Қазақстандағы корей инвестициясы $2 млрд. асқан 5-Ақпан

Қазақстандағы корей инвестициясы $2 млрд. асқан 5-Ақпан, 2010

Корей өнімі болып табылатын жоғары жылдамдықты кемелер Қазақстанға  экспортталған кезде Каспий теңізінде  жүзіп жүретін болады. «Өткен жылдың аяқ шенінде қазақ әскери теңіз  күштерінің қолбасшысы Жандарбек Жанұзақов  Сеулге катерлерді экспорттау туралы өтініш жасады», - деп мәлімдеді жақында  үкіметтің ресми өкілі.

Сеул  бұл контрактыға ресми түрде  қол қоюды қазақ президенті Нұрсұлтан  Назарбаевтың сәуір айының аяғында  Кореяға жасамақ болған сапары кезінде  ұйымдастырмақ. Сату Кореяға шамамен 100 млн. АҚШ доллары көлемінде  табыс әкелмек.

Каспий  теңізі жағалауындағы тағы бір ел Әзербайжанның да канонеркалардың  біреуін сатып алғысы келеді. Жоғарғы  дәрежелі шенеуніктер нақты келіссөздердің әлі басталмағанын, бірақ үкіметтің  келісуге ыңғайлы екенін айтты.

Қазақстан тарапының Оңтүстік Кореяның осы  бір әскери өніміне қызығушылық  танытуы жайдан-жай болып отырған  жоқ. Корейліктер 2006 жылдың наурыз айында біздің елімізге өздерінде пайдаланылудан 2004 жылы қалдырылған үш патрульдік катерді берген. Жай емес, екі  жақтық әскери байланыстарды нығайтуға  қосылған үлес ретінде берген. Оған дейін бұл шағын, бірақ жүрдек кемелер Оңтүстік Корея соғыс-теңіз  флотының құрамында 25 жыл бойы қызмет еткен екен.

Уақытында 4-5 млн. долларға сатып алынған сол  патрульдік катерлер Қазақстанға бар  болғаны 300 долларға сатылған. Олар біздің еліміздің теңіздегі шекараларын  күзету ісіне өз септіктерін тигізсе  керек.

Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы экономикалық байланыстар күрт даму жолына түскен. Біздің еліміз ол мемлекеттің Орталық  Азиядағы ең ірі коммерциялық әріптесі болып табылады. Корей бизнесі  Қазақстан экономикасына 2 млрд. доллардан  астам инвестиция құйған. Қазақстандағы 300 астам компанияда Оңтүстік Корея  инвесторларының активтері бар  көрінеді.

Сол елдегі ең ірі банктік құрылымдардың  бірі болып табылатын «Кукмин  Банк» 2008 жылдың наурыз айында Қазақстанның «Центркредит» банкінің миноритарлық акциялар пакетін сатып алды. Сөйтіп, шетелдік бизнес құрылымы ретінде осында тікелей инвестиция сала бастады. Өткен 2009 жылы «Кукмин Банк» өзінің «Центркредит»  меншігіндегі үлесін ұлғайтуға шешіп, тиісті шараларды қолға ала бастағанын жария етті.

Корея ұлттық мұнай корпорациясының өткен  айда Қазақстанның 2014 жылға таман  тәулігіне 20 мың баррель шикізат  өндіреді деп күтілетін «Сүмбе»  компаниясын 335 млн. долларға сатып  алғаны жария етілді.

Екі мемлекет арасындағы дипломатиялық байланыс ресми түрде 1992 жылдың қаңтар айында орнықтырылған. Содан кейін көп  ұзамай Оңтүстік Корея Алматыда өз елшілігін ашты. Ал Қазақстан елшілігі Сеулде өз жұмысын 1996 жылы бастады.

Біздің  елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Оңтүстік Кореяға ресми сапармен екі рет  – 1995 жылы және 2003 жылы - барды. Ол елдің  бұрынғы мемлекеттік басшысы  Хо Му Хен Қазақстанға 2004 жылы, ал қазіргі  президенті Ли Мен Бак 2009 жылы келіп кетті. Биылғы жылдың сәуір айына Қазақстан басшысының ол елге кезекті рет ресми сапары жоспарланып отырған көрінеді.

Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасында стратегиялық әріптестік орнату туралы келісімшарт жасалған. Ол ел осындай тығыз және жан-жақты қарым-қатынастар туралы келісімді Қазақстаннан басқа тек Еуропалық Одақпен, Индонезиямен, Өзбекстанмен, Мексикамен, Алжирмен және Румыниямен ғана жасаған. 

Экономиканы мемлекеттік реттеудегі негізгі инвестициялық  бағыттар.

    Республиканың әлеуметтік – экономикалық дамуын басқарудың түпкілікті жаңа жүйесіне көшу осы процестің басты мәселелерін  анықтауға себепші болады. Олардың  бірі болып инвестициялық қамсыздандыру  мәселесі табылады. Көшудің алғашқы  кезеңінде заң шығаратын негіздер мен ұйымдық құрлымдарды құру, сондай-ақ, республиканың қаржылық ресурстарын пайдалану мен шетел  инвестицияларын тарту жөніндегі  өзіндік саясатты құру қажет болды.

    Қазақстандағы мемлекеттік инвестициялар жүйесін  оңтайландыру мақсатымен инвестицияларды  басқарудың заң шығаратын негізі мен органдары құрылды. Осы мәселе бойынша шаралардың біртұтас кешені қабылдануда. Соның ішінде, “Шетел инвестициялары туралы ”Заң  (1991ж.);

    “Инвестициялық  жекешелендіру қорлары жөніндегі  Ереже” (1993ж.) ;”Қазақстан Республикасының  шетел инвестициялары бойынша ұлттық агенттігін құру туралы ” ҚР Президентінің  Жарлығы (маусым 1992ж.); “Инвестициялар бойынша ҚР Мемлекеттік комитетін  құру жөніндегі ” ҚР Президентінің  Жарлығы (қараша 1996ж.); “ Қазақстан  Республикасындағы инвестициялық  қорлар туралы ”ҚР-ның Заңы (наурыз 1997ж.) және жекеленген жылдарға арналған инвестициялық бағдарламалар қабылданды.

    Бұл құжаттар елдегі инвестициялық процесті басқарудың негізін қалады; жұмыс  орындарын құру, инфрақұрылымды дамыту , елдің өнеркәсіптік және техникалық потенциалын дамытудың өсу қарқыны  мен әртараптандыру саласында мемлекеттік  инвестициялық саясатты жүзеге асыру  мен көптеген экономикалық мәселелерді  шешудегі органдардың дұрыс жүйесін , олардың функциялары мен міндеттерін  анықтады.

    2000 жылға дейінгі кезеңнің индикативті  жоспарының жорамалы бойынша  отандық пен шетел инвесторларының  жеке капиталын салудың басым  бағыттарына төмендегілерді жатқызу  мақсатқа сай болады: жеңіл өнеркәсіптің , агроөнеркәсіптік кешеннің өңдеуші  салаларының , машина жасаудың , құрылыс  материалдары өнеркәсібі мен  мұнай , химия өнеркәсібінің   жаңа кәсіпорындарын салу мен  реформалар жүргізу.

    Орталықтандырылған  капитал салымдары есебінен әлеуметтік сала объектілерінің құрылысын мақсатты республикалық бағдарламалар шеңберінде жүзеге асыру қарастырылады.

    Мемлекеттік инвестицияларды басқару  4 жеке кезеңде жүзеге асырылуы қажет:

1. Жоспарлау;
2. Бағдарламалау;
3. Бюджетті дайындау;
4. Орындау;

    Жоспарлау кезеңінде әлеуметтік – экономикалық дамудың орта мерзімді бағдарламасы мен оны макроэкономикалық деңгейде, сондай-ақ ,әрбір секторға қатысты  алғанда да жүзеге асырудың стратегиясын құру мәселесі шешіледі. Бұл кзеңде инвестицияларды жүзеге асыру бойынша  ұсыныстарды тандау мен алдын  ала бағалауға басты назар  аударылады. Бұл үшін салалық министрліктер  жобаларды қаржылық- экономикалық бағалаудың жалпы қабылданған әдістемесі негізінде  ұсынылатын жобалардың сипаттамасы  мен бағалануы болуы қажет, жуықтағы бірнеше жылға арналған инвестициялар  бойынша ұсыныстарды дайындауы  керек.

    Бағдарламалау кезеңіндегі басты мақсат- жоспарда бекітілген мақсаттарды қызметтің  мемлекеттік бағдарламаларына өзгерту. Мемлекеттік инвестициялар бағдарламасына (МИБ) инвестициялар бойынша ұсыныстарды  ұзарту бюджеттік процеске арналатын  таңданудың сол бәсекелестік қағидаларына негізделуі қажет.

    Қаражат бөлу жөніндегі шешімдер мынандай факторларды  ескеруі қажет: 

    - бюджет орындалатын , макроэкономикалық  жағдай;

    - инвестициялар бойынша ұсыныстардың  нақты аспектілері , соның ішінде  экономикалық аспектілер.

    Егер  инвестициялық жобаларды (кеңес  беру мен сатып алуда талдау) жүзеге асыру бюджеттік мекемелерінің  міндеті болып табылса, инвестициялық  жобаларды қауіпке жиі қойса, әсіресе қаражатты артық жұмсауда, мәселелерден аулақ болу үшін сақтықтың  қосымша шараларын қабылдау қажет.

    Қазақстанға ең алдымен, мемлекеттік инвестицияларды  тиісті инстиутуционалдық жүйесін  құру мен жоғарыда аталған функциялардың (жоспарлау, бағдарламалау, бюджетті дайындау және оны орындау) ұйымдық пен  тиімді орындалуын қамтамасыз ету қажет. 

    Тікелей инвестицияларды  мемлекеттік қолдау.

    Қазақстанда “Тікелей инвестицияларды мемлекеттік  қолдау туралы” Заң (28 ақпан 1997 ж.)қабылданған. Онда инвестицияның қызметі- инвестицияларды  жүзеге асыру процесімен байланысты кәсіпкерлік қызмет деп көрсетілген.

    Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау ең алдымен келесілерден тұрады:

    - инвестициялық қызметті қамтамасыз  етудің заң шығарушы кепілдері;

    - жеңілдіктер мен артықшылықтар  жүйесін белгілеу (мемлекетті сол  немесе басқа кәсіпорындар мен  ұйымдарға олардың қызметіне  қолайлы жағдайлар жасау мақсатымен  жеңілдіктер мен артықшылықтар  беруі).

    - Қазақстан Республикасының мүддесін  инвесторлар алдында көрсетуге  өкілетті,  бірыңғай мемлекеттік  органның болуы. 

    Заңда тікелей инвестицияларды мемлекеттік  қолдаудың мақсаттары мен міндеттері белгіленген.

    Бұл қолдаудың мақсаты- экономиканың басым  секторларында тауар өндірісін, жұмыс пен қызмет көрсетудің жедел  дамуын қамтамасыз ету үшін қолайлы  инвестициялық климат жасау болып  табылады.

    Мемлекеттік тікелей қолдаудың ортақ мақсатына  жету үшін міндеттердің бірқатарын шешу қажет:

    - жаңа технологияларды , алдыңғы  қатарлы техника мен ноу- хау  енгізу;

    - жоғары сапалы тауарлар мен  қызмет көрсетуге ішкі нарықтың  қанығуы;

    - отандық тауар өндірушілерді  мемлекеттік қолдау мен ынталандыру  ;

    - экспортқа бейімделген және импортты  алмастырушы өндірістерді жетілдіру;

    - ҚР- ның шикізат базасын ұтымды  және кешенді пайдалану;

    - менеджмент пен маркетигтің қазіргі  әдістерін енгізу;

    - жаңа жұмыс орындарын құру;

    - жергілікті кадрларды үздіксіз  оқытудың, олардың мамандық деңгейін  жоғарлатудың жүйесін енгізу;

    - өндірісті күшейтуді қамтамасыз  ету;

    - қоршаған табиғи ортаны жақсарту;

    Басқару процесі үшін инвестициялық жобаларды  жүзеге асыруды ынталандырудың шаралар  жүйесі басты мәнге ие. Соның ішінде, жеңілдіктер жүйесі : бекітілген инвесторлардың мүддесін қорғау бойынша ҚР- ның  берген кепілдері, сондай-ақ , келісім  шартқа отыру мен оны бұзудың  шарттары мен тәртібі қарастырылған.

    Тікелей инвестицияларды қолдауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган, инвестициялар  бойынша Мемлекеттік Комитет  болып табылады. Ол  ҚР- на тікелей  инвестицияларды тарту жұмыстарын ұйымдастыру ; инвестициялық жобаларды  жүзеге асыру бойынша мемлекеттік  органдардың қызметін үйлестіру; барлық келістіруші және рұқсат құжаттарын алуды қамтамасыз ету; инвестициялық  жобалардың іске асырылуын бақылауды  жүзеге асыру сияқты функцияларды атқарады.