерикан  континентіндегі интеграциялық  үрдістердің жағдайын талдау табылады.

Жалпы мақсатқа сәйкес зерттеудің міндеттері қойылды:

1.ХХ ғасырдың екінші  жартысынан біздің күндерімізге  дейінгі уақыттағы Латын Америкасы  мен Кариб бассейні елдеріндегі  интеграциялық үрдістерді талдау;

2.Латынамерикан және  кариб елдерінің интеграциясының  халықаралық қатынастар аймақтық  жүйесіндегі ролін анықтау;

3.Аймақтың негізгі  елдеріндегі интеграцияның тәжірибесін  зерттеу негізінде интеграция  дамуының жалпы тенденцияларын, ерекшеліктерін, кедергілер мен келіспеушіліктерін ерекшелеу;

4.Саяси мәселелерді,  интеграцияның латынамерикандық  моделі, Латын Америкасы мен Кариб  бассейні елдеріндегі қоғамдық-саяси  үрдістердің және қауіпсіздіктің  американаралық жүйесінің спецификасын  ескере отырып бағалау, қарастыру.

Диплом жұмысының  жалпы методологиялық және теоретикалық негізі – гуманитарлық ғылымдардың  зерттеудің негізгі принциптерінің бірі ретіндегі тарихилық принципі, салыстырмалы-тарихи әдіс зерттеуге кешенді көзқарас.

Тарихнама. Тұтас  алғанда аймақ елдері арасындағы қатынастардың тарихы, сонымен қатар  Оңтүстік конустағы интеграциялық  үрдістердің қазіргі заманғы  жағдайы біршама жақсы қарастырылған. Осы орайда дипломдық жұмысты  жазуға аймақтағы қазіргі заманғы  интеграция мәселелеріне арналған отандық  және шетел латынамерикандық еңбектерде мәселелердің қойылуы негіз болды.

Жұмыста, сонымен  қатар, отандық латынамерикандықтардың ұжымдық зерттеулері қолданылды: Латын Америка елдері қазіргі  заманғы халықаралық қатынастарда; Латын Америкасы елдерінің экономикасы  мен сыртқы саудасы; Латын Америкасы елдерінің экономикасы.

Сонымен қатар, жеке аймақтық ұйымдарды емес, жалпы келбетін қарастыратын интеграцияның тұтас  тарихына арналған ғылыми жұмыстардың  аз екендігін атап өту керек. Зерттеушілер, негізінен интеграцияның қазіргі  заманғы аспектілеріне, немесе интеграция мәселелеріне қарамай, Оңтүстік Американың тарихын тұтас қарастыруға тоқталады.

Зерттелетін мәселеге қатысты барлық әдебиетті үш топқа  бөлуге болады. Бірінші топқа басты  геосаясаткерлердің еңбектері; екінші топқа кеңестік кезеңнің зерттеушілерінің еңбектері; үшінші топқа қазіргі  заманғы латынамерикандық зерттеушілердің  еңбектері кіреді. Өкінішке орай, отандық  тарихнамада бұл проблематика енді-енді қалыптасып келеді, сондықтан қазақстандық авторлардың еңбектерін қарастыру мүмкін болмады.

Оңтүстік Америка  бойынша көрнекті мамандарды қоса алғандағы  белгілі геосаясаткерлерден біз  В.Вольский, Р.Вюнше, А.Глинкин, А.Громыко, Л.Дворжак, Е.Прокопчук, А.Сизоненко, В.Талаш  сияқты авторларды қарастырдық. Мәселен, В.Вольский еңбектерінде негізгі назар  бұл мемлекеттердің экономикалық даму факторына аударылса, А.Глинкин, А.Громыко, Л.Дворжак тұтастай Латын Америкасы  елдерінің, жеке алғанда Аргентина  мен Бразилияның сыртқы саяси  мәселелеріне арналған. Е.Прокопчук, А.Сизоненко, В.Талаш ресей-латынамерикан қатынастарына  акцент жасаған. Көрсетілген авторлардың  іс жүзінде әрқайсысы атап өткендей, латынамерикан аймағының ролі соңғы  жиырма жылда күрделі өзгерді, ол экономиканың жылдам өсуімен, интеграциялық  ұйымдардың құрылуымен және де АҚШ  және еуропалық мемлекеттер сияқты елдермен саяси және экономикалық мәселелер  бойынша әріптестіктің активизациясымен түсіндіріледі. Ю.Смирнов өзінің «Латинская Америка: интеграция с социалистическим лицом» еңбегінде соңғы екі онжылдық бойында Латын Америкасында экономикалық интеграцияның екі моделі арасында күрес жүріп келді дейді. Бірі, мәселен МЕРКОСУР, сондай-ақ Анд  қауымдастығы (екеуі біріксе, Бразилия 2006 жылдың аяғында ұсынған ұлттардың  Оңтүстікамерикандық қауымдастығын  құрады) АҚШ және ЕО жағынан бәсекелестік алдында оңтүстікамерикндық экономикалардың  консолидациясын білдіреді. АҚШ  ұсынған келесі модель, Латын Америкасын еркін сауда кеңістігіне енгізуді көздейді; мұнда ішкі өнімнің 70%-ы  АҚШ-қа келеді. 2005 жылы Венесуэла және Куба еркін сауданың

Зонасына идеологиялық альтернатива ретіндегі «Боливарианская  альтернатива для Латинской Америки» (ALBA) деген атқа ие болған интеграциялық  жобаның жасалғандығы жөнінде жариялады. 2006 жылы билік басына Эво Мореластың келуінен соң жобаға Боливия қосылды. ALBA өз іс-әрекетінің негізіне «кооперативті  басымдықтар» принципін қояды, ол «салыстырмалы  басымдықтар» либералды догмасына қарама-қайшы. [3]

Жұмыстың жазылуына  негіз ретінде аймақтағы сыртқы саясат мәселелеріне арналған және Аргентина  мен Бразилия қарым-қатынастары  тарихына қатысты отандық және шетелдік латынамерикандықтардың еңбектері  алынды. Бұл тақырыпқа кеңестік, чех, венгер, неміс және поляк ғалымдардың еңбектері арналды.

Дерек көздері. Зерттеудің дерек көздері ретінде келісімшарт  мәтіндері мен Латын Америкасы  интеграциялық ұйымдарының мемлекеттерінің  ресми үкіметтік құжаттары және мерзімдік басылымдардағы интеграциондық құрылымдардың атқарушы органдарының құжаттары алынды. Сонымен қатар  дерек көздері ретінде белгілі  саясаткерлердің еңбектері талданды.

Жұмыс құрылымы зерттеудің мақсаттары және міндеттерімен анықталған. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, библиографиядан тұрады.

Карибское сообщество и общий рынок (Caribbean Community and Common Market)

Карибское сообщество и общий рынок (КАРИКОМ, по-английски - Caribbean Community and Common Market, CARICOM) года представляет собой интеграционный блок, созданный  в соответствии с договором, подписанным  Барбадосом, Гайаной, Ямайкой, Тринидадом и Тобаго в Чагуарамасе (Тринидад и Тобаго) 4 июля 1973 г. КАРИКОМ заменил существовавшую с 1968 года Карибскую ассоциацию свободной торговли.

 В последующем  к договору примкнули другие  англоязычные страны Карибского  бассейна - это Антигуа и Барбуда,  Белиз, Доминика, Монтсеррат, Сент-Винсент  и Гренадины, Сент-Киттс и Невис,  Сент-Люсия. Багамские о-ва. принадлежат  к политической части организации  - Карибскому Сообществу и не  входят в экономический союз - Общий Рынок. В 1995 г. четырнадцатым  членом организации и первой  неанглоязычной страной в ней  стал Суринам.

 Новое сообщество  было создано для "координирования  экономической и политической  деятельности карибских стран". В задачи организации также  входила совместная торговая  и промышленная политика и  программы технической и финансовой  помощи ее отстающим членам.

 В рамках сообщества  предусматривается развитие экономического  сотрудничества стран-членов, осуществляется  координация внешней политики; налажено  сотрудничество в таких областях, как здравоохранение, образование,  культура, наука и техника, налогообложение.  В рамках общего рынка предусмотрены  следующие мероприятия: введение  общего внешнего тарифа; проведение  единой протекционистской политики; усиление координации внешнеторговой  политики; согласование программы  налоговых стимулов для промышленности  и другие мероприятия.

 Полноправными  членами Карибского сообщества  и общего рынка по состоянию  на 2005 год являлись 15 государств:

Антигуа и Барбуда (присоединилась 4 июля 1974 года)

Багамские острова (присоединились 4 июля 1983 года) - являются членами сообщества, но не принимают участия в программах в рамках общего рынка 

Барбадос (присоединился 1 августа 1973 года)

Белиз (присоединился 1 мая 1974 года)

Доминика (присоединилась 1 мая 1974 года)

Гренада (присоединилась 1 мая 1974 года)

Гайана (присоединилась 1 августа 1973 года)

Гаити (временный  член сообщества с 4 июля 1998 года, постоянный член сообщества со 2 июля 2002 года)

Ямайка (присоединилась 1 августа 1973 года)

Монтсеррат (территория Великобритании, присоединилась 1 мая 1974 года)

Сент-Китс и Невис (присоединились 26 июля 1974 года)

Сент-Люсия (присоединилась 1 мая 1974 года)

Сент-Винсент и  Гренадины (присоединилась 1 мая 1974 года)

Суринам (присоединился 4 июля 1995 года)

Тринидад и Тобаго (присоединились 1 августа 1973 года)

 Статусом ассоциированных  членов КАРИКОМ по состоянию  на 2005 год обладали:

Британские Виргинские острова (июль 1991 года)

острова Теркс и  Кайкос (июль 1991 года)

Ангилья (июль 1999 года)

Каймановы острова (16 мая 2002 года)

Бермудские острова (2 июля 2003 года)

 Странами наблюдателями  в сообщества в 2005 году являлись:

Аруба

Колумбия 

Доминиканская республика

Мексика

Нидерландские Антильские острова 

Пуэрто Рико

Венесуэла

 Одним из способов  повышения конкурентоспособности  КАРИКОМ стало расширение экономического  блока этой организации и создание  на его основе Ассоциации Карибских  Государств (Association of Caribbean States, ACS), которая  включила в себя 25 государств  Карибского бассейна и Центральной  Америки, среди которых помимо  членов КАРИКОМ государства, входящие  в Группу Трех, шесть центрально-американских  государств, Доминиканская Республика  и Куба. Таким образом, страны  Латинской Америки пытаются найти  пути для стабильного экономического  развития, создания более широкой  зоны свободной торговли.