- экологиялық дағдарыстың
тереңдеу үрдісінің алдын алу;
- осы аймақтарда
тұратын халықтардың өмір сүру сапасын
және деңгейін көтеру үшін материялдық
негіз құру жөнінде нақты шаралар қабылдау;
- қоршаған табиғи
ортасы адамдардың денсаулығына өте қауіпті
ауылдық аймақтардан, кіші және шағын
қалалардан және басқада тұрғылықты жерлерден
республикамыздың басқа аймақтарына орын
ауыстырғысы келетін халықтар үшін қажет
жағдайлар жасау;
- шетелдік техникалық
және гуманитарлық көмектерді тарту және
оларды тиімді пайдалану.
Аймақтағы дағдарыстың
нақты белгілері мынадай:
- өндіріс қарқынының
төмендеуі;
- халықтың өмір
сүру деңгейінің төмендеуі (жан басына
шаққандағы табыстың төмендігі);
- жұмысбастылыққа
қатысты жағымсыз тенденциялардың етек
алуы (жұмыссыздықтың жоғары деңгейі);
- демографиялық,
экологиялық, әлеуметтік қызыметтер көрсету
саласындағы мәселелердің күшеюі және
т.б.
Аймақтар
дамуның (дамымауының)
негізгі себептері
мен міндеттері.
Мемлекеттегі
әрбір аймақ өзімен- өзі жеке дами
алмайды, өйткені басқа аймақтардың
дамуына зиянын тигізбес үшін оның
ерекшеліктері де ескерілуі керек. Сондықтан
да экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесіндегі
аймақтық саясаттың маңызы ерекше. Мемлекет
әрбір аймақ үшін бағдарлама дайындап,
сол бойынша әрбір аймақ өзінің даму бағытын
жүзеге асырады. Мемлекет аймақтық саясатты
қалыптастыру үшін еліміздің
территориясы бойынша
себептерді көрсету қажет. Оларға
төмендегілерді жатқызуға болады:
- еліміз аймақтарының
табиғи - климаттық жағдайының айырмашылығы;
- аймақтың өнімділігін
анықтайтын табиғи ресурстарды пайдалану
бағыты, саласы және ауқымы. Бұл тек ауылшаруашылық,
пайдалы қазбаларды игеру ғана емес, өнеркәсіпті
орналастыру жағдайын жағдайына және
халықтың өмір сүру жағдайын ұйымдастыруға
да әсер етеді;
- аймақтың орналасуының
«күрделі» жағдайы, соның әсерінен шығындар
артып, бағаның өсіуі байқалады. Бұл аймақтың
көлік және байланс қызметтерінің дұрыс
дамымауына, оның экономикалық дамуына
ықпал етеді;
- инновация енгізу
жағынан артта қалуы, өндірістің ескі
құрылымы;
- елдің экономикалық
даму тенденциясы;
- тауар өндірісіне
әсер ететін технологиялық даму сатысы;
- институционалдық
факторлар: жалпы және аймақтық саясаттың
нысандары, саяси жағдайды, аймақтың даму
тарихы т.б. ;
- орналастырудың
физикалық факторлары: аэропорт, көлік
жүйесі, өндірістік алаңдардың бар болуы
немесе жоқ болуы, байланыс жүйелерімен
қамтамасыз етілуі, өндірістік инфроқұрылым;
- әлеуметтік мәдени
факторлар. Урбанизация деңгейі, халықтың
білім деңгейі, ғылыми орталықтардың бар
болуы және т.б.;
- орталықпен жүргізілетін
макроэкономикалық саясатта аймақтық
ерекшеліктердің есепке алынбауы;
- орталық пен аймақтар
арасындағы өкілеттіліктер мен міндеттерді
жіктеу үрдісінің толықтай аяқталмауы.
Аймақтар
экономикасын мемлекеттік
реттеу - еліміздің және оның жекеленген
аймақтарының экономикалық жағдайын қамтамасыз
етуге қойлған мақсаттарға жетуді көздейтін
мәселелерді шешуге бағытталуы керек.
Ал, аймақтық саясаттың
мәні - жалпы ұлттық мақсаттарға жету
үшін аймақтық дамуды тиімді басқару болып
табылады.
Қазақстан
үшін аймақтық даму
мақсаттары ретінде төмендегілерді
атауға болады:
- Әрбір аймақтағы
халықтың тұрмыс-жағдайының деңгейін
теңестіру.
- Дағдарыстық аймақтарды
құрлымдық қайта құру. Бірінші мақсаттан
айырмашылығы теңестіру саясаты жалпы
барлық мемелекет үшін жүргізілетіндігімен
ерекшелінеді. Дағдарыстық аймақтарды
құрлымдық қайта құру тек ірі, жалпы мемелекттік
бағдарлама көмегімен жүзеге асырылады,
кейбір аймақтарда аталмыш міндетті орындау
үшін қажет ресурыстардың жетіспеушілігі
болады. Мемелекеттің негізгі функциясы,
артта қалған аумақтарды - даму деңгейі
жоғары аймақтардың қатарына жеткізу,
бірақ мүндай жағдайлар халыққа өз зардабын
тигізбеуі тиіс.
- Аймақтардың кешенді
дамуын жеке аймақтық мақсаттармен ұштастыру.
4. Тұрақты экономикалық
өсуді қамтамасыз ету.