Жұмыссыздық

                                             Жұмыссыздық

                                  Мазмұны 

1. Kipicne

2. Жұмыссыздық түсінігі

3. Өтепелі экономиканьщ негізгі көріністері

4. Жұмыссыздыктың  элеуметтік-экономикалық салдары

5. Жұмыс  нарығы

6. Жұмыссыздықпен күрес

7. Қорытынды

8. Эдебиеттер  тізімі. 

Kipicne

        Жұмыссыздык элемдегі орталық  проблеммалардың 6ipi болып табылады. Және де ол 6ip жүйеден екіншісіне өтетін елдерде кең байқалады.

        Мысалға мұндай процес Қазақстанда жүріп жатыр. Ол өзімен 6ipre бірқатар жаңа проблемаларды алып келеді. Сонымен қатар жұмыссыздық проблеммасы адамдармен тығыз-байланысты жэне соларга тікелей әсер етеді. Жұмысынан айрылу олардьщ табысыньщ азаюьна, өмip сүру деңгейінің төмендеуіне, сонымен қатар психологиялық стреске алып келеді. Осы себепті көптеген саясат адамдары өзінің сайлауалды компанияларында жұмыс орындарын жасауга көп көңіл бөледі.

     Жұмыссыздықты зерттеу олардьң  пайда болу себептерін аныктайды,  мемлекеттің тарапьнан шараларды аныктайды. Бірақ сонымен қатар көптеген экономистердің ойынша жұмыссыздык қажет нәрсе, оны зұлымдык ретінде қарастыруға болмайды.

     Өйткені жұмыссыздықтың ен маңызды пайдалы жақтарына оньң сапалы еңбекті, бәсекені туындыратыны болса керек. Менің жұмысымньң мақсатына осы жатады. 

Жұмыссыздық түciнiri 

     Аныктама бойынша жүмыссыздық - халықтың активті бөлігінің жасауға қабілетті жұмыс таба алмау.

Жұмыссыздық негізінен жұмыс орнына сай келетін адамдардьң азаюынан, адамдардьң санының кебеюінен пайда болады. Жұмыссыз ретінде жұмыссыздар биржасында тіркелген, жұмыс табуға нақты мүмкіндігі жоқ адамдар айтылады.

 Жұмыссыздьқтың келесі түрлері бар:

 •Фрикционды

• Структуралық 

• Циклдық                    

• Сезондық                  

• Аймактық

       Фрикционды жұмыссыздық. Бұл жұмысшыньң 6ip жұмыстан екінші жұмысқа ауысуынан пайда болады. Бұл экономикада тұрақты түрде болады. Бұл жұмыссыздықты ақпараттық қамтамассыз ету арқылы, жұмыс берудің структурасы жақсарту аркылы жетуге болады.

       Структуралық жумыссыздық. Бұл сұраныс структурасы мен өндipic технологиясы өзrepyiнің салдарынан болады. Ол негізінен жаңа процестер есебінен жұмысшылардың профессиясын жаңартуға итермелейді.

Циклдық жұмыссыздық. Бұл ендірістің циклды түрде төмендеуімен байланысты болады. Сонда ендірісті аздаған инвестицияның есебінен өcipyre болады. Өйткені еңбек ресурстары өте көп.

       Жұмыссыздық пен ендірістен шығындар арасында үлкен заңдары жүреді. 

Ол=ВНП*2,5% потенциальный выпуск. 

Өтпелі экономиканың негізгі көріністері 

     Өтпел1 кезең - экономикалык жуйедегі түбегейлі өзгерістер есебінен елдің экономикасы сапалы түрде жаңа түрге өтетін уақыт аралығы.

     Мұндай кезеңді ТМД елдерінің барлығы өтті. Ел тұрғындарының нақты табысының азаюы экономикалык төмендеудің негізі болып табылады. Тап осы жұмыспен қамту саласында тұрақты экономика мен өтпелі экономика арасындағы айырмашылық айқын сезіледі. Өтпелі кезеңдегі өндірістің төмендеуі адекватты түрде жұмыссыздықтың өcyiнe экелмейді. Ал бұл еңбек өiмдiлiгi нақты жалақыға қарағанда тезірек төмендеуі инвестиция салудаи экономика жағдайы жақсармайды. Экономиканы сауықтыру шаралары мен классикалық-теория ұсынатын әдістерін жоққа шығарып жалақы өcipy пайда әкелмейді. Сонымен қатар өтпелі экономикадағы елдердің жағдайын ескере отырып, онда статистика мәлметтері мен накты жағдайдың арасындағы алшактыкты ескеру қажет.

     Бұл жағдайларды зерттеу арқьшы біз осындай өтпелі процестерді реттеу механизмдерінің барлығын ескеру қажет. Механизмдер ретінде мынадай әдістерді колданамыз: жалақыны мемлекет тарапынан реттеу, жұмыс берушімен мемлекеттен тәуелсіз кәсіподақтар ықпалымен жалакының өcyi.

     Бipaқ та көбіне жалақыны жұмыс  берушілердің арасындағы корпоративті  байланыстрдың арқасында жұмыс  берушілер өз талаптарына сай кояды. Бұл өз кезегінде монополиялық және олигаполдык механизмдердің күш алуына әкеліп соғады. Осы өтпелі кезеңді өту үшін екі типтегі мәселелерді шешу қажет.

    1. теңсалмақты экономиканы құру, негізінен макроэкономикалық өзгерістер  арқылы шешіледі, яғни нарықты әртүрлі ресурстарға толтыру.

    2. жоғарыдағыдан туатын нарықтық экономиканы экономикалық прогрестін нeriзri қозғаушы күшіне айналдыру, ол үшін технологиялық прогрес қажет. 

Жұмыссдықтың әлеуметтік-экономикалық салдары 

      Kөбiнeсе жұмыссыздықтың экономикалық әcepi сипатталады да, кумулативті характерге ие әлеуметтік әсері ескерусіз қалады. Бipaқ та жұмыссыздықтың елдің жағдайына тигізетін эсері көбіне әлеуметтік жағдаймен өлшенеді. Енді сол-салдарларға тоқталсақ.

 Kepi әсерлер:

1. Крименогенді жағдайдың өpшyi

2. әлеуметтік кернеудің өpшyi

3. физикалық  және психологиялық аурулардың  көбеюі           

4. әлеумегпк  дифференцияның өcyi

5. еңбек белсенділігінің төмендеуі

 Пайдалы әсері:

1. Жұмыс  орнының әлеуметтік маңызыньң артуы

2.  Өз  бос уақытының. кебеюі

3. Жұмыс орнын таңдаудағы еркіндік

4. Элеуметтің мән мен еңбек құндылығының артуы

Экономикалық салдарлар:

Kepi әсерлер:

1. Алған білімнің құндылығнын жоюы

2.  Өндірістің төмендеуі

3.  Жұмыссыздарға көмек шығындары

4. Квалификациясын жоғалту

5 Өмір сүру деңгейінің төмендеуі

6.  ¥лттык  табыстьң төмендеуі               

7. Салықтың аз жиналуы

Пайдалы әсері:

1. Экономиканы  қайта жарақтауға жұмыс күшінің резервін жасақтау

2. Еңбекке бейімділігін өcipy мақсатында жұмысшылар арасында конкуренция

3. Білімін жоғарлату үшін уақыт

4. Еңбек өнімділігі мен өндірic интенсивтілігі жоғарылауы 

Жұмыс нарығы 

    Тәуелсіздік алғалы 6epi елде еңбек рыногына эсер ететін бірқатар факторлар пайда болды. Соның 6ipi көлеңкелі экономика. Бұл салаға бастама берген негізінен жұмысшыға жасырылған ақы телеп немесе еңбек етуге қолайлы жағдай туғызбағандықтан мемлекетке салық төлемейтін сектор жатады.

Бұған ең алдымен ел экономикасы көтерілмегеннен 6epi елге ағылған босқындар, гасторбайтерлер жатады. Қaзip нақты қанша көлемде мұндай жұмыссыздық түpi барлығын ешкім тап басып айта алмайды.

      Сонымен 6ipre Қазакстан үшін жастар арасындағы жұмыссыздық ең 6ip бас ауыртар мәселе, елде оқымайтын және жұмыс жасамайтын жастар саны жалпы активті бөліктің сегізден 6ip бөлігін құрайды.

Ал әйелдер ең 6ip активті топ болып табылады, бірақта онда да жұмыссыздық бар және ол негізінен жасырын жұмыссыздық қатарына жатқызуға болады. 

Жұмыссыздықпен күрес 

      Kaзip көптеген мекемелер әлдеқашан ұмытылған проблема жұмыс кадрларыньң кажеттігіне ұшырады. Бұрын олар өте көп болса, казір олар әртурлі салаға кетуіне, квалификациясы төмендеуіне байланысты өте аз. Ал бар жұмыс іздеушілердң квалификациясы жок, немесе өте төмен. Сонда қоғам 6ip 6ipiнe қарама қарсы екі түрлі ауруға шалдығуы мүмкін:

1. кадр  дефициті

2. жұмыссыздық.

     Университеттер, училишщелер, колледждер мен ендіріс орындарыньң тіл табысуы бұл мәселені шешуі мүмкін. Осы тұста мемлекетке осы секторды баскару үшін белгілі 6ip стратегия қажет.

1. жұмысшыларды мемлекеттен тыс әдіспен орналастыру, бұл әдіс негізінен натуралды шаруашылықтарға тән.

2. жұмыссыздық әсерінен төмендету, бұл жерде жұмыс жасайтын сектор зардап шегед1, ce6e6i жұмыссыздарға берілетін өтемақы салық есебінен алынады.

3. Жұмыс орындарын ашу. Бұған келісу қиын өйткені ол кедей елдерден имигранттар келуін көбейтпесе ашылған жұмыс орындарға жергілікті жұмыссыздардың бара коюы екіталай.

      Жоғарыда аталған әдістерден басқа қоғамдык реттеу әдici де бар. Ол коғамдағы басқа жұмыссыздыққа әcepi бар факторлар:

1. білім беру

2. жұмыс табуға көмек т.б

      Бұл факторларды колдана отырып сыртқы жұмыс іздеп кетушілер мәселесін де еске алған жөн 

Қоытынды 

Жоғарыдағы  айтылғандардан екі түрлі қорытынды шығады.

1. Бізде жұмыссыздық бар, ол мәселен шешім күтеді.

2. Жұмыссыздық  қарама қайшылықтарға толы.

     Біздегі жұмыссыздық, жалпы алғанда жұмыссыздық жұмыс күштерін резервациялайтын қойма рөлін атқарады. Әртүрлі структуралық өзгерістерге ұшырау салдарынан пайда болған артық жұмыс күші, белгілі бір уақыттан кейін басқа салаларды меңгеру арқылы жұмыс табады. Бірақ ол үшін оларға мемлекет және қоғам тарапынан көмек қажет.

    Қарап отырсақ, біздегі жұмыссыздық  екі түрлі қарама қайшылыққа  кездеседі. Біріншісі кадр тапшылығы  болса, екіншісі белгілі бір  салаларда оның артықтығы. Осы  мәселелер ең бір шешеім қиын мәселелер, дегенмен, оны да жоғарыда айтылған үлкен қоғамдық өзгерістер шешеді. 

Әдебиеттер  тізімі

1. Экономическая  теория под ред. В.Д.Камаева.  М.: 1999

2. Общая  теория денег и кредита: Учебник/  Под ред. Б.Ф Жукова. – М:  Банки и биржи, ЮНИТИ, 1995