Жеке кәсіпкерліктің құқықтық мәртебесі

Жеке  кәсіпкердің өтелмеген міндеттемелері:

1. банкрот деп танылған борышкер несие берушілермен есеп айырып болғаннан кейін кәсіпкерлік қызметке байланысты қалған міндеттемелерді орындаудан босатылады, банкрот деп жарияланған тұлға өмірі мен денсаулығына зиян келтірілгені үшін жауап беретін азаматтардың  талаптары сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген сипаттағы  өзге талартар қосылмайды;
2. кәсіпкерлік қызметке байланыс жоқ міндеттемелер жөніндегі талаптар егер мұндай талаптар конкурстық мүліктен толық көлемінде қанағаттандырылмаған болса күшін сақтап қалады және банкроттық рәсімдер аяқталғаннан кейін жеке адам ретінде борышкерге өндіріп алуға қойылуы мүмкін. Бұл талаптардың мөлшері борышкердің банкроттығы процесінде алынып қанағаттадырылған соммасына кемітіледі.

Жеке кәсіпкердің ісін соттан тыс тарату:

1. жеке кәсіпкердің ісін соттан тыс тарату және оның борыштарын жою барлық несие берушілермен келісім бойынша жүзеге асырылады;
2. кез келген несие беруші борышкермен жеке кәсіпкердің ісін соттан  тыс тарату туралы келісім жасағаннан кейін борышкердің банкроттық туралы арыз жазып сотқа жүгіне алады;
3. Жеке кәсіпкер ісінің  соттан  тыс тарату туралы  борышкер орталық Әділет органының ресми баспасөз басылымдарының бірінде хабарландыру жасауға және  тіркеуші органға өзінің  жеке кәсіпкерлік қызметін  тоқтату туралы арыз беруге тиіс.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІV.Қортынды.

 

      Жеке кәсіпкерлік – жеке тұлғаның бастамасымен пайда табуға  бағытталған жеке тұлға меншігіне негізделген және жеке тұлға атынан  олардың тәуекелімен олардың мүлкін жауапкершілігмен жүзеге асырады. Қызмет жеке кәсіпкер  субъектісі жеке тұлға және  мемлекеттік емес заңды тұлға.

2006 жылы қаңтардың  31-індегі «Жеке кәсіпкерлік туралы»  Қазақстан Республикасының Заңының 4-бабы, 2-тармағына сәйкес,  жеке кәсіпкерлікті  мемлекеттік реттеу ұстанымдары болып төмендегілер саналады:

1. Жеке кәсіпкерлік  еркіндігіне кепілдік және оны  қорғау мен қолдауды қамтамасыз  ету;

2. Кәсіпкерлік қызметті  жүзеге асыруға жеке кәсіпкерліктің  барлық субъектілерінің тең дәрежелілігі;

3. Жеке меншікке (жеке кәсіпкерлік субъектілерінің меншігіне) қол сұқпауға және қорғауға кепілдік;

4. Қазақстан Республикасындағы  шағын кәсіпкерліктің дамуының  басымдылығы;

5. Жеке кәсіпкерлік  субъектілерінің жеке кәсіпкерлік  мүдделеріне қатысты нормативтік-құқықтық актілер жобаларын сараптауға қатысты.

   Осы берілген  тізімдемеден кәсіпкерлік құқық  ұстанымдары ретінде тек жеке  кәсіпкерлік еркіндігі және оның  қорғауды қамтамасыз ету ұстанымын және шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау ұстанымын атауға болады (өйткені субъектілер теңдігі және меншікке қол сұқпау ұстанымдары –бұл жоғарыда айтылғандай, азаматтық құқық ұстанымдары). Сонымен қатар кәсіпкерлік құқықтың тағы 2 ұстанымын атап айтуға болады: ол кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу ұстанымы және бәсекелестік еркіндігі және монополиялық қызметті шектеу ұстанымы.

   Жеке кәсіпкерлік еркіндігі және оның қорғауды қамтамасыз ету мен шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау ұстанымы Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және басқа да кәсіпкерлік қатынастарды реттейтін нормативтік актілерде бекітілген.

   Сонымен, Қазақстан  Республикасының Азаматтық кодексінің 10-бабына сәйкес, мемлекет кәсіпкерлік  еркіндігіне кепілдік береді  және оны қорғау және қолдауды  қамтамасыз етеді. Сонымен бірге кәсіпкерлік қызметтің еркіндігі даусыз емес және қоғамдық мүдделер үшін заңмен шектелуі мүмкін. Атап айтқанда, заң актілері арқылы жеке кәсіпкерлік үшін тыйым салынған тауарлардың, жұмыстардың, қызметтердің тізімдемесі белгіленуі немесе экспорт пен импортқа шектеу қойылуы мүмкін. Алайда Жеке кәсіпкерлік туралы Заңның 3-бабы, 1-тармағында көрсетілгендей, жеке кәсіпкерлік тек Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тағайындалған негіздемелер бойынша ғана шектелуі мүмкін.

   Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау деп жеке  кәсіпкерліктің дамуын ынталандыру және Қазақстанда кәсіпкерлік бастамашылықты іске асыру (Жеке кәсіпкерлік туралы Заңның 1-бабы, 3-тармағы) үшін қолайлы құқықтық, экономикалық және әлеуметтік шарттар құру бойынша бірқатар мемлекеттік кешенді шаралар саналады.

Қызмет жеке кәсіпкерлік  субъектілері жеке тұлға және  мемлекеттік емес заңды тұлға бола алады. Жеке кәсіпкерлік субъектілері –шағын кәсіп субъектісі заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметпен айналысатын ортаға жылдық 50 адаммен қызмет атқаратын жеке кәсіпкер  және 50 адамнан аспайтын және орташа жылдық активтер  құны 60 000  айлық есептік көрсеткіш көп емес кәсіптік қызметпен айналысатын заңды тұлға.

Жеке кәсіпкерліктің түрлеріне тоқталар болсам, төмендегідей болып бөлінеді:

1) өзіндік жеке кәсіпкерлік; 

2) бірлескен жеке кәсіпкерлік.

Жеке кәсіпкерлік ерікті және еріксіз негізде тоқтатылады, яғни:

   Ерікті негізде: банкрот ден тану (кәсіпкердің өзі талап арыз берсе); кәсіпкердің өзінің шешімі бойынша; қайта ұйымдастыру кезінде .

   Еріксіз негізде: банкрот деп тану (кредит берушілер талап арыз берсе); қайтыс болу; лицензиялауға жататын  кәсіпкерлікті лицензиясыз, мерзім аяқталған лицензиямен жүзеге асырылады; заң актілерінде тыйым салынған кәсіпкерлікпен айналысса; басқа да жағдайларда (тіркеу кезінде жіберілген, жойылмайтын сипаттағы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылықтарына байланысты дара кәіспкерді тіркеу жарамсыз деп танылған қызметін күнтізбелік жыл жеке кәсіпкерлік ішінде заңды  бірнеше рет өрескел бұзса).

     Сонымен, жеке кәсіпкерлік ұғымы– жеке тұлғаның бастамасымен пайда табуға  бағытталған жеке тұлға меншігіне негізделген  және жеке тұлға атынан  олардың тәуекелімен олардың мүлкін жауапкершілігмен жүзеге асыруы болып таблады. Ал қызметтік жеке кәсіпкерлік  субъектісі жеке тұлға және  мемлекеттік емес заңды тұлға болып есептеледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер  мен материалдар тізімдері.

 

Нормативтік –құқықтық актілер:

 

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995жыл;
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім);
3. “Қазақстан Республикасының Жауапкершілігі Шектеулі серіктестігі туралы” Қазақстан Республикасының Заңы;
4. “Банкроттық туралы” Қазақстан Республикасының Заңы;от 21.01.2009жыл;
5. “Қазақстан Республикасы жеке нотариустарының азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру туралы” Қазақстан Республикасының  Заңы 11.06.2003жыл;
6. “Акционерлік қоғам туралы” Қазақстан Республикасының заңы 13.05.2003жыл;
7. “ Қазақстан Республикасындағы тұтынушылардың құқығын қорғау туралы” Қазақстан Республикасының Заңы, Алматы - Юрист 2002жыл;

 

Негізгі әдебиеттер:

 

8. Кәсіпкерлік құқық, Оқулық. Авторлары: Н.М.Коршунова, Н.Д.Эриашвили;
9. Азаматтық құқық: түсіндірмелер., Маркова.2000жыл;
10. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы - 2-том., авторы:  Суханова  М-1998жыл;
11. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі., Ерекше бөлім 1,2-том авторы: Жаилин  Г.А., Оқулық Данекер;
12. Салыстырмалы құқықтану негіздері., авторы Табанов С.