Қаржы саясатының ұғымы, міндеті, мақсаты және қағидалары

КОМПАНИЯНЫҢ КАПИТАЛЫ МЕН ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙҒА БАСҚАРУШЫЛЫҚ АУДИТІ

18.1 Капиал мен қаржылық жағдайға басқарушылық аудитінің мақсаты

18.2 жарғылық капиталдың ұйымдастырушылық аудиті18.3 Резервтік капиталға атқарымдылық бақылау

18.4 Эмиссиялық табыстың арнаулы аудиті

18.5 Бөлінбеген табыстың ( жабылмаған залал) жүйелі аудиті

18.6 Компанияның қаржылық жағдайына тереңдетілген талдау

18.1 Компанияның капиталы мен   қаржылық жағдайына басқарушылық аудиті

     AIPA – наықтаған басқарушылық аудит қойылған мақсаттардың жетістіктері мен ресурстарын, мүмкіндігін тиімді пайдалануды көтеру үшін клиетке көмектесуге тәуелсіз фирмалардың дипломды қоғамдық бухгалтерлері атқаратын ақыл кеңес түріндегі көмегі.

     Кейбір авторлар басқарушылық аудитті ішкі аудиттің бір бөлігі дер санайды (27,39,42) басқалары оны операйиялық аудитке қосады ( 32, 38, 50).

     Сонымен бірге көптеген зерттеушіліер өз еңбектерінде басқарушылық аудит – бұл компанияның саясатын жолға қоюға , нақты нәтижелерге жетуге, ресурстарды тиімді пайдалануға және экономикасын дамытуға ұсыныстарды әзірлеу мақсатында іскерлік операцияларды зерттеудегі экономикалық бақылаудың дербес түрі екнін атап өтеді (26,28,56,71).

     Тәжірибеде басқарушылық аудитінің мыныадай түрлнері жиі қолданылады: ұйымдасытырушылық атқарымдылық және арнаулы.

     Осыдан келіп, компанияның капиталы мен қаржылық жағдайына фұйымдастыру аудитінің ерекшеліктерін қарастырамыз.

     Ұйымдастырушылық аудит бұл қабылданған заңдардың, стандартардың, мөлшерлердің, және басқада реттейтін нормативтік актілердің негізінде белгілі бір субьектілердің, үдерістер мен обьектілердің қызметін бақылау.

    Меншікті капиталдың есебі ҚР- ң Азаматтық заңдары мен ҚЕХС –ң ережелеріне сәйкес жүргізіледі. Каптал мен мекеменің барлық міндеттемелерін өтегеннен кейін қалған активтердің үлесін айтады. Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қызметіендегі кпиталдың қалыптасуы мен пайдалануын зерттеу – басқарушылық аудиттің ең маңызды бағыттарының бірі.

      Меншікті каптиалдың көлемі кәсіпорыннң есеп саясаытында қабылданған міндеттемелер мен активтердің құнын бағалау әдістеріне байланысты болады. ҚР –ң «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру» Заңында бұл терминге мынадай түсініктеме берген; « Меншікті каптал ( таза активтер ) – бұл міндеттемелерді өтегеннен кейінгі активтер»

     Шаруашылық субьектісі активтерінің көзі рөлінде үнемі көрінетін жағдай – меншікті капталдың ерекшелігі болып табылады, яғни ол болмашы ғана нәтижелер(қолмен түртіп көруге болмайтын). Меншікті капталға мыналар кіреді: жарғылық, қосымша төленген және қосымша төленьеген капитал, резервтік, бөлінбеген табыс(залал). 5-ші бөлімнің «капитал мен резерввтер» есебі капитал мен резервтерді есептеуге арналған.

      Капиталдың ұйымдастырушылық аудитінің бағдарламасына қосылатын бақылаудың негізгі тәртібі мыналар:

      Бас кітаптың деректеріндегі капитталдың баптарындағы баланс көрсеткіштерінің сәйкестігін тексеру;

      капиталдың жинақтамалық және алдау есебінің дұрыс жүргізілуін тексеру;

      капиталдың қалыптасуының дұрыстығын тексеру;

      құрылтайшылар төлейтін жарнаны (салымды) өз уақытында кіріске алу мен толықтығын тексеру;

      жарғылық капиталдың өзгерістерінің негізділігін және оны жарғылық құжаттарға уақытында енгізуді тексеру;

      кәсіпорынның жарғылық капиталына жарна есебінде енгізілген мүліктік және басқада мүліктік құқықтарды түгендеу;

      іс жүзіндегі заңмен салыстырғанда