Халық аралық қатынастар

Қазақстан Республикасының  сыртқы саясаты белсенділігімен, тепе-теңдік сақтауға ұмтылысымен, прагматизмдігімен, сындарлы сұхбат жүргізуге талпынысымен және көпжақты ынтымақтастыққа бағытталғандығымен ерекшеленеді. Халықаралық аренада  мемлекетіміз өзінің тарихи, геосаясаттық және экономикалық факторларына байланысты көп ғасырлар бойы сыртқы саясатын халықаралық ынтымақтастық, көршілес мемлекеттермен татуластық және олардың  аймактық біртұтастығын кұрметтеу  принципіне негіздеп жүргізіп келеді. Қазақстанның өзге мемлекеттермен тең  құқылы және екі жаққа да тиімді қарым-қатынас құруға дайындығы  оның бүгінгі күні дипломатиялық  байланыс орнатқан шет мемлекеттердің санының көптігімен дәлелденіп отыр. 1991 жылы тәуелсіздік алған сәттен бастап біздің республика әлемнің 130 мемлекетімен дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Көптеген себептерге байланысты Орталық  Азия мен Қазақстан аймағы әлем саясатында қазіргі кезде ерекше назарға  ие. Қазақстан екпінді даму қарқынының арқасында ipi трансұлттық корпорациялардың, өзге мемлекеттердің үлкен қызығушылығына ие. Бұл түсінікті де, Қазақстан  Орталық Азиядағы географиялық сипаты бойынша ең ipi мемлекет болып табылады, оған қоса экономикалық даму қарқыны  бойынша біздің мемлекет аймактағы  көшбасшы. Осы ретте еліміздің  болашақта даму мүмкіндіктерінің мол  екендігін ескере кету керек. Бүгінгі  күні қазақстандық сыртқы саясат басымдылығы  ең алдымен Ресей, Қытай, АҚШ, ЕО, Орталық  Азия аймағындағы көршілес мемлекеттермен, ислам әлемімен тең құқылы қарым-қатынас  құруга бағытталып отыр. Бұл тұрғыда 2006 — 2007 жылдары аталмыш мемлекеттермен және аймақтармен ей жакты байланыс едәір алға басты. Ел мүддeciнe қатысты  бірталай маңызды құжатқа қол  қойылған мемлекет басшылығының Вашингтон, Мәскеу, Брюссел, Лондон, Бейжің, Каир, Тегеран, Ташкент, Бішкек және тағы да басқа мемлекеттердің астаналарына ресми сапарларының қорытындылары  да осыны айғақтай түсуде. Осылайша мeмлeкeтiмiздiң әлемнің жетекшi державалары  мен көршілес ТМД мемлекеттepi арасындағы стратегиялық серіктестігі жаңа деңгейге көтерілді деуге болады. 

Қазақстан-Швед қарым қатынастары 

      1992 ж. 16 қаңтарда – Швеция Корольдігі  Қазақстан Республикасының мемлекеттік  егемендігін мойындады.

      1992 ж. 7 сәуірде – Қазақстан мен  Швеция арасындағы дипломатиялық  қатынастар орнатылды.

      2000 ж. 11 ақпаннан бастап Швецияның  құрметті консулдығы Алматы қаласында  жұмыс істейді. Құрметті консул  болып Қазақстан Республикасының  азаматты, Ericsson швед компаниясының  өкілі Н.Измаилов тағайындалды.

      2004 ж. 13 мамырдан бастап Шведция Корольдігінің  Қазақстан Республикасындағы (резиденциясы  Стокгольмде) Төтенше және Өкілетті  Елшісі Х.Оллссон болып табылады.

      2008 ж. 26 қарашада Қазақстан Республикасының  Швециядағы Төтенше және Өкілетті  Елшісі (резиденциясы Лондонда) Қ. Әбусейітов болып табылады. 

      Политикалық қарым қатынастары 

      Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Швеция Корольдігіне бірінші ресми  сапары, екі елдің қарым қатынастарының ең маңызды уақиғасы болды (2004 ж. 25-26 қазанда). ҚР Президенті Швеция Королі Карл Густаф XVI – мен, Швецияның Премьер  Министр Г.Перссонмен, Швецияның  Парламент Спикері Б.Фон Сидоумен, және Швецияның Қазақ диаспорасымен  ресми кездесулер өткізген. Ел басы «Қазақстан–Швеция: Инвестиция мүмкіншіліктері» – деген бизнес форумында сөз  сөйлеп Швецияның ең үлкен компанияларымен  кездесулер өткізді.

      Сапар бойында Қазақстан Республикасының  Үкіметі мен Швеция Үкіметі арасындағы халықаралық автомобильді жүк және жолаушылар тасымалдау, өзара инвестицияларды  қолдау туралы келісімдерге қол қойылды.

      2006 ж 20-22 ақпанда Қазақстан ел  басының Швециядағы келісімдердің  орындалған сон, кәсіпкерлер делегацияны  басқарып Швеция Премьер Министрдің бірінші орынбасары Б.Рингхолм Қазақстанға сапар шеккен.

      Б.Рингхолм сапарында Қазақстан Ел басымен, және ҚР Премьер Министрімен кездескен. Делегацияның қосымша басқа ҚР митнистерстволармен  және мекемелермен кездесулері өткізілген. Бұл ретте, Алматы қаласында екі  жақ қатысуымен бизнес форум өткізілген.

      Б.Рингхолмның  сапары Қазақстанның сауда – экономикалық ынтымақтастықтын нағайтуына және Қазақстан  экономикасының диверсификацияға –  жаңа өндірістік технологиялармен, экономикалық инфраструктураның модернизациясымен, қаржы секторының, кіші және орта бизнестің, ауыл шаруашылығының жетілдіру жолымен  жеткізуіне Швецияның үйлес қосуына  маңызды әсер етеді.

      2008 ж 21-23 ақпанда ҚР Сыртқы істер  министрдің орынбасары К.Сарыбайдың  Швецияға сапар кезінде Швеция  сыртқы істер хатшысы Ф.Белфрагоммен  кездескен. Кездесу ішінде екі  жақ ынтымақтастық мәселерін,  халықаралық және регионалдық  пробдемалары, оған қосымша екі  елдін бір бағыт назар талқыланған.

      Осы жылдың 21-25 ақпанда ҚР сыртқы істер  министрлігінің ерекше тапсырма елшісі М.Джарбусынованың СІМ–тер арасындағы Швецияның ЕО төрағашылық алдында  айтылған мәселе туралы Стокгольм қаласында  консультация өткізген.

      Парламенттік  қарым қатынастар. 2001 ж қараша мен желтоқсан аралығында Швеция шақыруымен, парламенттік демократия және басқару семинарына төрт ҚР Парламент депутаттары қатысқан.

      2002 ж сәуірде Риксдагте қабылданған,  БҰҰ жағынан Қазақстанның делегациясы  Стокгольм қаласына ресми түрінде  келген.

      Хұқық саласындағы ынтымақтастық. 2002 ж  қазанның соңында ҚР заңгерлер делегациясы, ҚР Жоғарғы Сот Төрағасы К.Мами басшылығымен сапар шеккен. Стокгольмнің Парламентінде, Жоғарғы Сотында, Сауда Палатасында  арбитаждық соттың мәселерді шешу мақсатындағы мәні мен орны, халықаралық коммерциялық арбитажындағы зангердің орны, мелекеттің қатысқан кезіндегі арбитраж мәселері. 
 

      Хұқық–келісім қарым қатынастары 

      Сауда–экономикалық  қатынастар келесі келісім шарттарында  негізделеді:

• Қазақстан Республикасы мен Швеция Корльдігінің сауда келісімі (23 наурыз 1994 ж.);
• Мемлекет арасындағы Конвенция қос қабат салық және капитал мен табыс салығынан кетуден тыйым салу (19 наурыз 1997ж., вступила в силу в 1998г.);
• Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Швеция Корльдігінің Үкіметінің инвестицияларды ынталандыру және қорғау келісімі (25 қазан 2004г.);
• Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Швеция Корльдігі Үкіметінің арасында халықаралық автомобильді жүк және жолаушылар тасымалдау, өзара инвестицияларды қолдау туралы келісімдерге қол қойылды. (25 қазан 2004г.).

Сауда-Экономикалық қатынастар 

           2008 жылдың қаңтардан  желтоқсанға дейін Қазақстанмен Швеция Корльдігінің сыртқы сауда товар айналымы 39,5%, - ға көтеріліп 746,2 млн. АҚШ долл.–ға артты (экспорт – 444,4 млн. АҚШ долл., импорт – 301,7  млн. АҚШ долл.), 2007 ж. 1870,2 млн. АҚШ долл.(экспорт – 1133,2 млн.долл., импорт – 737 млн.долл.). 2007 ж. 534,8 млн. АҚШ долл.(экспорт – 223,6  млн.долл., импорт – 311,1 млн.долл.). Статистика бойынша, 2009 жылдын қаңтардан тамызға дейін екі елдін товар айналымы 313,5 млн. АҚШ долл.–ға (экспорт – 130,2 млн.долл., импорт – 183, 2 млн.долл.) жеткен.

     Қазақстанда 21 жалпы қазақ – британ компаниялар тіркелген, олардың ішінен 4 кәсіп орындары шетелдік инвесторларының бөлігінен тұрады.

     Швеция  Корльдігінің ҚР экономикасына - 219,4 млн.долл. АҚШ жұмсалған, оның – 43 млн. АҚШ долл. тура инвестициялар түрінде келген. Қазақстанның Ұлыбританияға барлық инвестициялар – 37,5 млн. АҚШ долл.–ға жетті.

     Қазақстан Республикасының  Президенті Н.Назарбаевтың Швеция Корольдігіне бірінші ресми сапары, екі елдің сауда–экономикалық дамуына әсер етті.

     Б.Рингхолмның  Қазақстанға сапары және Алматы қаласында өткен Қазақстан–Швед бизнес форумнан сон, екі жақ біздің елдің шикызаттан басқа секторларға инвестиция келтіретін, жаңа өндірістік технологиялармен, экономикалық инфраструктураның модернизациясымен, кіші және орта бизнестің нығайтуына келісім құрды.

     2008 ж 8-11 маусымда Швеция Корльдігінің Мемлекеттік Халықаралық сауда хатшысы Гуннара Висландердің Қазақстандағы кездесулері мен бизнес форум өткізу сапары да өте маңызды болған.

     Осы жылдың 2 сәуірде Стокгольмде «Европаға Жол» программасына кіретін «Business Day on Kazakhstan» деген семинар ҚР Елшілігі мен Швецияның Сауда Кеңесімен өткізілген. Семинар Қазақстанның инвестициялық потенциалын қарастырған. Конференция жұмысында Швецияның сауда кеңесінен,  мемлекеттік орындарынан және іскер өкілдері қатысты. Қатусышылар ішінде – алпыс Швед фирмалардан астам (көбінесе Қазақстанда сол уақытта жұмыс істеп тұрған), олар – «Ericsson» және «TeliaSonera» (телекоммуникация), «ABB» (электроэнергетика), «Volvo» және «Scania» (техника, автобус және двигатель жабдықтаушы), «Sandvik» и «Grindex» (кен-шахтылар жабдықтар и құрылыс), «Swedbank», «SEB Merchant Banking» және Шведская экспортно-кредитная корпорация (банк секторы), «Pharmera» (фармацевтика), «Andemic AB» (медициналық жабдықтар), «BCC AB» (орман дәндердің басты өтемшісі), «Appro AB», «S-E-G AB» (промышленность) және т.б.

     Қазақстанда ұзақ мерзімді мүддемен жұмыс істейтін Швецияның ең үлкен «Ericsson», «TeliaSonera», «Volvo» және «ABB» деген компаниялармен терендейтін қатынастар есептелген. «Ericsson», мысалыға жұмысшыларын 130 адамға дейін үлкейіткен.

     Швецияның Халықаралық Қазақстанмен ынтымақтылыққа азаттығын көрсеткен, Фондтың әлем бойынша 100–ден астам бірлескен кәсіпорындары қызмет істейді (Фонд қарызды көбінесе биік пайда әкелетін бірлескен кәсіпорындарына береді).

     Мәдениет. 2011 ж Европада мекендейтін қазақтардың жергілікті өкімет және қазақ диаспора көмегімен (әсіресе Қазақ мәдениет ұйымы) кіші Құрылтайды Швецияда өткізетін дайындықта тұр.  
 

     ҚР  Швециядағы қосарлау елшілігі