Касипорын каржы мазмуны

«Бест-Стройкомплект» ЖШС –і ұсынады:

• жалға қозғалмалы  тіркелген вагон  құрамы;
• жүктерді тиеу мен түсіру үшін келу тұрағын;
• жүктерді сақтау үшін қоймалар.

     «Бест-Стройкомплект» ЖШС қара металл сынақтарын сатып алу, сақтау, өңдеу және өткізу үшін механизмделген базаны иемденеді.

  «Бест-Стройкомплект» ЖШС – де еңбекақыны ұйымдастырудың түрлері мен нысандары - «Бест-Стройкомплект» ЖШС –нде жалпы жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелетін еңбекақы негізгі және қосымша деп аталатын екі түрге бөлінеді.

      «Бест-Стройкомплект» ЖШС -де сәуір айында өндірген өнімі мен істеген жұмысына тиісті еңбекақы қоры 62669 теңге 60 тиынды құрайды делік. Бұл жағдайда осы ұжымдағы әрбір жұмысшының еңбекақы мөлшері олардың мамандық дәрежесі мен жұмыс істеген уақытына сәйкес былайша есептеліп шығарылады. (Кесте 1) 
 

    Кесте 1.   «Бест-Стройкомплект» ЖШС әрбір жұмысшының еңбекақы мөлшері

 

    Қосымша табыс коэффиценті бұл мысалымызда 26 (жиырма алты) теңге 10 (он) тиынға тең болып отыр (яғни 6 бағана/ 4 бағана немесе 62669 теңге 60 тиын бөлінген 2401 теңге 13 тиын = 26 теңге 10 тиын)

      «Бест-Стройкомплект» ЖШС - і заң құқығы «Еңбек туралы» заңның 12 б., 5 т. қарастырылған. Мысалы, қызметкерге 2007 жылдың 1 мамырынан бастап 21 күнге демалыс берілген. Ол есептік кезінде толық жұмыс істеген, сондықтан ол былайша есептелінеді: 

    Кесте 2.

 

    Орташа  жалақының құрамын есептеу үшін мыналар енгізіледі: төлем ақы жүйесінде қаралған есептік кезеңдегі есептелген жалақысы; есептелген сыйлығы; есептік кезеңнің әрбір айы үшін есептелген жылдық сыйлығы (1/12). Бірінші кезекте есептеуге кіретін сыйлықтың сомасы анықталады: 49000+2400:12*8 –50 600 теңге.

    Әрбір қызметкерге 2008 жылдың 8 ші сәуірінен  бастап, 18 календерлық күнге еңбек  демалысы берілген. Есептік кезеңде  толық жұмыс істелмеген, яғни 14 наурыздан 21 наурызға дейін уақытқа еңбекке  жарамсыз болған. Бұл мәліметтердің  негізінде еңбекке есепті кезеңге есептелген демалыс ақысын былай шығаруға болады:

      Кәсiпорынның қаржылық жағдайы мен оның қаржылық тұрақтылығы  негiзiнен капитал  көздерiнiң  құрылымының оңтайлылығынан (меншiктi және заемдық қаражаттардың  қатынасы) және активтердiң құрылымынан тәуелдi. Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына баға беру үшін бірнеше арнайы көрсеткіштер есептелінеді  . Олардың негізгілері келесілер:

1 . Қаржылық  тәуелсіздік (автономиялық) коэффициенті

2 . Қаржылық  тәуелділік коэффициенті

3. Қаржыландыру  (төлем қабілеттілік) коэффициенті

4. Қаржылық  леверидж (қаржылық тәуекел) коэффициенті

5. Қаржылық  тұрақтылық коэффициенті

6. Маневрлік  коэффициенті

      Банктер мен басқа кредиторлар үшiн клиенттiң меншiктi капиталының үлесi басым болғаны сенiмдi, бұл қаржылық тәуекел деңгейін төмендетеді. Бiрақ қазiргi күнi меншiктi капиталдың үлкен үлесi кез-келген шаруашылық субъектісінің  қаржылық жағдайының тұрақтылығын көрсете бермейді, керiсiнше кей жағдайларда  заемдық қаражатты пайдалану кәсiпорынның икемдiлiгiн, несие табу қабiлеттiлiгi мен iскерлiк ортадағы сенiмдiлiгiн көрсетедi.  

      «Бест-Стройкомплект» ЖШС мекемесінде табыстылық көрсеткіштерін талдау міндеттеріне мыналар жатады:

    • табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерінің жоспарының орындалуын бағалау;

    • таза табыстың қалыптасуының құрамдас элементтерін зерттеу;

    •  табысқа әсер ететін факторлардың әсерін анықтау және сандық өлшеу;

    - табысты бөлу бағыттарын, пропорцияларын және тенденцияларын зерттеу;

    • табыстың өсу резервтерін анықтау;

    •  кәсіпорынның даму перспективасын ескере отырып, табысты тиімді пайдалану жөнінде ұсыныстар жасау;

    •  табыстылықтың (рентабельділіктің) әр түрлі коэффициенттерін және олардың деңгейлеріне әсер етуші факторларды зерттеу.

    Нарықтық  экономика жағдайында кәсіпорынның шаруашылық қызметінің    негізгі   және   түпкі   мақсаты табыс алу болғандықтан, барлық назарды осы   көрсеткішті талдауға аудару керек.

    «Бест-Стройкомплект» ЖШС - інде табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден алынатын табыс болып табылады. Ол қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте қосымша құн салығы, акциздер және т.с.с. салықтар мен міндетті төлемдер, сондай-ақ қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері және баға шегерімдері алынып  тасталып көрсетіледі.

    Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есептің осы бабы бойынша негізгі қызметтен түсетін табыс көрсетіледі.

    Табыс құрылымында ең үлкен үлес салмақты өнімдер мен тауарларды өткізуден  түсетін табыс алады, оның мөлшері  өнім өндіру деңгейімен, оның сапасымен  және төменде қарастырылатын басқа да факторлармен анықталады.

    Өнім  өткізуден түсетін табыс сомасына қоймадағы өтпеген бұйымдар қалдықтарының  және сатып алушының жауапты сақталуындағы  тиеліп жіберілген тауарлардың өзгерістері  белгілі бір әсер етеді. Тауарлы-материалдық құндылықтардың азаюы немесе керісінше өсуі бірінші жағдайда өткізуден түсетін табыс сомасының өсуіне, екіншіден - азаюына әсер етеді.

    «Бест-Стройкомплект» ЖШС - де өнімді өткізуден түскен табыс жоспарланған тауар өндірісінен және бұйымдардың (дайын өнімдер, сатып алушының жауапты    сақталуындағы тауарлар) өтпеген бөлігінің  қалдықтарының өзгерісінен шығуы керек. Бірақ өнімді өткізуден түсетін табыс көлемі жоспарының    төмендеуі,  ауыспалы   тауарлы-материалдық  қорлардың  тым   артуы  есебінен   болаты,. жағдайлар да кездеседі. 

    3 - кесте. «Бест-Стройкомплект» ЖШС-інде өнімді өткізуден түскен табыс жоспарының негізделуін тексеру.

 

    Кестеден  «Бест-Стройкомплект» ЖШС –ң өнімді өткізуден түсетін табыс көлемін 570 мың теңгеге төмендеткені көрінеді Жоспар жасаған кезде жыл соңындағы өтпеген өнімнің шамадан тыс қалдықтарын ескерген болуы керек. Өнімді өткізуден тусетін табыс 20 850 мың тенгені емес, 570 мың теңгеге көп, яғни 21 420 мың теңгені құрауы керек еді. Басқаша айтқанда, жоспарды артық орындау болмас еді.

    Өтпеген өнімнің қалдықтары келесі себептерін байланысты құралады. Дайын өнімнің  бір бөлігі олардың буып-түю, орау, тиеуге дайындау, көлік партиясын  көлеміне толтыру, есеп айырысу құжаттарын жазу және заңды түрде қоймада жиналып қалады. Осы жерде дайын өнімнің қалдықтарының нормадан тыс мөлшеріне өсуіне кәсіпорынның қаржы қызметінің көңіл аударуы қажет. Өнім шаруашылық байланыстарының үзіліс байланысты өткізілмей қалуы немесе басқа себептерге байланысты сұранысқа ие    болмауы мүмкін. Бұндай жағдай нақты-заттық нысандағы өнімдер өндіруші кәсіпорында орьш алады. Орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер тауар ретіндегі өзінің өзгеше нысанына байланысты қоймадағы өнім қалдықтары бола алмайды. Бұл сондай-ақ кейбір салалардың өнімдеріне, мысалы, электроэнергетика, көлік, байланыс салаларына да қатысты.

    Көп жағдайда тауарлар сатып алушының жауапты  сақтауында болады, яғни өнім тиеліп жіберіліп  сатып алушыға келіп түседі, бірақ  сатып алушы заңды негізде  оны төлеуден бас тартады. Төлеуден бас тартуының себебі жабдықтаушының жеткізу шарттарын сақтамағандығынан болуы мүмкін.

    Есептеу әдісіне көшу өнімді өткізуден түсетін  табыс оған келіп түскен төлем  сомасының мөлшері бойынша емес, оның тиеліп жіберілген көлемімен анықталуына әкелді. Бұл талдаушылар тиелген тауарлар үшін ақшаның келіп түсуіне көңіл бөлмеуі тиіс деген сөз емес. Тиелген тауарлардың бір бөлігін сатып алушылардың уақытында төлемейтіні белгілі. Бұл жағдайда ақшалардыңң түспеуі жабдықтаушыға байланысты емес. Өкінішке орай бұл жағдай әдетке айналған. Төлемеушілік көлемі азайған жоқ, алайда кәсіпорынға ақша алу ағытында жұмыс жасау керек. Ол үшін сатып алушыға тауарды тиеп беруді тоқтату, оны есеп айырысудың аккредитивті нысанына ауыстыру, төлемсіздікті өндіріп сату бойынша банкке талап қою, коммерциялық несиені толтыру қажет. 
 
 

2.2  Кәсіпорындардың қызметін қаржыландырудың ерекшеліктері

    Экономика — бұл тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіру,  бөлу,  сату  және  пайдалану  жөніндегі  қоғамдық ғылым, яғни адам  қызметінің саласы болып, адамдардың қажеттілігін қанағаттандыруға қызмет етеді және барлық экономикалық  ғылымдардың жалпы объектісі  болып табылады. Шаруашылық өміріндегі көкейтесті, ең маңызды процестерді танып білу және реттеу бағытында  көптеген экономикалық    ғылымдардың   ішінде    теориялық    және қолданбалы    экономиканы    бөлуге    болады.    Осылардың жиынтығын қысқаша «Қазақстандағы экономика», ал батыста — «Экономикс» деп атайды.