Ирландия Республикасының экономикалық жүйесі

Орындаған:Қалуетова А.Е 
тексерген:ахметов а.а

 

Ирландия  Республикасының экономикалық жүйесі

Ирландия  РеспубликаСЫ  

Қысқаша мәлімет

 

Астанасы: Дублин 
Ірі қалалары: Дублин, Корк  
Басқару формасы: Парламенттік республика 
Президент: Мэри Патрисия Макэлис  
Премьер-министр: Брайан Коуэн 
Территориясы: 70273 ш2 (жер аумағы жөнінен әлемде 117-ші орында) 
Халық саны: 4 339 000 адам. (123-ші орын) 
ЖІӨ: 189 000 000 000 АҚШ доллары (56-шы орын) жан басына шаққанда 45 500 АҚШ доллары 
Тәуелсіздік алған уақыты: 6 желтоқсан 1922 жыл (Ұлыбританиядан бөлініп шықты) 
Ресми тілі: ирландтық және ағылшын  
Валюта: Еуро

Саяси құрлымы  

 

• Ирландия — республика.
• Қазіргіконституциясы 1937 жылдың 1шілдесінде плебисциттақабылданды. 1937 жылдың 29 желтоқсанында күшке енді .
• Ирландия президенті (ирл. Uachtarán) халық референдумымен 7 жылда бір рет сайланады. Президенттің, үкімет сұранысы бойынша парламенттің төменгі палатасын шақыруға және таратуға құқығы бар, ол заңдарды жариялайды, соттар мен басқа да жоғарғы лауазымдарды тағайындайды және бас қолбасшы лауазымына ие болады.
• Шын мәнінде үкімет басы — премьер-министрді (Taoiseach) — өкілдер палатасының ұсынысы бойынша президент тағайындайды.
• Жоғарғы заң шығарушы орган — парламент (ирл. Tithe An Oireachtais). Құрамында 2 палата бар: өкілдер палатасы мен сенат.
• Өкілдер палатасында 160-тан 170-ге дейін мүше бар. Олар халық тарапынан тікелей құпия дауысберу арқылы сайланады.
• Сенат құрамында 60 мүше бар, олардың 11-ін премьер-министр тағайындайды, 6-ы Ұлттық және Дублин университеттерімен сайланады, 43-і жанама сайлау арқылы ерекше тізіммен (тізімдегі кандидаттар әртүрлі мекемелер мен ұжымдардың ұсынысымен кіргізіледі) өтеді. Сенаттың сайлау коллегиясы 900 адамнан тұрады, олардың ішінде өкілдер палатасының мүшелері, муниципалитеттер мен графтықтар кеңесінің мүшелері бар. Палаталардың жұмыс мерзімі — 7 жыл.

 

Ирландия Республикасы

 

Ирландия Республикасы 1 Дублин 2 Уиклоу 3 Уэксфорд 4 Карлоу 5 Килдэр 6 Мит 7 Лаут 8 Монахан 9 Каван 10 Лонгфорд 11 Уэстмит 12 Оффали 13 Лиишь 14 Килкенни 15 Уотерфорд 16 Корк

17 Керри 18 Лимерик 19 Типперэри 20 Клэр 21 Голуэй 22 Мейо 23 Роскоммон 24 Слайго 25 Литрим 26 Донегол Солтүстік Ирландия 1 Фермана 2 Тирон 3 Лондондерри 4 Антрим 5 Даун 6 Арма

ЭКОНОМИКА

 

• Ирландия Республикасының экономикалық жүйесі — заманауи, салыстырмалы түрде шағын сауда-саттыққа тәуелді. Ілгеріде айтқан қарқынды өсім 1995-2000 жылдар аралығында анық байқалды.
• «Кельт жолбарысының» осы кезеңдегі жыл сайынғы өсімі жыл сайын орташа есеппен ЖІӨ-нің 9 пайызын құрап отырды (Соңғы онжылдықта бұл өсім сәл баяулап, орташа көрсеткіш 3 пайыз шамасына тең келіп отыр). Бір кездері ел экономикасының негізгі тірегі болған ауылшаруашылығы соңғы уақытта өнеркәсіп секторымен ығыстырылып жатыр. Соңғысының үлесіне ЖІӨ-нің 46 %-ы, экспорттың шамамен 80 %-ы және жұмыс күшінің 29 %-ы тиесілі. Жоғарғы технологиялық сектордың жыл санап кеңеюі экспорттың 25 %-ы электроника болатындай деңгейге жеткізді. Дейтұрғанмен, Ирландияның экономикалық өсуінің негізгі көзі экспорт болғанымен, ел дамуына тұтынушылық шығындардың өсуі мен құрылыс пен іскерлік инвестицияларды жандандыру үдерісі де өз үлесін қосуда. Сондай-ақ, елдегі жоғары санатты мамандардың көптігі ЕО-тың инфрақұрылымдық жобаларды инвестициялауына да жол ашып отыр. 
  Десек те, бұл ел экономикасы да проблемасыз емес. Көптеген маңызды салалар батыстың Транс Ұлттық Корпорациялары бақылауында. Жылжымайтын мүлік жетіспеушілігі де бұл ел экономикасына айтарлықтай залал келтіріп отыр. Мәселен, 2005 жылы жылжымайтын мүлік бағасының инфляциясы әсерінен тұрғын үйдің орташа бағамы 250 000 еуро шамасында болған. Одан бөлек аса көп сыртқы қарызды қосып қойыңыз. Ол ЖІӨ-нің 940 %-ын құрап отыр.

 

Валюта  

 

  
Бұрын ел өзінің ұлттық валютасы ретінде ирландық фунтты,одан соң  1999 жылдан бастап Евро одақ құрамына  кірген соң,сол елдің біркелкі валютасын евроны енгізді.5,10,20,50,100,500 және 200 номиналды банкноттар бір дизайнды иемденді,басқа елдердің континентіне байланысты ,бірегейінде белгілі бір сипаты болды.Олардың суретінде ұлттық белгілері Ирландияның және шығарылған күн және Eire деген сөз.

 

Пайдалы кеннің алапасы

 

• Өнеркәсіп пайдасының өсімі бойынша ВВП да Ирландия 3 пайызын құрады. Ирландия мынадай пайдалы кендермен бай- цинк(9 миллион тонна), қорғасын(1,7 миллион тонна), күміс(1 миллион тонна), барит(1 миллион тонна), тағы да басқа да босалқы қорлар-алтын (5 мың тонна), мыс(110 мың тонна), көмір(29 мың тонна) және табиғи газ(20 миллиард м³) бар.
• Минералды ресурстардың жеткілікті және әр-түрлі болуымен байланысты,елде негізгі пайдалы кен болып торф табылады,жылына 5 млн әкелетін пайда.

Ауыл-шаруашылық

 

• Негізгі ауыл-шаруашылық дақылдары-картоп,арпа және бидай.Олар алқаптың 240 мың гектарын алып жатыр.Ирландияда 140 мыңнан астам отбасылық ферма бар.Орташа көлемі 29 га құрайды.

Банктік және қаржылық сектор

 

Қаржылық қызметті реттейтін негізгі  орталық-Ирландияның Орталық Банкі  болып табылады.Оның мақсаты-европа аумағында тұрақтылықты қамтамасыз ету,біртұтас ақша-кредит саясатының жүзеге асуын,халықаралық валютамен айырбастау қызметін көрсету,елдің қаржылық қорын  басқару және т.с.с

Банктік мекемелер:

1. Есептік банк
2. Сауда-коммерциялық банк
3. Индустриялық банк

Ірі банктері:

National Irish Banks, Ulster Bank, Bank of Ireland, Allied Irish Banks, Anglo Irish Bank, Banking 365 Online, EBS Bank, ICS Building Society, ACCBank

• 2008-2011 жылда қаржылық кризистің әсерінен банктер қатты зардап шекті,нәтижесінде жылжымайтын нарыққа шалдықты.Бұл уақытта кредит 28 пайызға өсті.2008 жылы елдің банктік жүйесінің құтқарылғанын жариялады:мемлекеттік кепілдемелер,барлық депозит,облигациялар және қарыздық міндеттемелер.

Сыртқы экономикалық байланыстар

 

• Азықтық өнімнің өткізуінің негізгі базарлары: Ұлыбритания(39 %), Европа континенті(35 %), өзге елдер(26 %). Ортақ экспортта азықтық индустрияның алдыңғы орында сүт(32 %), сиыр етім(22 %), шалаөнімдер(19 %) және сусындар(12 %), төменгі көрсеткіштер - шошқа еті және үйдің құсы(6 %), морепродукты(4 %), қой еті(3 %), көкөністер(2 %)

Салықтық жүйе

 

•   
• Ирландияның басты салықтарының бірі – жеке тұлға салығы, бұл дегеніміз табыс салығы. Сонымен қатар салықьтық нарық капиталының өсуіне комуналдық салық және жылжымайтын мүліктен жасалған келісім салығы. Ирландияда жеке тұлғалардың салық төлеу қызметі жеке тұлғаның тіркелген жергілікті аумағында жүргізіледі.

   Назарларыңызға рахмет!!!