Қазақстан Республикасының өнеркәсібінде кәсіпкерліктің дамуы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ  ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ

 

 

 «Экономика және менеджмент» кафедрасы

 

 

 

 

 «Кәсіпкерлік» пәні бойынша

 

 

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

 

 

 

Тақырыбы:Қазақстан Республикасының өнеркәсібінде кәсіпкерліктің дамуы

 

 

 

 

 

 

 

                                                                Орындаған:

                                                                студент Абдрахманова М.

                                       

                                                    

                                                             Ғылыми жетекшісі: Ашимова А.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы, 2013

 

Кіріспе............................................................................................  

I.Кәсіпкерліктің  экономикалық мазмұны, мәні және  түрлері.  

§1.1.Кәсіпкерліктің экономикалық мәні және мазмұны..................  

§1.2. Кәсіпкерліктің ұйымдық- құқықтық түрлері............................  

II. Қазақстан Республикасында  кәсіпкерліктің қалыптасуы және  
дамуының негізгі проблемалары.  

§2.1. Қазақстан  Республикасында кәсіпкерліктің даму  
жолдары.............................................................................................................. 

§2.2. Қазақстан  Республикасында кәсіпкерліктің негізгі  
проблемалары және оны шешу жолдары.................................. 

III. Қазақстан Республикасында  қазіргі экономикалық дамытудың  
нәтижелері.  

§3.1. Макроэкономикалық  тұрақтандыру.......................................... 

§3.2. Табысты орнықтыру  және экономикалық өсу  
жағдайларын жасау........................................................................  

Қорытынды.......................................................................................

 
Қолданылған әдебиеттер тізімі........................................................ 
 
 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының  нарықтық экономикаға кенеттен өтуімен  байланысты барлық  
Кәсіпкерлік дегеніміз- белгілі бір істі істей білу.

Іс «Кәсіпкерлік» деген ұғым өмірде экономикалық белсенділікке қолданылады. Антогонистік Кәсіпкерлік- ежелден келе жатқан адамдардың іскерлік белсенділігі, қабілеті. 
Қазақстанның көшпелі шаруашылық жағдайында кәсіпкерлік еркін дамыған жоқ.

Кәсіпкерліктің  субъектісі жеке адамдар, сонымен бірге, заңды тұлғалар, Кәсіпкерліктің ерекшеліктері:  
Дербестік және тәуелсіздік;  
Экономикалық ынталылық;  
Шаруашылық тәуекел және жеке жауапкершілік;  
Жаңашылдық.  
Кәсіпкерліктік істің қозғаушы күші- мол пайда табу.  
Кәсіпкерлік қабілеті қаражаты бар тапты құру үшін, бірінші, 
Курстық жұмыстың мақсаты- Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуына талдау 
Осы мақсатқа жету үшін мынадай төмендегі курстық жұмыстың 
жалпы кәсіпкерлік ұғымының мәнін толық ашу, яғни тарихи 
кәсіпкерліктің түрлерін көрсету; Берілген бөлімде ұжымдық- құықтық түрлерінің 
Қазақстан Республикасының экономикалық дамуының нәтижелері, яғни экономикалық тұрақтандырылуы, 
Курстық жұмыс жазу барысында мынадай шетелдік А. Бодо, 
I бөлім: Кәсіпкерліктің экономикалық мазмұны, мәні және түрлері.  
§1.1. Кәсіпкерліктің экономикалық мәні және мазмұны.  
Кәсіпкерлік феномені байырғы кезден бастап, әлеуметтік- экономикалық ғылымдарының 
Кәсіпкерлікті негізінен XVIII- XIX ғ.ғ. Ф. Кенэ, Ж.Б. 
«Кәсіпкер» және «антрепкер» терминінің аударғанда, «делдал» деген ұғымға 
Негізінен, сол уақытқа сай толық кәсіпкерлік концепциясын өндеген 
Кәсіпкерлердің рөлі туралы А. Смит былай деп жазған 
Тұрғылықты өмірде, кәсіпкерге барлық бизнеспен айналасатындарды жатқызылады. Алайда 
Сонымен, кәсіпкерлікті шаруашылық тәртіптің типі деп түсінуге болады. 
Үлкен табысқа ұмтылу.  
Тәуекелге бару.  
Жаңашылдыққа ұмтылу.  
Кәсіпкерлік- табыстың алуы мен жеке табысқа бағытталған азаматтардың 
Кәсіпкер әр түрлі шаруашылық қызметтерін заңмен тыйым салынбаған 
Кәсіпорын- бұл мүліктік негізді шаруашылық бірлік, бұл 
Кәсіпкерліктің мәнін және мазмұның ұзақ эволюция жолдарын өткен 
1725 жыл. Р.Кантильон. Кәсіпкер- тәуекел шарттарында қызмет 
адам.  
1797 жыл. А. Бодо. Кәсіпкер- іске асыратын қызметін 
тұлға; жоспарлайтын, басқаратын және кәсіпорынды құрып,  
оны басқарады.  
1876 жыл. Ф.Уокер. Капиталды ұсынып, сол үшін белгілі 
алатындардан ұйымшылдық қабілеттің арқасында табыс  
алатындарды айыра білу қажет.  
1934 жыл. И. Шумпетер. Кәсіпкер- ол жаңа технологияларды 
жаңашыл адам.  
1961 жыл. Д. Маклелланд. Кәсіпкер- біркелкі тәуекел шарттарында 
жұмыс істейтін жігерлі адам.  
1964 жыл. П. Друкер. Кәсіпкер- кез- келген мүмкіндікті 
табыспен қолданылатын адам.  
1975 жыл. А. Шапиро. Кәсіпкер- ынтасын көрсететін адам. 
шарттарында жұмыс істеп, пайда болған сәтсіздік үшін  
толық жауапты болады.  
1985 жыл. Р. Хизрич. Кәсіпкерлік- жаңа құны бар 
процесі, ал кәсіпкер- осыған қажетті уақыт пен күшті 
жұмсайтын, өзіне толық финанстық, психологиялық және  
әлеуметтік тәуекелді алуға және де осы үшін белгілі 
ақша дәрежесін алуымен қанағаттануы.  
Нарықтық экономикада кәсіпкерлік келесі қызметтерді орындайды. (1- кесте)  
1- кесте. Кәсіпкерлік қызметтері және мазмұндары.  
Жалпы экономикалық Нарық субъекті ретінде кәсіпкерлік ұйымдардың және 
Ресурстық Кәсіпкерліктің дамуы өндірілетін және шектеулі ресурстарды қолданумен 
Өнерлі- іздеушілік  
Кәсіпкерлік қызметінің процесінде жаңа идеялардың қолдануы және қойылған 
Әлеуметтік  
Әр әрекетті тұлғаларда істің биленушісі болатын мүмкіншіліктерін көрсетеді. 
Ұйымдық (ұйымшылдық) Өзінің ісінің ұйымдастыруын шешуімен, оның диверсификациясымен 
Сонымен, кәсіпкерлік қоғамдық табыспен өзінің жеке табысымен байланыстыру 
Кәсіпкерлік субъектері жеке тұлғалар және серіктердің қосылулары болып 
Кәсіпкерлік мақсат- белгілі бір уақыт мезетінде қажетті жағдайына 
Мақсат мазмұны. Қай жағдайға жетуге және мақсатқа жету 
Мақсаттың қажетті көлемі. Мақсаттың шектеулі ме, әлде шектеусіз 
Мақсаттың уақытша факторы. Мақсатқа қай кезге дейін 
Кәсіпкеліктің маңызды белгілері:  
Шаруашылық субъектілерінің тәуелсіздігі және дербестігі. Әр кәсіпкер  
Экономикалық қызығушылық. Кәсіпкерліктің басты мақсаты- мүмкін болатын табыстың 
Шаруашылық тәуекел және жауапкершілік. Әр келкі ең бұрамалы 
Көрсетілген кәсіпкерлердің белгілері бір- бірімен байланысқан және бір 
Сонымен, мынадай шешімге келуге болады, кәсіпкерлік пен жаңашылдық 
Кәсіпкерліктің қалыптасуы үшін нақты шарттар қажет: экономикалық, әлеуметтік, 
Экономикалық шарттар- бұл тауарлардың ұсынуы мен оларға деген 
Кез- келген кәсіпкерлік іс тиісті құқықтық орта шегінде 
§1.2. Кәсіпкерліктің ұйымдық- құқықтық түрлері.  
Қазақстан заңында кәсіпкерлік азаматтар мен бірлестіктердің пайда алуға 
Барлық шаруашылық қызметін емес, тек тәуекелмен, ынтамен, іскерлікпен, 
Кәсіпкерлікті тұлға (субъект) және нысанын бөліп қарайды.  
Кәсіпкерліктің тұлғалары (субъектілері) жеке тұлғалар, әр түрлі ассоциациялар 
Кәсіпкерлік нысандары (объектілері) шаруашылық қызметтің кез келген түрлері, 
Қызмет мазмұнына қарай кәсіпкерлік мынадай түрлерге бөлінеді.  
Өндірістік кәсіпкерлік- тауарлар, қызметтер, ақпараттар, рухани құндылықтар өндіретін 
Коммерциялық кәсіпкерік тауарлар мен қызметтерді қайта сату бойынша 
Қаржылық кәсіпкерлік- коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі болып табылады, 
Делдалдық кәсіпкерлік бір мәмілеге өзара мүдделі жақтардың басын 
Сақтандыру кәсіпкерлігі- кәсіпкер сақтандырған оқиға болған кезде 
Көріп отырғандай, кәсіпкерліктің барлық түрі табыс алуға бағытталған. 
Ресурстардың әр түрлі комбинацияларын жасау- кәсіпкер қызметінің қажетті 
Жаңа игілікті жасау немесе ескі игіліктің жаңа сапасын 
Өндірістің жаңа әдісін енгізу;  
Жаңа өткізу рыногына шығу;  
Шикізат немесе жартылай фабрикаттың жаңа көзін табу;  
Өндірісті қайта ұйымдастыруды жүргізу.  
Әрбір мерзім аралығында жаңа комбинациялар көрінуі мұмкін. Кәсіпкерліктің 
Кәсіпкерлік қызмет тек бір ғана меншік формасымен (жеке, 
Тәуекел, айтып өткендей, кәсіпкерліктің негізгі белгілерінің бірі.  
Тәуекел- жоспар немесе болжауды қарастырылған вариантпен салыстырғанда табыс 
Тәуекелдің мүмкін деңгейі осы қызметке қатысатын адамдардың санына 
Тәуекелді әр түрлі әдістермен өлшеуге болады:  
статистикалық, мұнда бұрынғы шығындар статистикасына қарап болашаққа болжау 
эксперттік, мұнда мамандар мен тәжірбиелі бизнесмендер көзқарастары зерттеледі.  
есептік талдау математикалық тәсілдерге негізделеді.  
Кәсіпкерліктің жаңашылдықсыз болуы мүмкін емес. Осыған байланысты 
Біріншісінің мәні мынада, бизнесмен өз қызметін қарамағындағы бар 
Екінші модель өзінде бар ресурсын ғана емес, сондай- 
Кәсіпкерлік әр түрлі формада болады. Оларды топтастыру негізінде 
Меншік формасына байланысты кәсіпкерлік мемлекеттік және жеке болып 
Мемлекеттік кәсіпкерлік әдетте тұрақты және капитал сыйымдылығы жоғары,- 
Түсімділігі жоғары қызмет сферасын таңдауға еркін.  
Бизнес көлемі шектелмеген.  
Қатаң бағамен шектелмейді.  
Меншіктің формасына сәйкес кәсіпкерліктің үш түрін атап кетуге 
индивидуалдық немесе жеке кәсіпкелік;  
серіктестік немсе партнерлік;  
корпорация (акционерлік қоғам).  
Индивидуалдық (жеке) кәсіпкерлік деген бір адам иелік ететін 
Артықшылықтары: меншік иесінің әрқайсы барлық пайданы иемденеді, өзгерістердің 
Серіктестік (партнерлік) дегеніміз екі және одан көп адам 
Артықшылығы: ұйымдастырылуы жеңіл, қосымша қаражаттар және жаңа идеяларды 
Кемшіліктері:  
шаруашылық дами түскенде қаржы ресурстарының тапшылығынан қосымша капиталды 
фирма мүшелерінің барлығы бірдей іс- әрекет мақсаттарын жетіле 
фирма табыстары мен шығыстарындағы бірге тапқан мүліктерді бөлудегі 
Корпорация деп бір заңды тұлға болып бірлесіп, кәсіпкерлік 
Корпорацияның артықшылықтары:  
акциялар мен облигацияларды сатып ақша капиталын іске тартудың 
акционерлер құқықтарының заттық (мүліктік) құқыққа және жеке құқыққа 
басқару қызметтерін жүргізуге сырттан жоғары квалификациясы бар мамандарды 
корпорацияның тұрақты қызмет етуі. Қоғамнан әлдебір акционердің шығуы 
Бизнес ұйымдастырудың корпоративтік формасының кемістіктері:  
акция ұстаушыларға дивиденд түрінде төленетін корпорация табысының бөлігіне 
экономикалық бейәрекеттердің, қылмыс жасауға қолайлы мүмкіндіктердің мол болуы;  
меншіктену мен бақылау қызметтерінің бөлінуі. Акция иемденушілер барынша 
Корпорациялардың басқа да кемшіліктері болады, бірақ артықшылықтары одан 
Фирманың көлеміне сәйкес бизнес кіші (шағын), орташа және 
Осы заманда батыс экономикасында кіші бизнес шаруашылықтың ең 
Франчайзингке ұсақ жеке фирмалар жатады. Белгілі жерде, белгілі 
Венчурлік фирма. Бұл ғылыми зерттеумен және оны әрі 
Венчурлік кәсіпкерлік екінші дүниежүзілік соғыстан кейін тұңғыш рет 
Қазақстан халқының елеулі бөлігін құратын жағдайы төмен адамдар 
Халықтың материалдық және қаржылық қаражаттарын өндіріске тартуға көмектеседі;  
Ірі өндірістен босаған адамдарды жұмыспен қамтуға мүмкіндік береді. 
Бұның ішкі және сыртқы себептері аз емес:  
Ішкі факторлар:  
старттық капиталдың жетімсіздігі;  
банкілермен байланыстың нашарлығы.  
Сыртқы факторлар:  
қисынсыз салық жүйесі;  
заңдардың шикілігі, тұрақсыздығы;  
«криминалдық прессинг».  
Шағын бизнесті жандандыру үшін қажетті шараларды үш бағыттан 
шағын бизнестің ішкі ортасын жақсарту керек;  
нақты фирмаларға тікелей көмек көрсету керек;  
шағын кәсіпорындарыеың өзін-өзі ұйымдастыруын күшейту.  
Орташа бизнестің рөлі мәз емес. Бұл ірі кәсіпкерлікпен 
Ірі бизнес, көбінесе бизнестің ең тұрақтысы. Оның нарықтағы 
Енді мынадай сұрақтардың реті келіп тұр:  
Қандай жағдайлар фирма көлеміне әсер етеді?  
Фирмалар не үшін құрылады?  
Нарық мүшелерінің әрқайсысын минифирма болдырып, неліктен барлық экономика 
Баршаға мәлім, нарық бостандық әкелді, ал әкімшілдік, иерархия, 
Бұл шығындар нарықтық агенттердің бір- бірімен қатынастарын келістіру 
Нарықтық және әкімшілік реттеу тетіктерін салыстыру арқылы, фирманың 
Фирма теориясында фирмалар тік және көлденең интеграцияланған фирмалар 
Тік интеграция деп өндірістік процестің ең төменінен, оның 
Көлденең интеграция- бір түрлі бизнеспен айналысатын фирмалардың бірлестігі. 
Қазақстанда бизнесті ұйымдастырудың ерекшеліктері бар. «Кәсіпорын» деген категорияға 
Нарық экономикасында, әміршіл- әкімшіл экономикасынан өзгеше, тауар- ақша 
Нарықтық түсінім жағынан «кәсіпорын» кәсіпкерліктің ерекше ұйымдастыру- құықтық 
Унитарлық кәсіпорынның бір түрі- федералдық қазыналық кәсіпорындар. Мемлекеттік 
Заңды тұлғаға өзінің меншігіндегі, немес, шаруашылық пайдалануында, ақшалай 
Коммерциялық ұйымға пайда табуды қызметтерінің негізгі мақсаты деп 
Коммерциялық емес ұйымдарға пайда табумен, оны мүшелерінің арасында 
Коммерциялық ұйымдардың формалары:  
шаруашылық серіктестіктер мен қоғамдар;  
өндірістік кооперативтер;  
мемлекеттік және муниципалдық унитарлық кәсіпорындар.  
Шаруашылық серіктестіктер мен қоғамдардың мынадай формалары болады:  
толық серіктестік;  
сенімді серіктестік (коммандиттік серіктестік);  
жауапкершілігі шектелген қоғам;  
қосымша жауапкершілігі бар қоғам;  
акционерлік қоғам (ашық, жабық);  
балалық және тәуелді қоғамдар.  
Кәсіпкерлік іс- әрекетпен айналысатын және өздерінің қарамағындағы мүліктер 
Егер толық серіктестіктермен қатар осы серіктестікте бір, немесе, 
Жауапкершілігі шектелген қоғамның мүшелері, өздері қосқан салымдардың құны 
Қосымша жауапкершілігі бар қоғамдардың мүшелері жауапкершілікті өздері қосқан 
Акционерлік қоғам- жарғылық қоры (капиталы) акциялардың белгілі санына 
Ашық акционерлік қоғам шығарылатын акцияларға ашық жазылу жүргізіп, 
Жабық акционерлік қоғамның акциялары тек осы қоғамның құрылтайшылары 
Балалық шаруашылық қоғамға капиталының мөлшері барлық қоғамның жарғылық 
Тәуелді қоғам, әдетте, негізгі қоғам дауыс беретін акциялардың 
Өндірістік кооператив өздерінің бірлескен жеке еңбектеріне және қосылған 
Унитарлық кәсіпорын- бұл меншік иесі оның қарауына берген 
Коммерциялық емес ұйымдар, тұтыну кооперативтері, қоғамдық немесе, діни 
Материалдық және басқа қажеттерді қанағаттандыру мақсатпен, адамдардың жарна 
Қоғамдық және діни ұйымдарға рухани және басқа материалдық 
Қор деп еркіндік негізде жарналар арқасында құрылған коммерциялық 
Коммерциялық және коммерциялық емес ұйымдар ассоциация және одақ 
II бөлім: Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің қалыптасуы және  
дамуының негізгі проблемалары.  
§2.1. Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің даму жолдары.  
Отандық кәсіпкерліктің қайта жандануын шартты түрде төрт этапқа 
Екінші этап кәсіпкерліктің құрылуын 1988 жылы кооперация туралы 
Үшінші этап аренда жайлы, кәсіпорындардың ортақтастығы, банктық қызмет, 
Қазақстан Республикасында жүрген және кәсіпкерлік істі реттеген бірінші 
Кәсіпкерлікті сипаттайтын негізгі ерекшеліктеріне тоқталайық.  
Біріншіден, бұл шаруашылық іс- қызмет, яғни тауарлардың өндірілуі, 
Кәсіпкерлік кәсіпкердің өз қаражатынан жұмсалатын барлық шаруашылық қызметтің 
Және де заңда кәсіпкерлік қызметтің бағыты табыс алу 
Тіркеу- кәсіпкерліктің бастапқы және маңызды этапы. Тек тіркеуден 
Кәсіпкер барлық шаруашылық түрлерімен айналысуға құқылы: өндірістік және 
Арнайы мемлекеттік рұқсат қағаздар, лицензиялар белгілі бір өнім 
Жеке кәсіпкерлік құқықтық қорғануда мұқтаждық етеді. Ерікті шаруашылық 
Бірақ мемлекеттік, қоғамдық мүдделерінде кейбір информациялық материалдарды жабуға 
21 маусымның 1991 жылы және 4 шілдеде 1992 
Олар жеке кәсіпкерліктің негізгі формалары мен қорғау әдістерін 
1993 жылы кооператив арасында, құрылыс ісі жалпы санынан 
Кіші кәсіпорындар негізінен сату және қоғамдық қоректенумен- 37,8 
Дәл осындай қызмет түрлерімен жеке кәсіпорындар айналасты: сату 
Кәсіпорындардың басым бөлігі дамыған өнеркәсіпті аудандарда орналасқан.  
§2.2. Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің негізгі  
проблемалары және оны шешу жолдары.  
Кәсіпкерлік ойлағандай, ұйғарылғандай Қазақстанның экономикалық жаңаруында қозғалмалы күші 
Ерекшелегенде, қоғамдық тұтынудың ынтасын, қалауын және жойылып бара 
2- кесте. Қиыншылықтар және оларды өту жолдары.  
Қиыншылықтар Осы қиыншылықтарды жеңу тәсілдері  
1. Финанстық: негізгі капиталдың болмауы (қызмет және өндірістік 
Қолданбайтын жекешелінген бөлмелерді, аяқталмаған құрылыс ісінің объектілерін, мүлік 
Кәсіпкердің ақпаратынан алынған қолданбайтын объектілерді арендаға беру.  
Қазақстанда лизингті дамыту үшін институционалдық негізді өңдеп оны 
Льготтық шарттарда алынған мүліктің жекешеленгені туралы 
Халықаралық финанстық, экономикалық, жеке фондтар мен қоғамдық және 
Екінші ретті банктердің кіші кәсіпкерліктегі субъектілердің кредитталынуының шамасын 
Кіші кәсіпкерліктің дамымалы фондының табу бағыттарының мақсатты кредитталынуы.  
Кіші кәсіпкерліктің микрокредитталынуын дамыту.  
Кіші кәсіпкерліктің қаржыландыру кезіндегі сақтандыру механизіміндерін еңгізу.  
2. Институттық: кәсіпкер-лік институтының жеткілік-сіз дамуы, дамымаған нарықтық 
Қазақстанда кәсіпкер Кодексінің өнделуі.  
Қазақстан мүлік Кадастрының өңделуі.  
Заңдық, консультациялық және аудиторлық фирмалардың жолдарын ұлғайту үшін 
Кіші бизнес үшін кредит және қарыз беруінде маманданған 
Биржа және сауда үйлерінің дамуы.  
3. Білім беру: бизнеспен айналысатын білімнің жетіспеушілігі, білмеушілігі 
Донор- мемлекеттерінің техникалық көмегінің қолданылуының нәтижелігін жоғарлату.  
Бизнеспен айналысу және инновациондық  
Кәсіпкерлер үшін әр облыста, әр қалалық акиматта кезекшілік 
4. Мемлекеттік, төрешілдік /бюрократтық/, көпке созу, коррупция, күштеп 
Қазақстан Республикасының жоғары тәртіптік кеңестің жұмыстарын жеңілдету.  
Бухгалтерлік есептің және кіші бизнес субъектері үшін сақтандыру 
Мемлекеттік органдарда, банктерде, сақтанды, нотариалды, заңдық фирмаларда және 
Меншік пен бизнестің қорғау системаларын құру  
5. Ақпараттық: АҚҚ- дағы жеткіліксіз жеткізу тәжірибелігі Арнайы 
Радио және телевидениеде арнайы хабарларды ұйымдастыру.  
Кіші бизнестің маңызды сұрақтарын газет және журналда басылуына 
Осылайша,нарықтық қатынастардың дамуларына байланысты барлық кезеңсіз жағдайлардың болуын 
Нәтижесінде, мемлекеттің өзі ұтылыста қалады. Экономиканың тұрақтандыруын да, 
Алынған табыс өндірістік инвестицияларда қолданбайды, керісінше, айналыс сферасына 
Кіші және орта кәсіпкерлік үлкен индустрия тәрізді құқықтарын 
Республикада қолданылатын шаралар тұтас системасының сипатталуына әлі де 
Антикризістік программа Республикалық фондтың кәсіпкерлікке тірек етуін, мемлекеттік 
Фонд кредиттерді тек нәтижелігі арнайы экспертизамен дәлелденген проектерге 
Пайда болған қажеттілік үшін Республикада кәсіпкерлік структураларын және 
Осы аймақтар орталары кәсіпкер кадрларын дайындайтын центріне айналды. 
Ұлғайған кәсіпкерлер өздерінің партияларын қалыптастырып саяси аренаға шығуға 
Кәсіпкерлік классының құрылуы нарықтың экономикаға бағдарланған әр- түрлі 
Тиімді аймақтық шаруашылық меншіктің қуатталып, белгілі бір «критикалық 
Егер де 1991 жылға дейін мемлекеттік меншік 90 
Кіші кәсіпкерліктің дамуында шетелдік және отандық тәжірибелікті талдай 
3- кесте. Кіші кәсіпкерлікті дамыту тәжірбиесін талдау.  
Артықшылықтары Кемшіліктері  
Берілген аймақтағы шаруашылық шарттарына тез бейімделу  
Кіші кәсіпкерлік субъектілерінің іс- әрекеттерінің үлкен тәуелсіздігі.  
Қабылданатын шешімдердің қабылдауы мен орындауындағы икемділік пен шапшандық.  
Қызмет орындауындағы біршама үлкен емес шығындар, әсіресе басқаруға 
Жеке тұлға үшін идеяларын іске асыруға және қабілеттіктерін 
Бастапқы капиталда барынша аз керектік және өнімге өзгертулерді 
Өзінің капиталының біршама барынша көп айналымдылығы. Барынша 
Нарықтағы жағдайдың тұрақсыздану дәрежесінің жоғары дәрежесі.  
Ірі компанияларға тәуекел болу.  
Істі басқарудағы жетіспеушіліктер, яғни менеджерлік қабілетсіздік немесе, кіші 
Жетекшілерде қажетті білімнің болмауы.  
Шаруашылықтың өзгеруіне жоғары елеулік.  
Кредит алу мен қосымша қаржылардың алынуының қиыншылықтары  
Шартқа отыруда шаруашылық серіктердің сенбеушілігі және абайлағыштығы.  
Басқа да сыртқы және ішкі себептер мен жұмыс 
Америка Құрама Штаттарының кіші бизнесмендерінің ортасында жиі жүргізілетін 
компонентсіздік;  
баланстырылмаған тәжірибе (мысалға, тәжірибелі менеджер, бірақ тәжірибесіз саудагер);  
Коммерцияда, финанста, қамсыздандырушылықта, жеке игіліктегі және серіктегі басқарудағы 
Кіші фирмалардың банкротқа ұшырауының басқа себептері бизнестің қараусыз 
Кіші фирмалардың табысқа деген мүмкіншілік оның өсуіне байланысты 
Кіші және орта бизнестердің сәтсіздіктеріндегі кәсіпкерлердің жоғары емес 
Жанданатын, жойылып бара жатқан қоғамдық мұқтаждықтарды іздеу және 
Жоғары айтылғандарды қорытындылай келгенде, Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің активтендірушілік 
Кәсіпкерлік қызметіне мемлекеттің қатыспаушылығы.  
Мемлекет тарапынан материалдық көмектің көрсетілуі.  
Шаруашылық субъектілерге олардың меншіктерінің сақтандыру жөніндегі кепілдіктің берілуі.  
Барлық нарықтық қатынастардың қатысушыларға тең құқықты құру және 
Нарықтың инфраструктурасын құру.  
Ресурстарға, кредит пен ақпараттарға кіру мүмкіншілігі.  
Шаруашылықтың нарықты- конкуренттік режимі, мемлекеттің монополияға қарсы қызметі.  
Осыдан кәсіпкерге келесі қажет:  
Анық жоспар.  
Қойылған мақсаттарға жетуге және қолға жеткізушіліктердің барлығын бекітетін 
Ұйымдарға принциптерді қолданылуға мүмкіншілігі болатын адамдардың материалдардың, машиналардың, 
Ұйымдарды қойылған мақсаттарды жетуге көмектесетін компоненттік және білімді 
Диспетчерлеу, мөлшерлеу, графиктер, стандарттау.  
III бөлім. Қазақстан Республикасында қазіргі экономикалық  
дамытудың нәтижелері.  
§3.1. Макроэкономикалық тұрақтандыру.  
Нарық экономикасына көшу мынадай компоненттердің: сұраныс пен ұсыныстың; 
Мемлекеттік экономикалық саясатқа ақша-кредит, салық-бюджет, баға және антимонополиялық, 
Бірінші кезеңде өзекті міндет басқарудың әміршіл-әкімшіл әдістерін алмастыру 
Тұтыну тауарларын өндіру барынша азайды. Қаңыраған сөрелер сұраныс 
Тауар тапшылығы, өсіп бара жатқан гиперинфляция жағдайына тап 
Кеңестік экономикада бағалар сұраныс пен ұсынысты ескеріп емес, 
Алайда рынокты тұтыну тауарларымен толтыру айтарлықтай тез жүрді, 
Бірақ та өндіріс тоқтап, байланыстар үзілген ретте біздің 
Біз өз жолымызды тандадық, ол ұлттық валюта енгізуді 
4- кесте. Қазақстандағы 1994- 2003 жылдардағы инфляция  
Тұтыну бағалары 1994 1995 1996 1997 1998 1999 
1258 160 129 111 102 118 110 106 
Өнеркәсіп  
өнімдеріне  
өндірушілердің  
бағалары  
2042  
140  
119  
112  
111  
119  
38  
86  
112  
105,9  
Тікелей тәуелсіздік алғаннан кейін бірінші кезекке дербес бюджет, 
Ескі жүйені қирату алғашқы жылдары мемлекеттік бюджеттің өте 
Теориялық түрғыда бюджет тапшылығын төмендетуге кәсіпорындардан алынатын салықтарды 
Қазақстан ТМД елдерінің ішінде бірінші болып салық реформасын 
Енді экономикалық түрақтану кезеңі басталғаннан кейін салық жүйесінде 
Қазақстанда принципті түрғыдағы жаңа және осы заманғы екі 
Бюджет жүйесін реформалау 1996 жылы "Бюджет жүйесі туралы" 
Мемлекет иелігінен алуға, жекешелендіруге, сондай-ак инвестициялық саясатқа байланысты 
Қарапайым қисын мемлекеттік меншікті жекешелендірусіз нарыққа нақты көшудің 
Сондықтан да мемлекет ауқымды жекешелендіруге кірісті. Бүгінде оны 
Біріншіден шағын жекешелендіруден бастадық. Алғашқы кезеңнің барысында 1991-1992 
Екінші кезең "Қазақстан Республикасында мемлекет иелігінен алу мен 
Бұл кезеңнің аса маңызды қадамы мемлекеттік меншікті басқару 
Көтерме- бөлшек сауда, сауда- саттық және автокөлік бірлестіктері 
Нарықтық экономиканың негізгі субъектісі маркетинг пен менеджменттің прогресшіл 
Үшінші кезең 1995 жылғы желтоқсанда заң күші бар 
Шетелдік компаниялар өзімен бірге сондайлық қажетті инвестициялар, басқарудың 
1999 жылдан кейін бірінші кезекке мемлекеттік мүлікті басқаруды 
Республикалық мемлекеттік және коммуналдык мемлекеттік кәсіпорындарды оңтайландыру басталды. 
Қазір бұл салаларды да реформалауға жеттік, Темір 
Өзінің бүкіл кемшіліктеріне қарамастан іс жүзінде аяқталған жекешелендіру 
Экономикалық реформалар ІЖӨ қүрылымында жақсы байкалады. Мәселен, 1991- 
Экономикалық жүйенің қалыптасу кезеңінде инвестициялық саясат басым сипатқа 
1997 жылы-ақ инвестициялар тартатын басым секторлар тізімі бекітілген 
Қорытындысында қазіргі сәтте жан басына шаққандағы игерілген тікелей 
1- сурет. ТМД елдер жан басына келетін шетелдік 
инвестициялардың нетто- ағыны.  
5- кесте. Әлемде, елдер тобы бойынша және Қазақстанда 
тікелей шетел инвестициялары ағыны  
өзгерісінің динамикасы, 1995- 2003 жж., %- бен.  
Өңір/ ел 1995 1996 1997 1998 1999 2000 
Бүкіл әлем 100 116,4 144,1 181,1 327,5 418,3 
Дамыған елдер 100 106,9 130,3 229,7 402,7 538,7 
Дамушы елдер 100 136,5 170,7 173,4 207,3 225,6 
Орталық Азия 100 156,5 232,3 182,1 151,7 114,2 
Қазақстан 100 170,1 214,1 125,3 188,2 282,6 463,1 
ОШЕ 100 95,0 134,0 170,4 185,9 192,8 184,8 
Ресей 100 127,9 241,3 137,0 164,1 134,6 122,5 
Инвестициялық тартымдылықтың осындай жоғары  
Алғашқы кезде шетелдік инвестицияларды тарту мәселесі Батыстың іскер 
Инвесторлардың мұнай- газ саласына белсене келуі осыдан басталды. 
Соңғы 30 жылда қоры 10 миллиард баррель деп 
Елдің мұнай қорларын игерудегі біздің стратегиямыз бір ғана 
Біздің еліміздің экономикалық дамуындағы мұнай факторының рөлін бағаламау 
2- сурет. Әлемде, Ресейде және Қазақстанда мұнай өндіру 
1985- 2003 (1985- 100%)  
Шынында да, мұнайдың арқасында біз экономикалык, жүйені өзгерту 
Бүгінде мемлекеттік бюджеттің ширегі ғана мұнай табыстарының есебінен 
Тікелей инвестициялар қара және түсті металлургияның тиімділігін көтерді. 
833,5 млн. доллар жұмсады. Бұл 2000 жылы-ақ шақпақ 
Қазхром мен Қазалюминий 537,2 млн. доллар мөлшеріндегі инвестициялардың 
Нақ осы салалар бүгінде ел бюджетін негізгі толықтырушылардың 
Алдағы кезде бюджет жоғары қосымша құны бар дайын 
Экономикадағы реформалар өздігінен қатардағы азаматтар тарапынан меншікке деген 
Тұрғын үй- коммуналдык шаруашылықты одан әрі өзгерту қажеттілігі 
§3.2. Табысты орнықтыру және экономикалық өсу жағдайларын  
жасау.  
Қоғам айқын мақсаттар мен оларға қол жеткізу жолдары 
Осы сәттен бастап реформалар жүйелік деңгейге көшті. Реформалардың 
Бұл процесс Қазақстан кезекті сынақка — 1997- 1998 
Бұл дағдарыс біз үшін сабақ болды. Болашақта Қазақстанның 
Қазақстан ТМД елдерінің арасында бірінші болып тұрақты әлеуметтік-экономикалық 
Алайда мұны сілкіністер мен дағдарыстар жағдайында ғана сақтандыру 
Банк жүйесіне сенімді арттыру үшін шаралар қабылданды. Кеңестен 
Елорданы Астанаға көшіру елдің дамуына елеулі серпін берді. 
Геосаяси артықшылықтармен қатар елорданы көшіру ел экономикасы үшін 
Он жылда нарықтық қатынастарға барлық салалар тартылды. Ауыл 
Барлық мемлекеттік ауылшаруашылық кәсіпорындарын ұжымдык, меншікке берілді, содан 
Рынокқа берік бағдарланған фермерлер табы пайда болды. "Астық 
Алайда тұтастай алғанда жер мәселесі шешілмей калып келді.  
Аграрлық сектор мен ауыл адамдарының проблемаларын кешенді шешу 
Жер кодексі айтарлықтай ауыр қабылданды. Бұл кездейсоқ емес 
Бірақ та нарық мұндай текетірестерге төзбейді. Аграрлық сектор 
Жерге деген ұқыпты қатынас жоқ кезде жеке меншікке 
Біз жердің тозуы, жер қорының азуы дегеннің не 
Осыны сезініп, түсіну бізге агроөнеркәсіптік кешен үшін, сондай-ақ 
Жерге деген жеке меншік және осы негізде еңбеккерлердің 
Енді ауыл шаруашылығына инвестициялар, жаңа технологиялар мен тиімді 
Экономикалық, өндірістік қатынастар жүйесін түбегейлі өзгерту жөніндегі реформаның 
Нарыққа көшу кезінде мемлекеттің экономикаға араласуы кілт шектелді. 
Нарықтық экономиканың жетекші бір факторы мемлекеттік емес сектор 
Көптеген экономикалық процестердің нақты катысушысы жеке меншік иесі 
Әсіресе шағын кәсіпкерліктің дамуы атап көрсетуге тұрарлық. Нақ 
Әлемдік шаруашылық байланыстарына кірігуге қабілетті жаңа нақты экономиканы 
Оның бұрынғы құрылымы деформацияланған болатын, өндеу өнеркәсібіндегі көптеген 
Қазақстан экономикасы мемлекеттік бюджет пен ірі кәсіпорындарды қаржылай 
Шетелдік инвесторлар мен біздің мемлекеттің мүдделерін ұштастыру оңай 
Мақсатты шаралардың нәтижесінде шетелдік күрделі қаржыны тарту жөнінде 
Негізгі капиталға инвестициялардың өсуі нәтижесінде қорлар ескіруінің келеңсіз 
Шетелдік инвесторларды, соның ішінде әлемдегі аса ірі компанияларды 
Ауқымды инвестицияларды тарту жөніндегі, олардың көлемі 1993 жылдан 
Әлемдік деңгейдегі менеджмент қызметі құлдырау жағдайында болған аса 
Әлемдік рынокқа шығу және әлемдік шаруашылық байланысқа 
ҚОРЫТЫНДЫ.  
Курстық жұмысты жазуды аяқтай келе мынадай қорытындыға келеміз: 
Кәсіпкерлік адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің 
1. Атқаратын міндетіне қарай кәсіпкерліктің мынадай түрлері болады:  
Өндірістік кәсіпкерлік- тауарлар, қызметтер, ақпараттар, рухани құндылықтарын өндіретін 
2. Меншік түрлері бойынша жеке меншік, мемлекеттік, муниципалды, 
3. Меншіктер саны бойынша кәсіпкерлік іс жеке адамның 
Қазір Қазақстанда мынадай ұжымдық- құқықтық формалы кәсіпкерліктер құрылуда:  
Шаруашылық серіктестік- толық серіктестік. Олардың мүшелері өзара кәсіпорын 
Қазақстан экономикасы мемлекеттік бюджет пен ірі кәсіпорындарды қаржылай 
Қолданылған әдебиеттер тізімі:  
1. Әкімбеков С., Баймухаметов А.С., Жанайдаров У.А. «Экономикалық 
2. Бердалиев Қ.Б. «Қазақстан экономикасын басқару негіздері», Алматы: 
3. Бисенғазиев М.Б. «Кәсіпкерлік негіздері», Орал, 2001 ж.  
4. Власова В.М. «Основы предпринимательской деятельности», Москва: Финансы 
5. Под ред. Добрынина А.И., Л.С. Тарасевича «Экономическая 
6. Дүйсенбаев К.Ш. «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау», Оқу 
7. Есентүгелов А. «Экономика өркендетуге бет алды» // 
8. Қинашева Ж. «Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы шағын кәсіпкерліктің 
9. Ләмбаева Н. «Кәсіпкерліктің әлеуметтік мамаңызы» // Қазақ 
10. Мәдешев Б.Ы. «Нарықтық экономика теориясына кіріспе», оқу 
11. Мейірбеков А.Қ. «Кәсіпорын экономикасы», оқу құралы, Алматы: 
12. Назарбаев Н. «Стратегия развития Республики Казахстан на 
13. Назарбаев Н. «Болашақ ұрпаққа не қалдыратымызды ойлау 
14. Назарбаев Н. « Кәсіпкерлік- азаматтық қоғамның тірегі, 
15. Назарбаев Н. « Жаңа кезең- жаңа экономика» 
16. Осипова Г.М. «Экономикалық теоиря негіздері», оқу құралы, 
17. Орешин В.П. «Государственное регулирование национальной экономики», Москва, 
18. Саханова А.Н. «Государство и бизнес», книга 1: 
19. Таласбеков Ж. «Кәсіпкерлікті қолдау- мемлекеттің басты міндеті» 
20. Шеденов Ө.К., Жүнісов Б.А., БайжомартовУ.С., «Жалпы экономикалық

 

Курстық жұмыстың өзектілігі. Республика Президенті Н.Ә.Назарбаев 
Қазіргі таңдағы еліміздегі өзекті мәселелердің бірі - шағын 
Республикамызда нарықтық қатынастарды қалыптастырудағы  
Курстық жұмыстың мақсаты. Кәсіпкерліктің теориялық негіздерін зерттеу, Қазақстан 
Курстық жұмыстың міндеттері.  
Кәсіпорындағы кәсіпкерліктің атқаратын қызметтерінің мәнін ашу;  
Кәсіпкерліктің экономикалық орнымен әрекетінің әдістемелік көрсеткіштерін қарастыру;  
Қазақстан Республикасындағы шағын және орта кәсіпкерліктің  
Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың санын, түрлері 
Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындарының қазіргі кезеңдегі ахуалына 
Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуын талдау және т.б.  
Курстық жұмыс объектісі. Курстық жұмысқа экономикалық теория кітаптары, 
І. Кәсіпкерліктің теориялық негіздері  
1.1 Кәсіпкерліктің пайда болу және даму негіздері  
Жалпы, француз тілінен тарағап "кәсіпкерлік" ұғымын экономика 
Кәсіпкерлік ұғымын зерттеуге алгашқы ден қойғандар "саяси экономиканың 
а) кәсіпкер -мануфактурашылар, фабрика баспалары және қарапайым қолөнершілер; 
ә) еңбек ақы алатын 
Кейінірек ағылшын оқымыстысы А.Маршалл (1842-1924) "кәсіпкердің жаңашылдығын (инновация)", 
Кәсіпкерлік теориясына аса маңызды үлес қосушылардың бірі - 
ХІХ – ғасырдың француз экономисті Жан Батист 
Осы классикалық ереже еркін, жетілген нарықтық 
Осы дәуір, еркін бәсеке дәуірі  
Осы бойынша америка ғылымы, экономист, 
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше  
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен, 
1.2 Кәсіпкерліктің формалары, мәні, мазмұны және 
Республикамызда 1997 жылы қабылданған шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі 
Нарық экономикасы жеткілікті дамыған елдердің өзінде соңғы уақытта 
Нарықтың дамуына байланысты тауарлы-ақша қатынастарына негізделгеп нарық жүйесі 
Шағын кәсіпорындарды жіктеудің қатып қалған қағидасы жоқ. Әдетте, 
- ірі бизнес: жұмыскерлер саны 
- орта бизнес: жұмыскерлер 100-ден 
- шағын бизнес: жұмыскерлер 800-ге 
Шағын бизнесті колдау мен басқарудың ғылыми-теориялық тұжырымдамасының мәні 
Нарықта шағын кәсіпорын нарықтың жеңімпазы атануға ұмтылуға міндетті. 
Шағын бизнесті басқару функцияларына:  
а) жоспарлау;  
ә) ұйымдастыру;  
б) мотивация (сенімділік орнықіыру);  
в) бақылау;  
г) үйлестіру жатады.  
Нарықты орта жағдайында және кәсіпорынның 
Сондықтан да барлық кәсіпорындар меншік 
өндірістік қызмет, бұл қоғамдық тұтынуды  
алынған табысты бөлу мен мақсатты қолдану  
жаңа жағдайда кәсіпорын өндірілген өнімді  
жаңа жағдайда кәсіпорын иығына 
Экономикалық бизнес саласындағы кәсіпкер жетістігін, олардың  
1. нарықтық тұтыныстардың құрылымын дұрыс  
2. кәсіпорынның мақсатын анықтап, адамдады 
3. нарықтық ортаның жағдайында кәсіпорынның 
4. менеджмент жүйесін қолдана отырып, ішкі ортаны 
Қазіргі жетілмеген, бағалық емес бәсеке жағдайында 
Нарықтық экономиканың аралас әлеуметтік-бағытталған екі секторлық ортасы - 
Біріншіден, шаруашылық есептің бөлінбейтін бөлшегіне шаруашылықтың өз бетінше 
Екіншіден, кәсіпорын өзін-өзі сақтау принципін жүзеге асырады.  
Үшіншіден, қазіргі кезде мемлекет меншігіндегі кәсіпорын өзін-өзі қаржыландыру 
Төртіншіден, өндірістегі нәтижелер үшін мемлекеттік марапаттауды күтпей-ақ (бұрын 
Жедел басқару құқығы арасында құрылатын қазыналық кәсіпорындар (мемлекеттік 
Әлемдік қауымдастықтың қазіргі экономикасы  
Ақпараттық дәуірде тұтынушылардың мұқтаждықтары мен 
Фирма, егер ол нарықта үлгеруге  
Жалпы қабылдағандай, фирма басшысы білімді және жан 
Микроэкономика саласындағы мамандардың бағалауынша кез – 
үлкен икемділігі, өнім ассортиментін тез өзгертуге және 
фирма жаңа технология мен өндірісті 
фирмаға өзінің өнімінің сапасын және 
1.3 Кәсіпкерліктің түрлері мен ұйымдық -  
Кәсіпкерлік дамуы үшін оның құқықтық базасы, әлеуметтік-экономикалық шарттары 
ұйымдық-құқықтық құрылысы;  
масштабы;  
қызмет ауқымы жағынан әр түрлі болып келеді.  
Құқықтық және өндірістік жағынан алғанда олар жекелеген топтар 
шаруашылық серіктестіктері,  
акционерлік қоғамдар,  
өндірістік кооперативтер, сондай-ақ мемлекеттік секторында - мемлекеттік немесе 
Серіктестікке қатысушылар мүлікті жауапкершілігінің деңгейіне қарай: толық, аралас, 
Бизнес - бұл адамдарды, яғни тұтынушыларды өз қаржысын 
Сонымен, нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлік - шаруашылық қызметінің 
Республикада кәсіпкерлікті дамытуға үлкен ден қойылып, бірқатар заңдар 
Әрине, кәсіпкерліктің кұқықтық - ұйымдастырушылық негізін құруда әлі 
Кәсіпкерлік қызметті дамыту мақсатында мынадай шараларды жузеге 
— мемлекет тарапынан кәсіпкерлікті барынша қолдау;  
- мақсатты бюджеттік қаржыландыру саясатын жүргізу;  
- жеңілдетілген несие беру саясатын жүргізу; кәсіпкерлер құқығын 
- кәсіпкерлік қызметті тіркеуден өткізу кезіндегі қиыншылықтарды жою;  
-тексеруші органдар санын қысқарту;  
- зандардың орындалуын қамтамасыз ету, т.б.  
ІІ. Қазақстан Республикадағы кәсіпорындардың дамуына талдау  
2.1. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің қалыптасуын талдау  
Республикамызда нарықтық қатынастарды қалыптастырудағы  
шағын және орта кәсіпорындар кез келген халық 
өнеркәсіп пен құрылыста жұмыскерлер саны 200 – 
ғылым мен ғылыми қызмет көрсету  
өндірістік сфераның басқа салаларында: жұмыс 
бөлшек саудада: жұмыс істейтіндер саны 15 адамға  
Шағын және орта кәсіпорындарды азаматта, мемлекеттік, ұжымдар, 
Қазақстанда шағын кәсіпорындар Одағы құрылды. Бұл 
Ол мынадай бағыттар бойынша жүргізіледі:  
Қазақстанда шағын кәсіпорындарды қолдау қорын құру;  
жеңілдік жағдайымен несиелеу;  
шағын кәсіпкерлікті қаржыландыратын инвесторларға төмендетілген  
шағын кәсіпорындарды несиелеу және сақтандыру бойынша кепілдіктер беру;  
шағын кәсіпорындар мемлекеттік тұрақты бағалар мен тарифтерді 
шағын кәсіпорындарға сыртқы экономикалық қызметпен 
Шағын және орта бизнесті дамыту мемлекеттік 
Шағын және орта бизнес бірқатар экономикалық  
Шағын және орта бизнесті дамыту үшін үш 
кәсіпкерлердің құқығын қорғайтын жүйе жасау;  
тексеруші органдардың санын азайту;  
рұқсат беруші құжаттардың санын азайту.  
Кәсіпкерлікті қолдаудың, дамытудың жоғарыда аталған бағыттардан 
2.2 Қазақстан Республикасының кәсіпорындарының қазіргі кезеңдегі ахуалына талдау  
2003 жылдың қаңтар-маусымында Қазақстанның кәсіпорындарында (шағың қосалқы кәсіпорындар, 
Биылғы қаңтар-маусымда кен өндіру өнеркәсібінде нақты көлем индексі 
Электр энергиясын, газ бен су өндіруде және бөлуде 
2003 жылдың қаңтар-маусымында өңдеу өнеркәсібінде 531,3 млрд. теңгенің 
Үстіміздегі жылдың қаңтар-маусымында 132,3 млрд. теңгенін ауыл шаруашылығы 
Биылғы қаңтар-маусымда тоқыма және тігін өнеркәсібінде 18,7 млрд. 
бұйымдарын, тоқылған свитерлер, жемпірлер, пуловерлер, сырт киімдер шығарудың 
2003 жылдың қаңтар-маусымында былғары, былғарыдан жасалған бұйымдар және 
Ағымдағы жылдың қаңтар-маусымында резіңке және пластмасса буындары өндірісінде 
Биылғы қаңтар-маусымда өзге де металл емес минералды өнімдер 
2003 жылдың қаңтар-маусымында металлургия өнеркәсібінде және металдан жасалған 
Үстіміздің жылдың қаңтар-маусымында қара металлургияда өндіріс көлемі жалпақ 
Есепті кезеңде түсті металдар өндірісі күміс, алтын, қорғасын 
Биылғы қаңтар-маусымда дайын металдар бұйымдарының өндірісі өткен жылғы 
Есепті кезеңде машина жасау саласында 36,5 млрд. теңгенің 
Үстіміздегі жылдың қаңтар-маусымында машиналар мен жабдықтар өндірісінде нақты 
Биылғы қаңтар-маусымда электр жабдықтары, электронды және оптикалық жабдықтар 
Үстіміздегі жылдың қаңтар-маусымында көлік құралдары мен жабдықтарының өндірісі 
ІІІ. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуын жетілдіру  
Қазақстан Республикасындағы экономикалық реформалар нарық шаруашылығында және еркін 
Мұның алдындағы мемлекеттік бағдарламаларды орындау республикадағы кіші кәсіпкерлікке 
Еліміздің жалпы ішкі өнімі құрылымындағы кіші бәсекелестіктің үлесі 
Кәсіпкерлік өзінің мәнін жете түсіну 
Шағын кәсіпорынның ел экономикасындағы рөлі аса 
2003 жылдың 1 қаңтарындағы мәлімет бойынша республикадағы 
Шағын бизнес өкілдері 2003 жыл ішінде 542,6 млрд. 
Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 
Бағдарламаның міндеттері оның мақсатымен айқындалған және 
халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету;  
қоғамдық бірлестіктердің шағын кәсіпкерлікті қолдау және қорғау мәселелеріндегі 
шағын кәсіпкерліктің өндірістік саласын басымдылықты дамыту;  
шағын кәсіпкерлікті ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру және 
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті реттейтін негізгі заңдық актілер 
ҚР Азаматтық кодексі. 27.12.94 ж.  
«Шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдау туралы» ҚР Заңы 19.06.97 
«Жеке кәсіпкерлік туралы» ҚР Заңы. 19.06.97 ж.  
«ҚР Агенттігінің шағын бизнесті қолдау мәселелері жөніндегі ҚР 
«Шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың 2001-2002 жылдарға арналған 
Кәсіпорын шаруашылық қызметін жүргізуде,  
Қазақстанда шағын кәсіпорындар Одағы құрылды. Бұл 
Ол мынадай бағыттар бойынша жүргізіледі:  
Қазақстанда шағын кәсіпорындарды қолдау қорын құру;  
жеңілдік жағдайымен несиелеу;  
шағын кәсіпкерлікті қаржыландыратын инвесторларға төмендетілген  
шағын кәсіпорындарды несиелеу және сақтандыру бойынша кепілдіктер беру;  
шағын кәсіпорындар мемлекеттік тұрақты бағалар мен тарифтерді 
шағын кәсіпорындарға сыртқы экономикалық қызметпен 
Шағын бизнесті дамыту мемлекеттік маңызы бар, 
Шағын бизнес бірқатар экономикалық және әлеуметтік 
Шағын бизнесті дамыту үшін үш факторлық жағдайды 
кәсіпкерлердің құқығын қорғайтын жүйе жасау;  
тексеруші органдардың санын азайту;  
рұқсат беруші құжаттардың санын азайту.  
Қорытынды  
Тұжырым. Шағын кәсіпкерлік пен бизнесті қолдау мен дамыту 
Зерттеліп отырған курстық жұмыс бойынша мынадай 
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде шағын және 
Екінші бөлімінде Қазақстан Республикасындағы шағын және 
кәсіпкерлікті қаржыландыратын инвесторларға төмендетілген салық 
кәсіпорындарды несиелеу және сақтандыру бойынша кепілдіктер беру;  
кәсіпорындар мемлекеттік тұрақты бағалар мен тарифтерді қолдаған 
Ұсыныс. Көрсетілген жұмысты қорытындылмаған келе, мынадай нәтижеге шығаруға 
кәсіпкерлердің құқығын қорғайтын жүйе жасау;  
тексеруші органдардың санын азайту;  
рұқсат беруші құжаттардың санын азайту.  
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры халықтың кәсіпкерлік әлеуметі мен 
Сонымен қатар, металлургияда, банк саласында, сақтандыруда, химия өнеркәсібінде 
Бюрократияның өндірістік архивтерге бақылау жасауға ұмтылған әрекеттеріне 
Шағын бизнес нарықтық экономикада өте кең мағыналы. Шағын 
Жапония, Германия, Бельгия, Италия сияқты елдерде шағын және 
Сондықтан да біздің шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың 
Қазақстандықтардың бастамашылығына кең өріс ашу үшін жағдай жасалды, 
Бұл ретте бірқатар стратегиялық маңызды мемлекеттік компаниялар акцияларының 
Келесі бір мәселе туралы. Даму банкі мен инвестициялық 
10 млрд теңге бөлеміз, сонда шағын бизнес  
кепілдік беру мен сақтандыруды жүзеге асыруды қолға алу 
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы 
Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі 
Нарық жағдайында ол ең бірінші өнімді өткізуден түсетін 
Экономикалық қызығушылыққа толы, күш-қуатты және ойлап тапқыш адамдардың 
Әлемде шағын бизнесті қолдаудың әртүрлі жолдары бар: сақтандыру 
мемлекеттік және жеке меншіктік және басқа қорларды бюджеттік 
Біздің елде шағын бизнеске көңіл бөлу тек соңғы 
Шағын кәсіпкерліктің мәні және қызметтері  
1.1 Шағын кәсіпкерліктің мәні  
Шағын бизнес туралы мынадай қате пікір қалыптасқан: шағын 
Ал шынында, шағын бизнес термині, түсінігі – сандық 
«Шағын бизнес» туралы заңда шағын бизнестің екі белгісі 
Шағын кәсіпкерлікті дұрыс басшылыққа алу үшін – жұмыс 
Нарықтық экономикаға өту жағдайында елдің бүкіл экономикалық  
инфрақұрылымына өзгертулер енгізілуі қажет,  
демонополизациясына жүргізілуі қажет. Елімізде қазір 40 мыңға жуық 
Шағын және ірі кәсіпорындар, сонымен қатар фирмалар арасындағы 
Шағын кәсіпкерлік қызмет ете отырып амортизациялық төлемдер бойынша 
Әлемде шағын кәсіпкерлік пен фирмалар көп, оның 
Шағын кәсіпкерліктің қызметтері  
Нарықтық экономикаға өтуге қарай көптеген жаңа шаруашылық түрлері 
Батыста ірі және ұсақ өндіріс салаларының мәселелері кәсіпорын 
Шағын кәсіпкерлік тек бәсекелестің ғана емес, сонымен бірге 
Жабдықтаушылар мен тұтынушылар сенімді және төлем қабілеттілігі жоғары 
Осылайшы қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның 
Құрылтайшылар немесе шағын кәсіпорын директоры шешімімен заңда көрсетілген 
Кәсіпорын заң талаптарына сай әлеуметтік медициналық және басқа 
Салықтарды және басқа төлемдерді бюджетке төлегеннен артылған сомма 
Таза табыстың бір бөлігі коллектив мүшелеріне беріледі. Бұл 
Бұл жұмысшылар ұйымына берілген қаражаттар әр жұмыскер қызметінің 
Егер қызметкерлер салымдарын тоқтатса, онда аяқталған жыл мерзімінде 
Шағын кәсіпорындардың қоғамның экономикалық дамуындағы қаржыландыру көзі және 
2.1 Шағын кәсіпорындардың қаржыландыру көзі  
Кәсіпорын өз қызметін өзі жоспарлайды және даму қағидалары 
Шағын кәсіпкерлік базар қатынастарын ұдайы іске қосып отаратын 
Бірақ, мәселе тек мұнде ғана емес. Шағын кәсіпкерлік 
Дамыған елдердің тәжірибесі шағын кәсіпкерлік экономиканың даму қарқынын 
жұмылдырылған, жалпы өнімнің 55% солардың үлесіне тиеді. АҚШ-та 
өндіріске енгізілетін ірі жаңалықтардың 50 % қамтамасыз етеді. 
Қазақстанда шағын кәсіпорындар жүйесін қалыптастыру әлі жүріп жатыр. 
онысын жұмыста қолданады. Олардың жартысынан астамы өз білімін 
деп санайды. Сауалнамаға жауап берген кәсіпкерлердің 69 % 
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта кәсіпкерлік бастан 
2001-2006 жылдар ішінде ҚР –да істеген шағын кәсіпорындар 
(мың есебінде)  
2001 жыл  
2002 жыл  
2003 жыл  
2004 жыл  
2005 жыл  
2006 жыл  
139, 7  
142,8  
151,3  
210,4  
247,1  
298,3  
Шағын кәсіпорындардың соңғы жылдары күрт ұлғаюы жаңа нарықтық 
Жұмыспен қамтудың салалық құрылымын қарастырсақ, шағын бизнеспен айналысатын 
Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар өндірген өнім көлемінің 73% 
Шағын кәсіпорындар материал және қаржы ресурстарын ұтымды пайдаланып, 
2.2 Шағын кәсіпкерліктің даму ерекшеліктері  
Дүние жүзінің экономикасы дамыған елдерінің іс-тәжірибесін ескерсек, олардың 
Елімізде 2002 жылдың шілде айында тіркелген шағын бизнеспен 
Бұл жерде айтылатын мәселе әлі де ынталандыру жеткіліксіз. 
Шағын бизнесті дамыту мақсатымен бизнес-кластарды мына бағыттарда ұйымдастыру 
Халықтық қолөнерлік бұйымдарын (сый кәділер, сәндік заттар, үй 
Көкөніс пен жеміс-жидек өнімдерін консервілеу;  
Сүт өнімдерін (ірімшік жасау, май шайқау) өндіру және 
Тұрмыстыұ техниканы, музыкалық аспаптарды жөндеу;  
Жеке ресторандар, магазиндер, қонақүйлер ашу.  
Шағын кәсіпорындарды дамыту барысында 1994 жылы маусым айында 
Шағын кәсіпкерлік мемлекеттік қолдаудың негізгі принциптері:  
ҚР шағын кәсіпорынның даму приоритеті;  
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың кешендігі  
Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің барлық қызметтерінде инфрақұрылымды кедергісіз пайдалануға. 
Шағын кәсіпкерлік мемлекеттік қолдаудың бағыттары  
Шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін кадрларды дайындау, қайта дайындау 
Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне мемлекеттік қаражат, статистика, материалды-техникалық және 
Шағын кәсіпкерлік субъектілерін мемлекеттік тіркеуде, іс-әрекетіне лицензия және 
Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне салық салғанда, кеден пошлиналарын төлегенде 
Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне қолдау жасау мен дамуы үшін 
Шағын кәсіпкерлік субъектілердің сыртқы экономикалық іс-әрекетін қолдау. Олардың 
Шағын кәсіпкерлік субъектілерін мемлекеттік сатып алуды жайғастырғанда, оларға 
Қазақстан Республикасының аймақтық ерекшелігі шағын бизнестің дамуына қолайлы. 
Республикадағы шикізат ресурстарын кешенді және ұтымды игерудегі әлі 
Шағын бизнес - өндірісті құрылымдық жағынан қайта құруға 
Жұмыспен қамтамасыз етілмеген еңбек ресурстарының санының, әсіресе ауылдық 
Республиканың еуроазиялық географиялық орналасу ерекшелігі;  
Республиканың көптеген аймақтарының шағын бизнесті дамытуға табиғи-географиялық бейімділігі. 
3.Қазақстанда шағын кәсіпкерліктің дамуы  
3.1 Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерліктің алатын орны  
Экономикасы нарықтық бағытқа бет алған Қазақстан үшін кәсіпкерліктің 
Шағын кәсіпкерліктің артықшылығы:  
Айрықша қажеттіліктерді қанағаттандыру  
Өзгерістерге тез икемделу қабілеттілігі  
Жаңа тауарды жұмыстардың жаңа тәсілдерін мақұлдау мүмкіндігі баршаға 
Қазақстандағы шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың негізінен үш 
өнімдер мен қызметтерді өндіру, көлемін ұлғайту;  
халықтың жұмыспен қамтылуын күшейту;  
салықтар мен басқа да төлемдердің бюджетке түсуін көбейту.  
Шағын және орта кәсіпкерлік халықтың әл-ауқатын арттырып, қосымша 
еңбекпен қамтуды қамтамасыз ету;  
кірістерді көбейту;  
кедейшілікті төмендету;  
еңбекпен қамтылмаған бөлігі арасында жеке және отбасылық кәсіпкерлікті 
Қазақстандық шағын және орта бизнестің халықаралық дәрежедегі қызметі 
Шағын кәсіпкерлікке мемлекеттің қолдау көрсетуі  
Шағын жіне орта кәсіпкерлікті дамытпай, нарықтық экономиканы қалыптастыру 
Шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдаудың негізгі принциптері:  
ҚР шағын кәсіпорынның даму приоритеті  
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың кешендігі  
Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің барлық қызметтерінде инфрақұрылымды кедергісіз 
Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне қолдау жасау және даму үшін 
Шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін кадрлар дайындау, қайта дайындау 
Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне мемлкеттік қаражат, статистика, материалды-технологиялық жетістіктерді 
Қазақстанда кәсіпкерлікті дамыту үшін 2005 жылы Астанада өткен 
Сол конгреске қатысқан кәсіпкерлердің ойлары:  
Дулат Жақсылықов: Шыңға бет алған шағын кәсіпкерлік  
«Атамекен» жалпыұлттық одағының мүшесі, Көкшетау  
Н.Назарбаевтың халқымызға жолдауы негізінде шағын және орта кәсіпкерлікті 
Раушан Сәрсенова: Жаңа деңгейге көтеру керек  
Қазақстан іскер әйелдер қауымдастығының төрайымы, Алматы  
Ел экономикасының дамуындағы жеке сектордың рөлі барған сайын 
Аталған басқосуға Президент Н.Назарбаевтың өзі қатысып сөз сөйлеуі 
Тағы айта кететін жаңалық - кәсіпкерлер кеңесі 
Кәсіпкерлер кеңесі Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы тұрақты жұмыс 
15 жыл ішінде Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауда, 
Шағын және орта бизнестің дамуы, шағын кәсіпкерлік пен 
Қазақстанда шағын кәсіпорындардың тіркелген субъектілер саны жыл сайын 
2006 жылдың 1 сәуірінде мемлекеттік статистикалық тіркелім деректері 
Тіркелеген кіспорындардың 73,7 % жұмыс істеп тұрған, яғни 
Белсенді жұмыс істейтін кәсіпорындардың басым бөлігі 28,9% - 
Салалар бойынша белсенді кәсіпорындардың арасында ең азы бөлігі 
Облыс өңірлері бойынша белсенді кәсіпорындардың басым бөлігі Шымкент 
Облыс өңірлері бойынша белсенді кәсіпорындардың ең аз бөлігі 
Есептелген деректер бойынша 2006 жылдың 1 сәуіріне облыстың 
Ауыл шараушылық саласында «шағын бизнес» жағдайы шаруа қожалықтарының 
Шаруа қожалықтарының басым бөлігі – 21,1 мыңы немесе 
2006 жылдың 1 сәуірінде белсенді шаруа қожалықтарының 153,5 
2006 жылдың 1 сәуірінде облыстың қалалық әкімшіліктері мен 
60,9 52,8 45,7 75,0 76,7 87,7 96,5 93,5 
Шымкент қ.ә. Арыс қ.ә. Кентау қ.ә. Түркістан қ.ә.