Капитал айналымы

Капитал айналымы (қорлар және табыстардың айналымы)- нақты экономикалық игiлiктердiң ақшалай түсулер және шығындардың қарсы ағын iлесетiн айналма қозғалысы. Өзара байланысты негiзгi нарықтық ағындардың экономикасындағы бұл схемалық суреттер.

Экономикалық айналымның ең оңай үлгiсi схемада елестеткен. Келесi блоктер осы жағдайда нарықтық қос айналымы: 1 ) үй шаруашығы; 2 ) фирмалар; 3 ) қорлардың нарығы; 4 ) өнiмдердiң нарығы.

Үй шаруашығы-барлық қорларды меншiк иелерi: еңбек, капитал, жер  және кәсiпкерлiк қабiлеттiлiктер. Үй шаруашығы қорлар нарығына қорларды (кәсiпкерлiк қабiлеттiлiктерде капитал, пайдаға еңбек, жерде арендалық төлемдi, пайызға еңбекақыны) жеткізгені үшін ақшалай табыс алады. Ақшалай табысы өнiмдер тауарлар және қызметтердiң алуына нарыққа шығын шығарады. Демек, үй шаруашығы өнiмдерге және қызмет және ұсыныс сұраныс қорлар нарығын қалыптастырады.

Фирмалар тауарлардың  өндiрiстерiн ұйымдастырады және олар өнiмдер нарығына сатады. Демек, сатудан  түсiмi қорлардың сатып алуы үшiн  қолдан яғни тауарлардың өндiрiсi

шығынынына айналады. Тауарлар нарығында  фирмалар қорға және қызметке

сұранысты қалыптастырады.

Айналымның процессiнде екi ағындар  қалыптасады: 1 ) сағат тiлiне қарсы - экономикалық қорлардың ағыны; 2 ) сағат  тiлi бойынша - ақшалай табыс, тұтынушы шығыны және өндiрiс шығындарының ағыны.

Нарықтық экономикаға мемлекеттiң  кiрiсуi айналымның схемасын айтарлықтай  түрiн өзгертедi.

Орында мемлекетiнiң айналымның қатысушылардың бiрлерiнiң келесi функциялары  қалай:

- салықтар жинайды;

- трансферт төлемдерi арқылы табыстарды  қайта бөледi;

- мемлекеттiк сектордың қызметкерлерi және мемлекеттiк қызметкермен  еңбекақыға төлейдi;

- нарықта экономикалық қорлар  және өнiмдер сатып алады;

- қоғамдық және жалған қоғамдық  игiлiктерi, сонымен бiрге басқа тауарлар және қызметтер өндiрушiнiң ролiн ойнайды.

Айналымның үлгiлерi талдаудан екi қорытынды iстелiнедi.

1)Заттық және ақшалай  ағындар үй шаруашылығы, фирмалардың  және мемлекет жиынтық табыстарының  өндiрiс көлемiне жеткiлiктi теңдiгiнде  динамикалық дамиды. Жиынтық шығындар бос еместiк, өндiрiс көлемi және табыстарды үлкейтедi. Алған табыстардан айналымның қатысушыларының шығындарын қайта қаржыландырады, өндiрiстiң факторларының иелерiне табыстың түрiнде қайтарылады. Жиынтық сұраныс және жиынтық ұсыныстың тепе-теңдік жасауындағы реттейтiн функцияны орында - мемлекет.

2)Макроэкономикалық субъекттердiң  өзара байланыстарын айналымның  жүйесiнде екi ең маңызды макроэкономикалық  экономика секторлары қалыптасады: (ақшалайы ) нақты және қаржы. Бiрiншiсi  ҰЖТпен шамамен анықталады, екiншi - iшкi тауар айналымының қызмет көрсетуi үшiн қажеттi қазына санмен қажеттi. Екеуіде қарама-қайшы бiрлiкте болады.