Умыссыздық және жұмыспен қамтылуды қамтамасыз ету

ұмыссыздық және жұмыспен қамтылуды қамтамасыз ету

 Халықтың  жұмыспен қамтылуын іріктемелі  зерттеу деректеріне сәйкес, 2008 жылғы  бірінші тоқсанда 15 және одан  асқан жас шамасындағы экономикалық  тұрғыдан белсенді халықтың саны 762,8 мың адамды құрады. Экономикалық тұрғыдан белсенді халықтың жалпы санындағы қала халқының үлесі 53,2%-ды (405,7 мың адам), әйелдердің үлесі – 49,4%-ды (377 мың адам) құрады. Халықтың экономикалық белсендік деңгейі 66,7% шамасында қалыптасты. Экономикалық тұрғыдан белсенді халықтың 99,6%-ы еңбек етуге қабілетті жас шамасында болды. Олардың экономикалық белсенділік деңгейі жоғарырақ және 80,4%-ды құрады.

 Облыс экономикасында 713,2 мың адам жұмыспен қамтылды, олардың 710,4 мыңы  (99,6%) - еңбек етуге  қабілетті жаста. Жұмыспен қамтылған халықтың санында жалдамалы жұмыскерлер 66,1%-ды немесе 471,3 мың адамды, өз бетімен жұмыс істейтіндер – 33,9%-ды немесе 241,9 мың адамды құрады. Жұмыс істейтін халықтың құрылымында ауыл шаруашылығында, аңшылық және орман шаруашылығында, балық аулау мен балық өсіруде жұмыс істейтіндердің үлесі 30,5%-ды, өнеркәсіпте және құрылыста – 20%-ды, қызмет көрсету саласында – 49,5%-ды құрады.

 Жалдамалы  жұмыскерлердің жалпы санынан  мемлекеттік емес ұйымдарда 217 мың адам, мемлекеттік ұйымдарда  – 141,3 мың адам, жеке тұлғаларда – 76,3 мың адам, шаруа (фермер) қожалықтарында – 36,7 мың адам еңбек етті. Өз бетімен жұмыс істейтін халықтың ішінде 130,8 мың адам өздерінің жеке меншік аулаларында, 85,2 мың адам – жеке негізде, 24,2 мың адам – жұмыс берушілер болып, 1,7 мың адам - өндірістік кооперативтерде жұмыс істеді.

 Жұмыс істейтіндер  санының 24,9%-ының (177,4 мың) жоғары  және аяқталмаған жоғары білімі, 30%-ының (213,7 мың) – орта кәсіптік (арнаулы) білімі, 13,5%-ының (96,6 мың)  – бастауыш кәсіптік, 31,6%-ының (225,5 мың) – орта, негізгі және бастауыш жалпы білімі болды. Сонымен, 487,7 мың адамның (барлық жұмыс істейтіндердің 68,4%-ы) жоғары, аяқталмаған жоғары, орта және бастауыш кәсіптік білімі болды.

 Зерттеу деректері  көрсеткендей, жұмыс аптасы толық  емес адамдардың үлесі бұрынғысынша жоғары. 2008 жылғы бірінші тоқсанда 112,6 мың адам немесе барлық жұмыс істейтіндердің 15,8%-ы 30 және одан аз сағат жұмыс істеді, соның ішінде 0,2 мың адам аптасына 10 сағаттан да аз жұмыс істеген. Жартылай жұмыспен қамтылғандардың ішінде (10-нан 30 сағатқа дейін) өз бетімен жұмыс істейтіндер үлесіне 81,6%-ы келеді, олардың 92,9%-ы өздерінің жеке меншік аулаларында жұмыс істейді.

 Жұмыссыздардың, яғни табысты жұмысы болмаған, оны белсенді іздеген және  оған кірісуге дайын болған тұлғалардың саны 49,6 мың адамды құрады. Жұмыссыздық деңгейі 6,5% шамасында қалыптасты.

 Жұмыссыздардың  ішінде әйелдердің үлесіне 59,7%-ы  келеді. 15-тен 24 жасқа дейінгілерге  барлық жұмыссыздардың 25%-ы, 25-тен  34 жасқа дейінгілерге - 31,6%-ы, 35-тен  44 жасқа дейінгілерге – 16,6%-ы, 45-тен 54 жасқа дейінгілерге –  13,6%-ы, 55-тен 64 жасқа дейінгілерге 13,2%-ы тиесілі.

 Жұмыссыздық  мәселесі көбінесе жастар үшін  ауыр. Кәсіптік білімнің жетіспеуі,  қажетті біліктілік пен еңбек  дағдысының болмауы, соның салдарынан  еңбек рыногында бәсекеге жарамдылығының  төмен болуы жұмыс іздестіруді  созады. 2008 жылғы бірінші тоқсанда 15-тен 24 жасқа дейінгі 12,4 мың адамда жұмыс болмады және оны іздеумен айналысты, олардың 4,5 мыңы (36,3%-ы) ауылдық жерде тұрады. Жастардың жұмыссыздық деңгейі 11,2%, ер адамдарда тиісінше 10,1% және әйелдерде – 12,6% шамасында қалыптасты.

 Жұмыссыз  халықтың білім деңгейі мен  кәсіптік даярлығы әр түрлі  болып келеді. Жұмыссыздардың жалпы  санының 51,2%-ында (25,4 мың адам) кәсіптік  білімі, соның ішінде 31,1%-ында (7,9 мың  адам) жоғары және аяқталмаған  жоғары білімі болды. Негізгі,  бастауыш және жалпы орта білімі бар жұмыссыздардың үлесіне 48,8%-ы (24,2 мың адам) келеді.

 Әрбір үшінші  жұмыссыз қандай-да бір жұмыстың  болмауын, әрбір төртіншісі - өз еркімен  жұмыстан босатылуына байланысты, әрбір сегізінші жұмыссыз жұмыс  істемеу себебіне оқу орынын бітіргеннен кейін жұмыс таба алмағанын, әрбір он екіншісі – кәсіпорынның жойылуына байланысты жұмыстан босағанын атап өтті.

16,6 мың жұмыссыз (33,5%) бір жылдан артық, 10,3 мың адам (20,8%) - 6-дан 12 айға дейін жұмыс  іздеумен айналысты. Сонымен қатар, жұмыссыздардың 45,5%-ы - кез-келген жұмысты істеуге келісетінін, 52,1%-ы - жалдамалы жұмыскер ретінде, олардың 38%-ы мемлекеттік ұйымдарда (кәсіпорындарда), 54,4%-ы мемлекеттік емес ұйымдарда жұмыс істегенді қалайтынын айтты.

 Әрбір төртінші жұмыссыз соңғы жұмыс орнына ауыл шаруашылығын, аңшылық пен орман шаруашылығын, әрбір бесіншісі - сауда; автомобиль мен үйде қолданатын бұйымдарды жөндеуді, әрбір оныншысы - өнеркәсіпті атады. Жұмыссыздардың 71,4%-ы (35,4 мың адам) жұмысшы болып, 15,9%-ы (7,9 мың адам) – қызметкер болып істеген.

 Зерттеу деректері  бойынша, жұмыс іздеу кезінде  жұмыссыздар ең алдымен жеке  таныстарын, баспасөз құралдарын  пайдаланды, тікелей жұмыс берушіге  барды.

008 жылғы бірінші  тоқсанда 15 және одан жоғары жас  шамасындағы экономикалық тұрғыдан енжар халықтың саны 380,3 мың адамды, соның ішінде қала халқы – 220,9 мың адамды (58,1%), ауыл халқы – 159,4 мың адамды (41,9%) құрады. Экономикалық тұрғыдан енжарлық (әрекетсіздік) деңгейі  33,3%-ды құрады