Сыртқы экономикалық қызмет

Кәсiпорынның сыртқы экономикалық қызметтiның  негізгi түрлерi тауарларды экспорттау мен импорттау болып табылады. Тауарларды экспорттау – тауарларды сатып алушының елiне жөнелту арқылы шетелдiк сатып алушыға сату; импорттау  – таурды сатып алушының елiне желу арқылы шетелдiк сатушыдан алу.

Ал шетелдiк валютасында жасалатын  операцияларды бухгалтерлiк есепте көрсету үшін ережерлерiн пайдаланады. Шетелдiк валюталық операцияларына шетелдiк. Валютада жасалатын мәлiмдемелер жатады. Олардың қатарына: шетелдiк  валютаға сатып алынған немесе сатылған мүлiктер; шетелдi валютамен алынған  немесе берiлген немеселер, баска да жолдармен алынған немесе валютаға сатылған активтер жiне тағы басқалар.

Кәсіпорын — белгілі бір өнім өңдіретін немесе халыққа қызмет көрсететін заңды тұлға.

Кәсіпорынның шаруашылық қызметтерінің  нәтижелілігі — өнімді өткізу мен  көрсетілген қызметтен түскен пайдадан ғана емес, сонымен қатар өндірістік қорлардың көлемінен (негізгі және өндірістік айналым қорлары), басқада  тұтыну қорларының жиынтығынан (әлеуметтік саладағы), жиналған қаражаттардан  және тағы басқаларданкөрінеді.

Кәсіпрынның тиімді құрылымы басшылыққа барлық бөлімшелердің қызметін бақылауға  мүмкіндік беріп, барлық күш жігерін  әріптестер мен клиенттердің талаптарын сапалы қанағаттандыру шін қызмет көрсету  түрлерін жетілдіруге және бірінші  кезекті тапсырмаларды орындауға  бағыттайды.

Шетелдерден материалдарды, құрал  – жабдықтарды, туарларды, материалдық  емес активтердi және басқа да мүлiктердi сатып алумен байланысты импорттау  операциялары жасалады, олармен есеп айрысудың есебi «Мердiгерлермен  және жабдықтаушылармен есеп айрысу»  шотында журедi, ал ол келесi аналитикалық тұрғыда топтастырылады.

Тауарды экспорттау – бұл оларды сатып алушы елге жөнелтiп, шетел  сатып алушыларына салған тауар.

Экспорттауға арналған  тауарлардың қозғалысын рәсiмдеудiң негiзi болатын құжаттар қатарына мыналар жатады.

Толингтiк операция деп өңдеуге  берiлген двальчестiк шикiзатпен байланысты операцияны айтамыз.

Сыртқы экономиакалық қызметтiң  маселесiне сай, тауардан басқа жұмыстардың  атқарылуы, қызметтiнiң артықшылық белггiсi салық салу тәртiбi болып таблады.

Кіріспе            

 Халықаралық экономикалық  қатынастың дәстүрлі және ең  кең дамыған нысанына – сыртқы  сауда жатады. Дүниежүзіндегі елдердің  барлығы үшін сыртқы  сауданың ролі ерекше маңызды.

Американ ғалымы Дис Сакстың  пікірінше: «қандай бір ел болмасын, оның экономикалық жетістігі  сыртқы  саудаға байланысты. Дүниежүзілік  экономикадан  оқшауланып , ешқандай ел дені сау, жөні түзу экономика  жасай алған жоқ».

Осы тақырыпты таңдағаным  Қазақстан Республикасындағы кәсіпкер-лікпен айналысатын   әр-түрлі меншік нысанындағы  ұйымдардың  сыртқа саудамен байланысты шаруашылық операциялардың  бухгалтерлік есебін  жүргізу тәртібімен, шетел валютасымен жасалатын операциялардың есепке алынуын,құжатпен ресімделуін   тереңірек зерттеу .

Жаһандану жағдайында әлемдік  экономиканың үрдістерінен сырт қалу елдің экономикалық жағдайының, даму деңгейінің, технологиялық даму мен  ұлттық бәсекелестік қабілеттілігінің шегеріп қалуына әкелуі мүмкін. Сондықтан  сыртқы экономикалық қатынастарды дамыту әрбір кәсіпкер үшін   қазіргі заманның талабы болуда.

Қазақстан өз экономикалық даму бағдары да сыртқы экономикалық іс-әрекетті ырықтандыруға, әлемнің  жаңа технологияларын жетістіктерін  кеңінен пайдалануға бағытталған.

Қазақстан Республикасы егемендігін  алғалы бері өзінің экономикасын дамыту үстінде. Ол үшін еліміздің шекаралары ашылып, еркін сауда қарым —  қатынастары орнатылуда. Елімізге шетел  қаржысы, яғни инвестициялар, ірі шетел  компаниялар мен банктердің инвестициялары жобаларды дамыту үстінде. Әр жыл  сайын еліміздің басшысы Н.Ә.Назарбаев  өз халқына экономикалық әлеументтік  аспектілерге қатысты жолдауын ұсынады. Оның басты мақсаты «Қазақстан 2030»  стратегиясын орындауға алғы шарттар  жасау. Бұл 2030 — дағы стратегиялық жоспарда мемлекетімізді нарықтық экономикаға  көшіру мен еліміздің әл — ауқатын  дамыту, тұрғындардың әлеументтік жағдайын жақсарту көзделген. Бұл мақсаттарға  жету үшін мемлекетіміз көп шаралар  қолдануда. Соның бірі сыртқы экономикалық қызметті дамыту. Бұл жерде оның тек ұлттық валютада ғана емес, сондай — ақ шетелдік валютада  да ресурстарды қалыптастыру көзделген. Ең көп көңіл бөлінетініміз ол — экспорт пен импорт.

Экспорт — дайын өнімді, шикізатты, тауарларды және т.б. мемлекеттерге шығарып сату.

Импорт — басқа мемлекеттерден әкелінетін тауарлар мен өнімдер.

Өнімдердің қазіргі қалыптасып отырған құрылымына байланысты. Қазақстан  экспортының едәуір үлесі әзірше шикізатқа, түтсі металдарға, мұнайға, отынға және шала фабрикаттар тиіп отыр.

Біздің  мемлекетімізге импортталатын тауарлар өте көп. Бірақ олардың барлығы арнайы тексерулерден өткізіліп, белгілі салық мөлшерін төлеп (ҚҚС, акциз, БАЖ салығы, кеден алымдары мен салымдары және т.б.), арнайы бухгалтерлік құжаттар толтырылады (Накладной,консаменттер, шот- фактура, техникалық құжаттар).

Бұл операциялар тек қана ұлттық валютада ғана емес, сонымен  қатар шетел валютасында өткізілуі  мүмкін.

Мұндай операцияларға: шетел  валютасымен берілген немесе алынған  несиелер, шетелдік валютаға алынған  тауарлар, өнімдер және т.б жатады. Біз оларды есептеу үшін бас шоттар жоспарында көрсетілген «шетелдік  валюта мен ақша қаражаттарын есептеуге  арналған» мына шоттарды қолданамыз. Олар 1050, 1020 субшоттары 1250,5020,3310 т.б. яғни біз мұндай операцияларды бөліп  көрсетеміз. Бірақ операцияларың  барлығы ұлттық валютада көрсетіледі.

Осы   «Сыртқы экономикалық қызмет есебі» атты курстық жұмысты жазу барысында, оның бөлімдерін толықтай қарастырылып, негізгі 2 бөлімге бөлінді. Яғни сыртқы  экономикалық  қызметтің  мәні, негізгі түрлері және оны жүзеге асыру құралдарын нақты көрсетіп , осыған байланысты шаруашылық әрекеттерін   құжатпен рәсімдеу, бухгалтерлік есеп шоттарында бейнелеу, валюта бағамдары  айырмаларын  есепте көрсету ,кедендік алым салықтарды тауардың өзіндік құнына қосу жайлы  нақты  шоттар корреспонденциялары  келтіріп ,  ұйымның  сыртқы сауда жөніндегі шетелдік контрагенттермен қаржылық қарым қатынастарының бухгалтерлік есебін жүргізудің  мәні ашылады.

Курс жұмысын жазу барысында  халықаралық қарым қатынастарды реттейтін бірқатар заңнамалық-нормативтік актілермен таныстым.