Негізгі құралдардың есебі

                 

                  Кт 1856 «Күрделі каржы салымы бойынша дебиторлар»

 

Салык заңдылықтарына сәйкес салық салу айналымының үлес салмағы бойынша есептелген ҚҚС бойынша жүргізілетін есептеу сомасына: 

                Дт 2851 «Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша

 есеп  айырысу» 

  

                 Кт 1851 «Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу».  

 Құрылыс жүргізу кезінде есеп айырысу тәртібі 

            Негізгі құралдардың құрылысы шаруашылық немесе мердігерлік әдіспен жүргізіледі. Капитал құрылысы бойынша келісімшартта көрсетілген мөлшерде аванстың бірінші бөлігін төлеу бекітілген келісімшартта анықталған мерзімде банк бэк-офисінде жүргізіледі, ал қалған сомаларды төлеу 3 және 2-нысаны бойынша орындалған жұмыстарды қабылдау актісі мен бюджетпен қарастырылған ақша сомасы шегінде бөлімше басшысының қолы қойылған, бұрын төленген аванстарды ұстап қалудың үйлесімді есебімен нақты сомасы көрсетілген шоттарды төлеуге ұсынылған жүмыстардың қүны туралы жабдықтаушылардан алынған анықтама негізінде жүзеге асырылады. Қатар-қатар реттік үйымдар ай сайын 27 күннен кешіктірілмей 3 және 2-нысайдағы орындалған жұмыстар актісін үсынады.

            Сонымен қатар банк бэк-офисінің (бөлімшесінің) жауапты қызметкері төлем жүргізгеннен кейін келесі күннен кешіктірілмей жүргізілген төлемдер журналына белгілеп қояды.

            Банктің бас бухгалтериясы әрбір мердігер бойынша төленген аванстардың сомасы есебінде бөлек дербес шоттар ашады. Капитал құрылысы бойынша жүргізілетін шығындар есебі негізгі құралдардың сәйкес топтары арқылы жүргізіледі. Келісімшарт қосымшаларымен бірге құрылыс және жөндеу бойынша мердігерлік жұмыстармен қатар тарифтерді, калькуляцияларды, еркін сметалық есеп айрысуларды банк немесе оның бөлімшелерінің басшылары тексеріп, қолдарын қоюлары керек. 

             Банк бөлімшелері франт-офисі қарыздың нақты сомасын төлеу нұсқауларымен қатар, негізгі қүралдарды кірістеудің нұсқауларын береді, сонымен бірге келесі жағдайларды көрсетеді: 

• негізгі қүралдардың  жалпы сомасын;

 

• амортизациялық  аударым әдісін;

 

• пайдалану мерзімі мен аударылған амортизация  мөлшерін;

 

• өтімділік қүнын;

 

• негізгі қүралдарды өндірістік және өндірістік емес салада

 

• пайдалануын.

 

           Құрылыстың шаруашылық әдісі кезінде банктің шаруашылық қызмет жұмысшыларымен есептесу төлем кестесіне сәйкес жүргізіледі. Құрылыстың мердігерлік әдісі кезінде мердігерлік үйьмдармен есептесу банктің жоғары басшыларымен қарастырылып, бекітілуіне сәйкес құжаттар және сметалар шегінде келісіліп жасалған шарт негізінде жүргізеді.

           Егер құрылыс банк алған материалдар есебінен жүргізілсе, онда бөлімше материал құнын төлеу үшін материал алуға мердігердің хаты мен сенім хатының жазбаша көшірмесін банкке жібереді.

         Егер күрделі жөндеу қызметінің мерзімін көбейтсе, жүргізілген жұмыстар немесе негізгі құралдардың көрсеткіштері айтарлықтай жақсарса, одан оған кеткен шығындарға мыналар жатады: 

 Ғимарат және құрылыс бойынша: 

             Дт 1652 «Жер үйлер және ғимараттар» 

                   1860 «Басқа да дебиторлар» 

              Кт 1851 «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу»  

 Автомобиль көлігі бойынша: 

              Дт 1654 «Өзге негізгі құрал-жабдықтар»

           

              Кт 1860 «Басқа да дебиторлар» 

                    1851 «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетгі төлемдер бойынша есеп айырысу» - ҚҚС сомасында. 

            Негізгі құралдардың тозуы. Негізгі құралдар құяын қайта бағалау және амортизациялық аударымдар есебінің тәртібі 

 Амортизацилық  аударымдар мен негізгі қүралдарды  қайта баға-лау құны банктің  ағымдағы жылға қабылдаған бухгалтерлік  есеп (есеп саясаты) әдістеріне сәйкес жүргізіледі. 

6 БЕҚС 22 бөліміне сәйкес амортизацияларды  есепт...

еу үшін келесі әдістер қолданылуы мүмкін: құнды бір қалыпты (түзу сызық-ты) есептен шығару, құнды орындалған жұмыс көлеміне үйлесімді түрде  есептен шығару (өндірістік әдіс), құнды сан бойынша есептен шығару (шоғырланымдық әдіс), қалдықтың кему әдісі. 

 Қүнды  бір қалыпты (түзу сызьіқты) есептен  шығару әдісі. Осы әдіске сәйкес  объектінің амортизацияланатын  қүны оны пайдалану мерзімі  ішінде бір қалыпты есептен  шығарылады. Әрбір мерзімге амортизациялық аударымдар сомасы пайдалану объектісінің есеп айырысу мерзімінің санымен амортизациялық құндарды бөлу жолы-мен есептеледі. Амортизация мелшері тұрақты болып табылады. 

 Мысалы, банк бастапқы құны 100 мың теңге  болатын ксерокс сатып алды, оның 5 жыл пайдаланғаннан кейінгі өтімділік құны 10 мың теңге. Бұл жағдайда жылдық амортизация амортизациялық аударым құнынан 18 пайызды немесе түзу сызықты есептен шығару әдісіне сәйкес 18 мың теңгені құрайды. Бұл есептеулер келесі жолмен жүргізіледі: 

 Бастапқы  құн - етімділік құны _ қызмет ету  мерзімі 

=18000 теңге 

100 000 теңге  - 10 000 теңге 

5 

5 жыл  ішінде амортизацияны аудару 12-кестеде  көрсетілген. 

 Дт 1692 «Үйлер және ғимараттар бойынша  есептелген аморти-зация» 

1693 «Компьютерлік жабдықтар бойынша есептелген 

 амортизация» 

1694 «Өзге  негізгі құрал-жабдықтар бойынша  есептелген 

 амортизация» 

 Кт 1652 «Жер, үйлер және ғимараттар» 

 «Компьютер  жабдықтары» 

 «Өзге  де негізгі қүрал-жабдьщтарң; 

 •  қайта бағалау сомасының қалған  барлық сомасына: 

 Дт 3540 «Негізгі құрал-жабдықтарды қайта  бағалау резервтері» 

 Кт 3599 «Бөлінбеген таза кіріс (өтелмеген  шығындар)». 

 Егер  келешекте негізгі құралдарды  есептен шығару өткізілетін 

 болса,  онда банк өткізу сомасына  келесі өткізбелерді жүргізеді: Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары» Кт 4852 «Негізгі кұрал-жабдықтарды- және материалдық емес 

 активтерді  өткізуден түскен табыс». Бұзу  және қайта жөндеу нәтижесінде  алынған бөлшектер, 

 байлаулар  мен басқа да материалдық құндылықтар комиссляның 

 бекіткен  құнымен кірістеледі: 

 Дт 1602 «Басқа тауар-материалдық қорлар»  Кт 4920 «Басқа да кірістер». 

 Негізгі  қүралдарды түгендеу 

 Негізгі  құралдардың нақты қолда болуын  анықтау және олар-дың сақталуына  бақылау жасау мақсатында нормативтік, құқықтық және басқа да актілерге сәйкес негізгі құралдарға түгендеу жасалынады. 

 Түгендеу  жүргізу кезінде негізгі құралдардың  есеп мәліметтері мен қолда  болуы арасындағы сәйкестікті  орнатады, олардың жиын-тықтылығын, техникалық жағдайын, бағыты бойынша пайдалану деңгейін анықтайды. Бүл жүмысты жүзеге асыру үшін банк бұйрығы бойынша түгендеу комиссиясы құрылады. Түгендеуді бастамас бүрын түгендеу карточкаларының, техникалық паспорт-тың, жолға өткізілген және қабылданған объектінің жағдайын тексереді, қажет қүжаттарды дайындайды және негізгі құралдардың түрган жсрі бойынша тізімін анықтайды. 

 Комиссия  мүшелері лауазымды немесе материалды  жауапты түлғалар қатысуымен  негізгі қүралдарды қарастырады  және атауы, белгісі, түгендеу  нөмірі бойынша қолда бар болу сәйкестігін тіркейді. Түгендеу кезінде анықталған есепке алынбай қалған.