Қосылған құн салығының ставкалaры

 
 
 
 
 
 
 
 
 

      ҚОСЫЛҒАН  ҚҰН САЛЫҒЫ 

     Жоспар: 
 

1. Қосылған  құн салығының  ставкалaры

 

2. Қосылған  құн салығын төлеушілер және обьектісі

 
 

3. Қосылған  құн салығы жөніндегі  декларация

 

4. Қосылған  құн салығын есептеу  және төлеу тәртібі

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     КІРІСПЕ 

      Қосылған  құн салығы тауарларды өндіру және олардың айналысы процесінде қосылған, оларды өткізу бойынша салық салынатын  айналым құнының бір бөлігін  бюджетке аударуды, сондай-ақ Қазақстан  Республикасының аумағындағы тауарлар импорты кезіндегі аударымды  білдіреді.

      Салық салынатын айналым бойынша бюджетке төленуге тиісті қосылған құн салығы сатылған тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) үшін есептелген қосылған құн салығының  сомасы мен алынған тауарлар үшін төленуге тиісті қосылған құн салығының  сомасы арасындағы айырма ретінде айқындалады.

      Қосылған  құн салығын төлеушінің берушісі салық төлеушілердің мониторингтілеуіне тиіс болса, салық қызметі органдары  осы берушілер ұсынатын салық  есептілігінің негізінде қайтаруға  ұсынылған қосылған құн салығы сомаларының  дұрыстығын растауы  мүмкін екендігі ескеріле отырып қабылданады.             

1.Қосылған құн салығының ставкалaры 

    Ауыл  шаруашылығы шикізатын қайта  өңдеуді жүзеге асыратын ұйымдар  қосылған құн салығын төлеуді  белгіленген тәртіппен жүргізеді.

    Ауыл  шаруашылығы шикізатын қайта  өңдеуді жүзеге асыратын ұйымдарға  бір мезгілде мынадай талаптарға сәйкес келетін:

    1) қоғамдық тамақтану саласындағы  қызметті қоспағанда, жылдық жиынтық  табысының кемінде 90 процентін  мына қызмет түрлерін:

• ет және ет өнімдерін өндіруді;
• жемістер мен көкөністерді қайта өңдеуді және консервілеуді;
• өсімдіктер мен жануарлар майын өндіруді;
• сүтті қайта өңдеу мен ірімшік өндіруді;
• ұн-жарма өнеркәсібі өнімдерін өндіруді;
• жануарлар үшін дайын жемшөп өндіруді;
• нан өндіруді;
• балалар тағамын және диеталық тағам өнімдерін өндіруді жүзеге асыру нәтижесінде алынуға тиіс (алынған) табыстар құрайтын;

    2) шағын бизнес субъектілері үшін  арнаулы салық режимін қоспағанда, арнаулы салық режимдерін қолданбайтын;

    3) акцизделетін өнімді өндіру, қайта  өңдеу және өткізу жөніндегі  қызметті жүзеге асырмайтын ұйымдар  жатады.

    Есептелген  қосылған құн салығына салық сомасы 70 процентке азайтылады.        Қосылған құн салығының ставкасы 13 процентке тең болады және салынатын айналым мөлшерiне қолданылады.

    Қосылған  құн салығының ставкасы 12 процентке  тең болады және салық салынатын  айналым мөлшерiне қолданылады.

    Салық салынатын  импорт бойынша қосылған құн салығының  ставкасы салық салынатын импорт мөлшерiнiң 13 процентiне тең болады.

    Салық салынатын импорт бойынша қосылған құн салығының ставкасы салық  салынатын импорт мөлшерiнiң 12 процентiне тең болады.

    Жеке  тұлғалар оңайлатылған тәртiппен өткiзетiн  тауарлар импорты кезiнде қосылған құн салығын жиынтық кедендiк  төлем құрамында төлей алады, оның мөлшерi Қазақстан Республикасының  кеден заңдарына сәйкес айқындалады. 

2.Қосылған құн салығын төлеушілер және обьектісі 

    Салық салу объектiлерi:

    1) салық салынатын айналым; 

    2) салық салынатын импорт қосылған  құн салығын салу объектiлерi  болып табылады.

    Төлеушiлер:

    1) Қазақстан Республикасында қосылған  құн салығы бойынша есепке  тұрған мынадай тұлғалар:

• жеке кәсiпкерлер;
• мемлекеттiк мекемелердi қоспағанда, заңды тұлғалар;
• қызметiн Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент еместер;

    2) заңды тұлғаның қосылған құн  салығын дербес төлеушiлер ретiнде  танылған құрылымдық бөлiмшелерi қосылған құн салығын төлеушiлер  болып табылады.

    Тауарлар  импорты кезiнде қосылған құн  салығын төлеушiлер Қазақстан  Республикасының кеден заңдарына сәйкес осы тауарларды Қазақстан Республикасының аумағына импорттайтын тұлғалар болып табылады. 

      3.Қосылған құн салығы жөніндегі декларация 

    Қосылған  құн салығын төлеушi әрбiр салық  кезеңi үшiн қосылған құн салығы бойынша  декларацияны салық кезеңiнен кейiнгi айдың 20-сынан кешiктiрмей табыс етуге мiндеттi.

    Ауыл  шаруашылық өнiмiн өндiрушi заңды  тұлғаларға арналған арнаулы салық  режимiн қолданатын қосылған құн  салығын төлеушiлер әр тоқсан үшiн  қосылған құн салығы бойынша декларацияны есептi тоқсаннан кейiнгi айдың 20-сынан кешiктiрмей табыс етуге мiндеттi.

    Декларациямен бiрге салық кезеңi iшiнде сатып  алынған тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) бойынша шот-фактуралардың  тiзiлiмi табыс етiледi. Шот-фактуралар тiзiлiмiнiң нысанын уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.  

      4.Қосылған құн салығын есептеу және төлеу тәртібі 

    Шот-фактура  барлық қосылған құн салығын төлеушiлер үшiн мiндеттi құжат болып табылады. Қосылған құн салығы салынатын тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) өткiзудi жүзеге асыратын қосылған құн салығын төлеушi аталған тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) алушы тұлғаға қосылған құн салығы көрсетiлген шот-фактураны беруге мiндеттi.

    Қосылған  құн салығын есепке жатқызу үшiн  негiздеме болып табылатын шот-фактурада:

    1) шот-фактураның реттiк нөмiрi мен  толтырылған күнi;

    2) тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) берушi мен алушының тегi, аты,  әкесiнiң аты не толық атауы,  мекен-жайы және тiркеу нөмiрi, сондай-ақ өнiм берушiнiң қосылған  құн салығы бойынша есепке  қойылғаны туралы куәлiктiң нөмiрi;

    3) өткiзiлетiн тауарлардың (жұмыстардың,  қызмет көрсетулердің) атауы; 

    4) салық салынатын айналымның мөлшерi;

    5) қосылған құн салығының ставкасы;

    6) қосылған құн салығының сомасы;

    7) қосылған құн салығы ескерiлген  тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) құны көрсетiлуге тиiс. 

    Шот-фактура  өткiзу бойынша айналым жасалған күннен кешiктiрiлмей жазылады және берушiнiң  басшысы мен бас бухгалтерiнің, не осыған уәкiлеттi өзге де лауазымды  адамдардың қолымен куәландырылады. Қосылған құн салығы салынатын электр энергиясын, су, газ сатуды, байланыс қызметтерін, коммуналдық қызмет көрсетулерді, темір жол тасымалдарын, көлік-экспедиторлық  қызмет көрсетуді, банк операцияларын  жүзеге асыратын салық төлеушілер салық  кезеңінің қорытындысы бойынша  шот-фактуралар жазып беруге құқылы. Салық салынатын айналымның мөлшерi шот-фактурада тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) әрбiр атауы бойынша бөлек көрсетiледi. Егер мұндай шот-фактураға өткiзiлетiн тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердiң) тiзбесi көрсетiлген құжат қоса тiркелген болса, айналымның жалпы мөлшерiн көрсетуге жол берiледi. Бұл ретте шот-фактурада құжаттың нөмiрi мен күнiне, сондай-ақ оның атауына сiлтеме болуға тиiс. Лизинг беруші өзі беретін лизинг нысанасына жазатын шот-фактурада салық салынатын айналым мөлшері оған сыйақы және қосылған құн салығы сомалары енгізілместен қаржы лизингінің шартына сәйкес барлық лизинг төлемдерінің жалпы сомасы ескеріле отырып көрсетіледі.

    Жүкті жөнелтушілер немесе алушылар үшін жүктерді тасымалдауға шот-фактураның жазбасын, егер аталған тасымалдау көлік экспедициясы шартына сәйкес жүргізілсе, экспедитор жүзеге асырады. Мұндай шот-фактураларда салық салынатын айналымның мөлшері тасымалдаушылар және басқа да жеткізушілер көлік экспедициясы шартының шеңберінде орындаған және көрсеткен жұмыстар мен қызметтер құны ескеріле отырып көрсетіледі.

      Шот-фактуралардың  жазбасы уәкілетті мемлекеттік  орган белгілеген ережелерге сәйкес жүзеге асырылады.

      Ауыл шаруашылық өнiмдерiн өндiрушi заңды тұлғаларға арналған арнаулы салық режимiн  қолданатын қосылған құн салығын  төлеушiлер уәкiлеттi мемлекеттiк  орган белгiлеген тәртiппен және нысан бойынша шот-фактуралар жазады.

    Қосылған  құн салығын төлеушiлер табыс  бойынша есептелген салық сомасынан  аспайтын жалпы сомаға қосылған құн  салығын қоса отырып шот-фактуралар жазады.

    Сыртқы  сауда келiсiм-шарттары бойынша тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) өткiзу жағдайларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының  заң актiлерiнде көзделген жағдайларды  қоспағанда, тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) құны және қосылған құн  салығының сомасы шот-фактурада  Қазақстан Республикасының ұлттық валютасымен көрсетiледi.

    Шот-фактураны  ресiмдеу мынадай  жағдайларда:

    1) бухгалтерлiк есеп жүргiзуде негiздеме  болатын бастапқы құжаттарды  қолдана отырып, банктер арқылы  халыққа көрсетiлген коммуналдық  қызметтер, байланыс қызметтерi  үшiн есеп айырысуды жүзеге  асырғанда; 

    2) жолаушыларды тасымалдау жол  билеттерiмен ресiмдегенде;

    3) фискальды жады бар бақылау-касса  машиналарын қолданып және бақылау  чегін бере отырып, тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өткізген жағдайда;

    4) қосылған құн салығынан босатылатын  тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) табыс еткен кезде талап етiлмейдi.

    Салық салынатын айналым  мөлшерiн түзету кезiнде  қосымша шот-фактура  жасалады, онда:

    1) қосымша шот-фактураның рет нөмiрi  мен жасалған күнi;

    2) қосымша шот-фактурасы жасалатын  шот-фактураның рет нөмiрi мен  жасалған күнi;

    3) тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) берушi мен алушының атауы,  мекен-жайы және тiркеу нөмiрi;

    4) қосылған құн салығын есепке  алмай, салық салынатын айналымды  түзету мөлшерi;

5) қосылған құн салығының сомасы  көрсетiледi.

    Қосымша шот-фактураны тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) берушi жасайды  және аталған тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулердi) алушы растайды.

    Салық салынатын айналым бойынша бюджетке төленуге тиiс қосылған құн салығының  сомасы салық салынатын айналым  бойынша есептелген қосылған құн салығының сомасы мен есепке жатқызылған салық сомасы арасындағы айырма ретiнде анықталады.  

        ҚОРЫТЫНДЫ 

      Салық салынатын импорт мөлшеріне Қазақстан  Республикасының кеден заңдарына  сәйкес белгіленген импортталатын  тауарлардың кедендік құны, сондай-ақ импортқа қосылған құн салығын қоспағанда, Қазақстан Республикасына тауарлар импорты кезіндегі салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомалары енгізіледі.

      Қосылған  құн салығының ставкасы өзгерген кезде туындайтын мәселелердің бірі, өткен жылдардың тәжірибесі бойынша, салық есебінде, мәселен, 13% ставка бойынша өткізілген тауарлардың қайтарылуын және салық ставкасы 12%-ке дейін төмендетілген кезеңде қайтарылатын тауарларды көрсету болып табылады.

      Импортталатын тауарларды тасымалдауды бірнеше көлік  ұйымдары жүзеге асыратын жағдайда, Қазақстан  Республикасының аумағына әкелінген  жолаушыларды, тауарларды көлік ұйымының көлігімен тасымалдауды жүзеге асыратын тасымал халықаралық тасымалдарға жатады.

      Салық салынбайтын айналымдар мақсаттары үшін пайдаланылатынтауарлар, жұмыстан, қызмет көрсетулербойынша өнім берушіге төленуге тиіс және импорт бойынша  қосылған құн салығы есепке жатқызылмайды. Есепке жатқызылған қосылған құн  салығы сомасын анықтаудың таңдап алынған  әдісі күнтізбелік жыл ішінде өндірілмеуге тиіс. 
 
 
 
 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

      

1. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдері  туралы» кодексі (Салық кодексі). Астана, 2011жыл.
2. А.Д. Үмбеталиев, Ғ.Е. Керімбек «Салық және салық салу»,Алматы, Экономика, 2010ж.
3. Худяков А.И., Г.М. Бродский «Теория налогооблажения»- Алматы, 2011жыл.